الوقت- پس از چندین بار موافقت دوطرفه از سوی نیروهای طالبان و دولت افغانستان در اعلام آتش بس و برقراری آرامش نسبی در بخش زیادی از خاک افغانستان، اما طی روزهای گذشته افغانستان مجدداً شاهد درگیری میان شبه نظامیان طالبان و ارتش افغانستان بود. منابعی در دولت افغانستان اعلام کردند که پس از پایان آتش‌بس 3 روزه، طالبان بطور میانگین روزانه 30 حمله علیه نیروهای امنیتی افغان صورت داده است.
در این میان در تحولی مهم اولین حمله هوایی نیروهای آمریکایی به شبه نظامیان طالبان پس از اجرای توافق دوحه صورت گرفت که بر اساس گزارش‌ها حدود 13 نفر از اعضا طالبان در این حمله کشته شدند. «سونی لگیت» سخنگوی نظامیان آمریکایی در افغانستان روز جمعه در صفحه توئیتر خود نوشت که حملات هوایی در طول دو روز گذشته در استان های فراه و قندهار صورت گرفته است.
این مقام آمریکایی انجام حملات هوایی را برای جلوگیری از انجام یک حمله هماهنگ‌شده از سوی طالبان بر پاسگاه‌های نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان در استان فراه را اعلام کرد. در این شرایط اما وزارت خارجه آمریکا از سفر زلمای خلیلزاد نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و مذاکره کننده ارشد با طالبان، به کشورهای قطر، پاکستان و نهایتاً افغانستان خبر داد. در شرایط جدید به نظر می رسد که علی رغم پیشبرد معامله زندانیان میان دولت و گروه طالبان به عنوان بخشی از توافقنامه صلح که در اسفند ماه سال گذشته به امضا طرفین رسید، کاخ سفید نسبت به تداوم اجرای توافقات و آغاز درگیری جدید با طالبان نگران است. این سومین سفر خلیلزاد با موضوع این نگرانی‌ها به منطقه در دو ماه گذشته محسوب می شود.
عدم پیشرفت در آغاز گفتوگوهای فراگیر میان گروه‌های داخلی افغانستان، مخالفت طالبان با مطالبه مستمر کابل و آمریکا برای آتش‌بس و عدم رضایت طالبان از اجرای مفاد پیمان صلح دوحه از عمده مواردی است که این روزها سبب اختلال در حرکت فرآیند صلح افغانستان شده است.
در بیانیه وزارت خارجه آمریکا آمده است: «هدف اصلی سفر خلیلزاد، دستیابی به توافق بین طرف‌های درگیر در افغانستان و اقدامات عملی بعدی لازم برای آغاز گفتوگوهای بین‌الافغانی است.»
معمای گفتگوهای بین افغانی
طالبان همواره خواستار اجرای توفقنامه بویژه در موضوع خروج نیروهای آمریکایی و آزادی زندانیان طالب در دست دولت افغانستان شده است و همین امر موجب شده تا زمانی که شرط طالبان مبنی بر آزادی ۵ هزار نفر از زندانیان آنان در افغانستان عملی نشود، هیچ امیدی به آغاز فوری گفتوگوهای بین الافغانی وجود نداشته باشد.
طالبان 7 خرداد در برابر فشارهای آمریکا برای اجام آتش بس و اغاز گفتگو با دولت مرکزی با انتشار بیانیه‌ای اظهار داشت که افغانستان به آتش‌بس دائمی و پایان یافتن عوامل جنگ نیاز دارد و معضل این کشور با آتش‌بس‌های موقت حل نمی‌شود.
این بیانیه که در وبسایت رسمی طالبان منتشر شده، می‌افزاید: «باور اینکه آتش‌بس موقت راه‌حل معضل افغانستان است تلاش کاذبی است که طرف مقابل همواره زمزمه می‌کند».
در ادامه این بیانیه نیز تاکید شد: «جنگ افغانستان زمانی برای همیشه پایان می‌یابد که عوامل آن از بین برود و علل تداوم جنگ را نیز «اِشغال» و دولت بوجود آمده از آن است که «مدافع اهداف اشغالگران» را تامین می‌کند».
