الوقت- نیروی هوایی آمریکا در سکوت و به صورت مخفیانه پس از 16 سال حضور مداوم تمامی بمب‌افکن‌های خود را از جزیره گوآم خارج کرده است. مقامات کاخ سفید و پنتاگون از ارائه اظهارنظرهای شفاف برای این تغییرات خودداری میکنند و تنها گفته شده این اقدام آمریکا در راستای استراتژی بزرگتری صورت میگیرد که یکی از مشخصه های آن عدم پیش بینی برای رقبا در شرایط حساس تنش است.
اهمیت گوام برای ارتش آمریکا
گوام یک جزیره استراتژیک در اقیانوس آرام،درجنوب شبه جزیره کره و شرق فیلیپین است که توسط آمریکا اداره میشود و یکی از مهمترین پایگاههای ارتش آمریکا در آن مستقر است. در جنگ جهانی دوم مدت کوتاهی به دست ژاپن افتاد اما پس از دوسال و نیم دوباره آمریکا کنترل آن را بدست گرفته است.
از سال 2004 و در راستای سیاستهای امنیتی جرج بوش روند استقرار بمب افکنهای بی 52 در این جزیره شروع شد.این بمب‌افکن‌ها در جنگ علیه تروریسم و حمله به عراق درنیز به کار گرفته شدند. یک سال پس از حمله به عراق ، آمریکا در پوشش مبارزه با تروریسم این بمب افکنها را در گوام مستقر کرد.
طی دهه گذشته که چین به یکی از چالشهای اصلی امنیت ملی آمریکا تبدیل شده است، ترامپ به صورت آشکار در سند امنیت ملی سال 2017 سیاست مهار چین را درپیش گرفته است. در این راستا دکترین دفاعی آمریکا چین و روسیه را به عنوان تهدید اصلی آمریکا ارزیابی میکند. بنابراین خروج بمب افکنهای استراتژیک بی 52 از جزیره گوام در راستای دکترین دفاعی آمریکا صورت میگیرد که جنگ علیه چین را بیش از هر زمان دیگری محتمل میکند. پس از انتشار سند امنیت ملی ترامپ، معاون وزیر دفاع آمریکا در مورد آن گفت:« ما به کارزار خود علیه تروریسم ادامه می‌دهیم اما رقابت با قدرتهای بزرگ کانون تمرکز امنیتی ملی ما خواهد بود.» بنابراین تغییراساسی استراتژی دفاعی آمریکا، اولویت دادن به آمادگی برای جنگ به ویژه با قدرتهای بزرگ است.
خروج این بمب افکنها به معنی تغییر تاکتیک دفاعی آمریکا در آسیا است، زیرا با وجود پایگاه هوایی اندرسن در گوام، این جزیره همچنان ارزش استراتژیک بالایی برای مهار رقبای آمریکا نظیر کره شمالی و چین دارد. یکی از فرماندهان نیروی هوایی ارتش آمریکا در این زمینه گفت:« بمب افکن های استراتژیک ایالات متحده به فعالیت خود در هند و اقیانوس آرام ادامه خواهند داد تا گوام را نیز در پوشش ما برای انتخاب اهداف مورد نظر در زمان مناسب قرار دهند. »
تغییر آرایش نیروها در شبه جزیره کره
ترامپ طی دوسال گذشته با دیدارهای نمایشی با رهبر کره شمالی و خرید وقت به دنبال خنثی نمودن سیاست تهاجمی کره شمالی است. و از سوی دیگر با خروج از پیمان منع موشکهای میانبرد(INF) و سپس تاسیس ارتش فضایی به عنوان شاخه ششم نیروهای پنتاگون ، به دنبال گرفتن ابتکار عمل درفضا و جنگهای نوین است.
اما این اقدامات ترامپ باعث شدت گرفتن رقابتها و بالا رفتن تنشها در شبه جزیره کره شده است.چند روز پیش روزنامه وال استریت ژورنال براساس ادعای وزارت خارجه آمریکا در گزارشی نوشت:«دولت چین ممکن است به صورت مخفیانه به انجام آزمایشات هسته‌ای زیرزمینی با مواد انفجاری با قدرت بسیار پایین علی‌رغم تکذیب آن پرداخته باشد.» علاوه بر این آمریکا مدعی شده روسیه سیستم موشکی ضدماهواره‌ای جدید ی موسوم به (نادول) را مورد آزمایش قرار داده که از فاصله‌ی حدود ۸۰۰ کیلومتری (۴۹۷ مایل) شمال مسکو پرتاب شده است. روسیه انجام چنین آزمایشی را تکذیب کرد اما نسبت به اقدامات اخیر آمریکا در استقرار تسلیحات در فضا به شدت انتقاد کرد.
«موسسه رند» در ارزیابی که اواخر فوریه از تحرکات و قدرت نظامی چین انجام داده ،اعلام کرد:« نمایش عملکرد بهتر پکن در حوزه نظامی می‌تواند باعث افزایش هزینه‌ها، طولانی شدن درگیری‌ها و افزایش مخاطرات برای واشنگتن شود.».
