الوقت- مایک پمپئو وزیر امورخارجه آمریکا از سه روز پیش سفر خود به اوکراین و سپس کشورهای آسیای میانه را آغاز نموده است. این سفرهای حساس که تا کنون دوبار به تعویق افتاده در راستای اهداف راهبردی ایالات متحده و و برخی اهداف شخصی ترامپ صورت میگیرد.
اهداف پمپئو در اوکراین و بلاروس
یکی از مهمترین پرونده هایی که ترامپ را به خاطر سو استفاده از قدرت زیر تیغ استیضاح کشاند، موضوع اوکراین و مساله کمک 400 میلیون دلاری نظامی به کیف بود. ترامپ متهم است با تهدید تعلیق کمک 400 میلیون دلاری به رئیس جمهور اوکراین فشار آورد تا درباره فساد مالی جو بایدن معاون رئیس جمهور سابق آمریکا و پسرش تحقیق کند. بولتون نیز در کتاب جدید خود به تعلیق این کمکها اشاره کرده است.
باوجودی که مجلس سنا به احضار شهود رای منفی داد، اما استیضاح ترامپ، آسیب شدیدی به محبوبیت او وارد آوردکه سرمایه گذاری زیادی روی آن انجام داده بود. نظرسنجی مشترک رویترز-ایپسوس نشان داد که بیش از 53 درصد آمریکایی‌ها به طور فزاینده‌ای متقاعد شده‌اند که دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده در قبال پرونده اوکراین مرتکب اشتباهاتی شده است. بنابراین مهمترین هدف پمپئو از سفر به اوکراین ترمیم چهره ترامپ و نشان دادن روابط قوی دو کشور است.
پمپئو عالی رتبه ترین مقام کاخ سفید است که در دوره ترامپ به اوکراین سفر میکند. او در کیف در مورد پرونده استیضاح گفت: «فکر نمی‌کنم این مسائل بر روابط دوستانه و گرم واشنگتن و کی‌یف تاثیری داشته باشد.» و با اشاره به روابط قوی دو کشور افزود: «ایالات متحده در دوره ریاست جمهوری ترامپ، سرسخت‌ترین مدافع حاکمیت اوکراین آمریکا همچنین نگران نزدیکی اوکراین به روسیه است.»
زلنسکی اخیرا مواضع ملایمی در برابر کرملین اتخاذ کرده اما در شرایط فعلی هنوز تکلیف پیمان موشکهای میانبرد که ترامپ از آن خارج شده است نامشخص است. بنابراین ترامپ با هدف همیشگی گرفتن ماهی از آب گل آلود، به دنبال تمدید آشوب بین اوکراین و روسیه است. در این راستا پمپئو گفت:« اوکراین یک منطقه حائل بین دموکراسی و اقتدارگرایی شرق اروپا اروپاست.» او بدون هیچ گونه تضمین معتبری برحمایت آمریکا ازتمامیت ارضی و حق حاکمیت اوکراین بر منطقه دونباس و بازگرداندن کریمه تاکید کرد. این اظهارات تنها برای دلگرمی کیف در تقابل با روسیه است زیرا ترامپ طی سه سال گذشته از سوی متحدان اروپایی آمریکا مورد انتقاد بوده که در موضوع الحاق کریمه جدیت لازم را ندارد.
در طرف مقابل اوکراین امیدوار است آمریکا در استخراج انرژی این کشور سرمایه گذاری کند. ولادیمیرزلنسکی در دیدار با پمپئو گفت: «ما از تجار بزرگ آمریکایی برای سرمایه گذاری در پروژه‌های استخراج نفت و گاز طبیعی و گاز اوکراین دعوت می کنیم. ما منتظر مشارکت فعال شرکت‌های آمریکایی در مناقصه‌های مربوط به توسعه آب‌های ساحلی دریای سیاه در این زمینه هستیم.» آمریکا و غرب که از سال 1994 و روی کار آمدن «الکساندر لوکشینکا» ازاو به عنوان آخرین دیکتاتور اروپا یاد میکردند، اکنون جایگاه دیگری در سیاست واشنگتن پیدا کرده است.
سال ۲۰۱۹ مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (جان بولتون) نیز با رییس جمهوری بلاروس ملاقات داشت. پمپئو به تازگی از معرفی سفیر جدید در این کشور خبر داد. البته این نرمش متقابل، معامله ای دوسویه است . ازیک طرف «لوکشینکا» که روابط سنتی با روسیه دارد، معتقد است مسکو از اهرم انرژی علیه بلاروس استفاده میکند و از طرفی به دنبال تغییر چهره خود نزد اروپا و آمریکاست. او در این دیدار گفت:« بسیار خوب است، که پس از سوتفاهم های زیاد در روابط بین بلاروس و ایالات متحده، به مینسک آمدید، تا این کشور را ببینید. مردم را بینید، که چگونه است. دیکتاتوری اینجا چگونه است. دمکراسی کم است ».
پمپئودر دیداربا مقامات بلاروس ابراز امیدواری کرد که روابط آمریکا با بلاروس ازجمله در حوزه سرمایه‌گذاری توسعه یابد و این همکاری‌ها به تقویت حق حاکمیت و استقلال بلاروس کمک کند. با توجه به روابط محکم بلاروس با روسیه و ناامیدی از چشم انداز دموکراسی دراین کشور پمپئو دراین دیدار محتاطانه برخورد کرد و تاکید نمود که هنوز زمان برداشته شدن تحریم های بلاروس فرانرسیده است.