طالبان متعهد به متوقف کردن حملات به سربازان افغان نشده است و اساساً بر تداوم جهاد با نیروهای دولتی تأکید دارد. با این حال این گروه به طور کامل مذاکره با دولت را رد نمی کند بلکه بر شکلگیری مذاکراتی که دولت تنها بخشی از نیروی حاضر در آن مذاکرات باشد تأکید می ورزد. مجاهد سخنگوی طالبان در گفتگو با سایت خبرگزاری مهر اعلام کرد "جهاد با دولت یک ضرورت است ، مگر اینکه آنها مانند آمریکایی ها حاضر باشند با ما مذاکره کنند تا مسائل را از طریق گفتگو حل کنند. ما باید راه را برای ایجاد نظام اسلامی در کشور هموار کنیم.
در طرف مقابل نیز بدبینی به نیات آمریکا در تلاش برای گفتگوهای بین افغانی وجود دارد. بسیاری از مقامات افغانستان روند صلح نوظهور را به عنوان تله ای برای وادار کردن آنها به مذاکراتی می بینند که در بهترین حالت منجر به خروج نیروهای آمریکایی و توافق تقسیم قدرت با طالبان خواهد شد ، که در دهه 1990 حکومت استبدادی خشنی را به نمایش گذاشت، و در بدترین حالت آنها نسبت به بازگشت جنگ داخلی خونین در افغانستان وحشت دارند.
این بدبینی تنها منحصر به مقامات افغان نیست و به طور مثال پل دی میلر ، یکی از مقامات شورای امنیت ملی آمریکا و مسئول افغانستان در دوره ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش و اوباما، اوضاع را به جنگ ویتنام تشبیه کرد که طی آن دولت نیکسون برای خروج از این باتلاق ویتنام جنوبی را وادار به پذیرش صلح با ویتنام شمالی کمونیستی کرد اما دو سال بعد نیروهای هانوی، سایگون را به تصرف خود در آوردند.
با این حال دولت افغانستان مشخصاً عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت وحدت ملی و رئیس شورای دولت در مذاکرات در آخرین موضعگیری شنبه گفت که"هر لحظه" آماده گفتگو است.
در این شرایط پیچیده به نظر می رسد که آمریکا به نقش‌آفرینی پاکستان برای همراه کردن طالبان چشم دوخته است. از طرف دیگر خلیلزاد 2 ژوئن (13 خرداد) برای تشویق طالبان به شروع مذاکرات ابراز خوشبینی کرد که در صورت آغاز مذاکرات با دولت ترامپ می تواند سربازان آمریکایی را از پیش برنامه بیرون بکشد.
طبق توافق با طالبان ، ایالات متحده نیروهای نظامی را تا اواسط سال 2021 از افغانستان بیرون خواهد آورد.
اهداف و نگرانی‌های انتخاباتی ترامپ در مسأله افغانستان
در حالی که ترامپ برای خروج نیروهای آمریکایی از خاک افغانستان برای تحقق بخشیدن به وعده دور گذشته خود در پایان دادن به جنگ‌های بی پایان مُصر به نظر میرسد اما اکنون کاخ سفید نگرانی‌هایی نیز در مورد پایبندی طالبان به وعده قطع ارتباط و حمایت از نیروهای القاعده در افغانستان دارد.
گزارشگران مستقل سازمان ملل اخیرا در گزارشی به شورای امنیت سازمان ملل گفتند روابط بین طالبان ، به ویژه شاخه شبکه حقانی و القاعده نزدیک است. در این گزارش گفته شده "طالبان مرتباً در طول مذاکرات با ایالات متحده با القاعده مشورت می کردند و تضمین هایی را مبنی بر احترام به روابط تاریخی آنها ارائه می دادند." .
در مقابل خلیلزاد در واکنش به این گزارش در جالی که سعی کرد آن را کم اهمیت جلوه دهد گفت که این گزارش قبل از امضا توافق 29 فوریه در قطر تهیه شده است. خلیلزاد گفت: "ما در جایگاه خوبی هستیم." ما خوشبین هستیم که سرانجام در حال پیشروی برای شروع مذاکرات بین افغانی هستیم. "
با این حال نماینده آمریکا تهدید کرده است که اگر طالبان نتواند وعده های خود را عملی کند ، واشنگتن نیز در تعهدات خود تجدید نظر خواهد کرد. به طور حتم یکی از دستور کارهای مهم سفر روز گذشته خلیلزاد اطمینان یافتن از پایبندی طالبان به قطع روابط با القاعده می باشد و استفاده از نفوذ پاکستان بر طالبان برای این منظور می‌باشد.