یکی از پایه‌های دکترین جدید دفاعی آمریکا، به کار گیری نیروی پویا (dynamic force employment) برای مقابله با تهدیدات جدید است. در راستای این استراتژی، تجهیزات، نیروها، اندازه و مقیاس و روش استقرار آنها به صورت منعطفی برای مقابله با رقابت جهانی علیه چین و روسیه طراحی میشود. این نوع عملکرد ،در راستای دکترین قدیمی تر نظامی است که در آن آمریکا میکوشد از نظر استراتژی قابل پیش بینی، اما از نظر عملیاتی غیرقابل پیش بینی باشد.
بنابر اعلام نیروی هوایی آمریکا «به کارگیری نیروی پویا» به بمب افکن ها امکان استفاده از «آرایه وسیع تری از نقاط خارج از کشور را میدهد، ضمن اینکه بمب افکن ها را به طور دائم در ایالات متحده مستقر می کنند. تغییر آرایش نیروهای آمریکا در گوام پس از ارزیابی سه ماهه از اقدامات روسیه، چین و کره شمالی صورت گرفت. رهبر کره شمالی در آستانه سال 2020 اعلام کرد : «دامنه و عمق قدرت بازدارندگی هسته ای کره شمالی به نگرش و نحوه برخورد آمریکا بستگی خواهد داشت.»
ماه گذشته دو روزنامه «جونگ آنگ»و »دونگا» کره جنوبی گزارش دادندکه:« فعالیت‌های ماشین‌های حمل محموله در نزدیکی کارخانه‌ای در منطقه «سانومدونگ» در پیونگ یانگ دیده شده، مکانی که اولین موشکهای بالستیک قاره‌پیمای کره شمالی که حتی قابلیت رسیدن به آمریکا را دارد، تولید کرد.» این مساله علاوه بر اینکه نشانه های شکست مذاکرات نمایشی ترامپ باکره شمالی را آشکار میکند، فصل جدیدی از تنش در شبه جزیره کره و رقابت خطرناک قدرتهای بزرگ ر انشان میدهد. چین از یکسال پیش نیروی هوایی خود را مجهز به موشکهای بالستیک دانگ فنگ 26 نموده است و ازاین موشکها به عنوان قاتل گوام یاد کرده است. پس از این اقدام چین، آمریکا چند فروند بمب افکن اسپریت بی 2 را در پایگاه پرل هابر ژاپن مستقر کرد.
مساله تایوان
یکی دیگر از حوزه های تنش آمریکا و چین که در تغییر آرایش نیروها درگوام تاثیر مستقیم دارد مساله تایوان است. از زمان روی کار آمدن ترامپ، او بی مهابا از تایوان که خط قرمز پکن است برای تهدید یکپارچگی چین استفاده میکند. سه هفته پیش ترامپ، لایحه افزایش حمایت از تایوان را به تصویب رساند، با واکنش شدید چین مواجه شد. گنگ شوانگ سخنگوی وزارت خارجه چین در واکنش به آن گفت: «از آمریکا می‌خواهیم اشتباه خود را تصحیح کند و این قانون را عملی نکند و مانع از توسعه روابط میان چین و دیگر کشورها نشود. در غیر این صورت بدون شک با پاسخ قاطع چین مواجه خواهد شد».
پس از آن چین هفته گذشته چهارمین رزمایش خود طی دو ماه گذشته را تنگه تایوان انجام داد که به گفته بسیاری ازناظران این رزمایشها نشانگر آن است که چین خود را برای درگیری نظامی در تنگه تایوان آماده میکند. پس از این رزمایش بود، که بمب افکنهای آمریکا در جزیره گوام پس از یک رژه هوایی، این جزیره را ترک کردند.آتاناسوف یکی از فرماندهان نیروی هوایی آمریکا دلیل این اقدام را غیر قابل پیش بینی بودن در رویارویی های احتمالی عنوان کرد.
گراهام آلیسون، استاد علوم سیاسی دانشگاه هاروارد و معاون سابق وزیر دفاع آمریکا که کتاب تقدیر جنگ را نوشته است در تحلیل وضعیت رقابت آمریکا و چین پس از بحران کرونا میگوید:« شدت گرفتن بحران کرونا رقابت آمریکا و چین را ناآرام‌تر کرده و تفاوت‌های ساختاری دو کشور را آشکارتر کرده است.» او در مورد آینده این اختلافات بیان میکند:«بروز اختلافات بین دو قدرت نظامی جهان، از جمله چین و آمریکا، به این معنا نیست که اگر یک جنگ مستقیم میان آن دو ابرقدرت نظامی درگیرد، آن جنگ را لزوما یکی از دو طرف درگیر آغاز خواهد کرد. بلکه در این اتفاقا بی‌تردید وجود یک بازیگر سوم اهمیت حتی بیشتری هم دارد که می‌تواند یک جنگ بزرگ را کلید بزند. به نظر می‌رسد در رقابت چین و آمریکا کشوری که نقش این بازیگر سوم را بازی میکند، تایوان باشد». اگر چه ترامپ تاکنون به جای حمله نظامی ، حمله اقتصادی به رقبای خود را در اولویت قرار داده است، اما سیاستهای سه سال گذشته او، آمریکا را بیش از پیش به رویارویی نظامی در شرق آسیا نزدیک کرده است.