آسیای میانه
پمپئو در سفر آسیای میانه دو هدف همزمان حصارکشی دور روسیه و چین را دنبال میکند. ترامپ اگر چه به دلایل شخصی اوباما را نقد میکند، اما پس از خروج از پیمان موشکی میانبرد و کاهش حضور خود در خاورمیانه به دنبال تقویت ابتکار پلتفرم C5+1 اوباماست.
اوباما در آخرین سال ریاست جمهوری ، با هدف نفوذ در آسیای مرکزی پیشنهاد داد تا مذاکراتی به صورت منظم میان امریکا با قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان برگزار گردد. نام این طرح پلتفرم C5+1 نام گرفت ، که به معنی همکاری پنج کشور آسیای مرکزی به علاوه ایالات متحده است.
پمپئو قرار است عصر امروز در نشست مشترک با وزیران امور خارجه پنج کشور آسیای مرکزی در نشست(C5+1) شرکت کند .روسیه پس از خروج آمریکا از پیمان موشکهای میانبرد شروع به نصب و تقویت سامانه های اس 300 در برخی کشورهای آسیای میانه و«خارج نزدیک » نموده است. برخی از این سامانه ها مانند اس 300 پی ام یو به گونه ای است که ناتو و آمریکا نمیتوانند علیه آن پرواز تهاجمی انجام دهند. این درحالی است که در یکی از لایحه های استراتژی فضایی جدید آمریکا، جنگنده های اف 35 باید هر گونه حمله موشکی را در مرزهای روسیه تشخیص و خنثی کنند اما درمورد قابلیتهای اف 35 در برابر سامانه های اس 300 روی در «خارج نزدیک» تردیدهای جدی وجود دارد.
بنابراین ترامپ با تقویت پلتفرم C5+1 به دنبال نفوذ سیاسی و امنیتی در آسیای میانه برای کاهش وخنثی سازی قدرت سپر امنیتی روسیه در«خارج نزدیک است»است. زیرا در طرف دیگر،این کشورها همواره پس از استقلال از نفوذ کرملین و وابستگی زیاد به مسکو نگران هستند. قزاقستان یکی از بزرگترین کشورهای قلب ارواسیاست و این پتانسیل را دارد که به اروپا کمک کند تا بخشی از وابستگی هیدروکربن خود به روسیه را کاهش دهد.
علاوه بر این ، مسیرهای اصلی حمل و نقل از قزاقستان در امتداد جاده ابریشم قدیمی عبور می کند و آسیای شرقی را با اروپای غربی متصل می کند. بنابراین قزاقستان برای مهار دوجانبه چین و روسیه اهمیت دارد. زیرا با نفوذ در قزاقستان هم میتواند در طرح یک کمربند و یک جاده چین اختلال ایجاد کند و هم از طریق قزاقستان به دنبال فشار برپکن در مساله اویغورها ست. پمپئودرقزاقستان گفت: «بیش از یک میلیون نفر از مسلمانان اویغور و قزاق در اردوگاه‌های اجباری چین زندانی شده‌اند. از همه کشورها می‌خواهم که برای پایان دادن به فشارهای چین تلاش کنند.»
از سوی دیگر مهمترین سامانه های اس 300 روسیه در قزاقستان است که هدف اصلی آن سپر امنیتی در برابر ناتو و آمریکاست. درکنار این، قزاقستان به عنوان مهمترین اقتصاد آسیای میانه به دلیل نزدیکی به اقتصاد روسیه، از تحریم های آمریکا علیه روسیه آسیب دیده است. بنابراین آمریکا به دنبال تقویت تجارت با قزاقستان برای تضعیف رابطه نورسلطان با مسکو است. پمپئو در دیدار بامقامات قزاقستان گفت: «ما از روابط بسیار خوب اقتصادی برخورداریم و امکان برقراری ارتباط مستقیم هوایی میان 2 کشور در دست بررسی است علاوه بر همکاری در بخش انرژی، پتانسیل بسیار خوبی برای توسعه روابط وجود دارد. »
مبادلات تجاری آمریکا با قزاقستان در سال 2018 بیش از 2.1 میلیارد بود. آمریکا همچنین به دنبال سرمایه گذاری در حوزه انرژی قزاقستان است. باروی کارآمدن شوکت میرزایف در ازبکستان، و اصلاحات جدید اقتصادی او، آمریکا فرصت را مغتنم دید تا از طریق روابط اقتصادی، روابط تاشکندو واشنگتن رابه مشارکت راهبردی ارتقا دهد.
آمریکا به تازگی ازبکستان را از لیست کشورهایی با کمترین تحمل مذهبی خارج کرده است. نشریه دیپلمات در گزارشی نوشت:« موضوع روند صلح در افغانستان و همچنین موضوع چین از محورهای مهم گفت وگوهای پمپئو با وزیران خارجه کشورهای آسیای مرکزی خواهد بود.» پمپئو در صفحه توئیتر خود نوشت که در دیدار با عبدالعزیز کاملوف، وزیر خارجه ازبکستان در تاشکند، پیرامون همکاری‌ها میان دو کشور به شمول همکاری ازبکستان در روند صلح افغانستان گفتگو کرده‌است. با توجه به سیاست «نخست آمریکا» در راهبرد ترامپ و مرکانتلسیم اقتصادی که او پیگیری میکند، وعده های اقتصادی آنچنان تاثیر زیادی که واشنگتن انتظار آنرا دارد، در تغییر سیاستهای کشورهای آسیای میانه و شرق اروپا نخواهد داشت.
