الوقت- بامداد روز چهارشنبه شب 20 نفر نیروی مسلح و نقاب‌دار به یک پاسگاه مرزی تاجیکستان به نام «عشق آباد» حمله کردند. این پاسگاه در مرز ازبکستان قرار دارد. به ادعای مقامات تاجیک این افراد مسلح از اعضای گروهک داعش هستند که از ولسوالی قلعه زال افغانستان در تاریکی شب از خط مرزی عبور کرده اند. اما همانند حوادث زندان وحدت و حمله به توریستهای دوچرخه سوار روایت‌های مقامات تاجیک برای کارشناسان اطمینان بخش نیست.
داعش و تاجیکستان
تاجیکستان فقیرترین کشور شوروی سابق است که با افغانستان 1400 کیلومتر مرز مشترک دارد. فقر و بیکاری در تاجیکستان یکی از بسترهای مهم عضو گیری داعش از این کشور بوده است. طبق گفته های «خدابردی خالق نظراف» رئيس مركز مطالعات راهبردي نهاد رياست جمهوري تاجيكستان «بيش از 80 درصد جوانان تاجيك از طريق روسيه به تركيه و از طريق تركيه به صفوف داعش در سوريه و عراق پيوسته اند».
گروه بین المللی بحران در آخرین گزارش خود اعلام کرده بود از سال 2011 تاسال 2014 بین۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ تاجیکی برای پیوستن به داعش وارد سوریه و عراق شده اند و به دلیل نیاز داعش به افراد مختلفی نظیر مبارز، به معلم، پرستار و دکتر ، فرصت های بیشتری برای این افراد در تاجیکستان به وجود آمده است. حتی برخی از این تروریستها نظیر«ابوعلی التاجیکی» به سمتهای امیری و فرماندهی داعش رسیدند و باعث جلب اعتماد داعش شده اند.
با فروپاشی خلافت داعش در عراق و سپس سوریه و کشته شدن سرکرده های این گروه، تاجیک های بسیاری که به عضویت داعش درآمده بودند راه بازگشت به کشور را پی گرفتند. براساس ماده 401 قانون اساسی تاجیکستان اگر شخصی داوطلبانه از مشارکت غیر قانونی در درگیری های مسلحانه در کشورهای خارجی امتناع کند و یا از عضویت گروه های نظامی خلافکار همانند گروهک های افراطی وتروریستی کناره گیری کند ، درصورت نداشتن دیگر جرایم جنایی از مسئولیت کیفری معاف می گردد.این مساله باعث بازگشت 70 درصد تاجیکهای پیوسته شده به داعش بعد از سال 2016 شده است.
این امر اگرچه به صورت بالقوه امکان تدارک حملات ترویستی در تاجیکستان از سوی داعش را بالا می برد اما در جریان حمله اخیر ابهامات بسیاری بر روایت اعلام شده از سوی مقامات تاجیک وارد شده است.
ابهامات روایت رسمی از حمله داعش
بنابر گزارش وزارت کشور تاجیکستان در نتیجه این عملیات 17 نفر از اعضای این گروه مسلح به هلاکت رسیده و 4 خودروی آنها نیز نابود میشود. 4 نفر باقیمانده از اعضای این گروه نیز به سمت روستای «اسانبای »در ناحیه رودکی فرار می‌کنند که در نهایت دستگیر می‌شوند. در این حمله افراد مسلح پنج عدد اسلحه کلاشنیکوف به دست آوردند و یک سرباز مرزدار و پلیس را که در پاسگاه در حال انجام وظیفه بودند به قتل رساندند.
«آرکادی دوبنوف»، یکی از تحلیلگران آسیای مرکزی درمصاحبه با روزنامه کومرسانت روسیه می‌گوید: « شبهات جدی وجود دارد که این جنگجویان از اعضای گروه داعش بوده‌اند. این افراد چطور شبه‌نظامیانی هستند که اجازه دادند آنها را مثل مرغان تیرباران کنند، در حالی آنها قبلا توانسته‌ا‌ند بدون هیچ گونه مشکلی مرز را رد کرده و صدها کیلومتر جاده را در داخل خاک تاجیکستان طی کنند تا خود را به پاسگاه مرزی برسانند!؟ علاوه بر این آنها ماسک داشتند ولی در سال‌های اخیر تمام حملاتی که در منطقه صورت گرفته‌اند، بدون ماسک بوده‌اند. من احساس می‌کنم که این‌ها برخی از زندانیانی هستند که به چنین ماموریتی فرستاده شده‌اند.»
چندین نشانه فرضیه ساختگی بودن این حمله را تقویت کرده است: 1-حذف تصاویر حمله مهاجمین از سایت وزرات دفاع تاجیکستان. مدت کمی پس از انتشار آن تردیدهایی در زمینه ناتوانی وزارت دفاع تاجیکستان در توجیه تروریستی بودن این حمله ایجاد نموده است. 2-در حملاتی که قبلا داعش در تاجیکستان انجام داده به ندرت چهره مهاجمین پوشیده شده اما در این حمله افراد مسلح ماسک زده بودند 3- در میان تصاویر کشته شدگان فردی با دستان بسته دیده میشود که شبهه زندانی بودن این افراد را تقویت میکند 4-شماره پلاک یکی از4 خودرو که در تصاویر مشخص بوده با 01آغاز می شودکه پلاکهای شهر دوشنبه است و برای کارشناسان درک آن دشوار است چگونه مهاجمین ماشینی با پلاک دولت تاجیکستان به دست آورده اند. همچنین در تصاویریکی از خودروهای سوخته شده یک رینگ لاستیک روی سقف دیده میشود که نشان میدهد آتش سوزی خودرو عمدی و ساختگی بوده است. 5-تلفات سنگین مهاجمین و غافلگیر شدن به این شکل در یک پاسگاه مرزی طبیعی بودن حمله را زیر سوال برده است؛ اگر چه دولت تاجیکستان ادعا میکند در نزدیکی محل مانور ضد تروریستی ارتش در حال برگزاری بوده و این گروهها به سرعت وارد عمل شده اند.
اما به عقیده کارشناسان مهاجمین نمیتوانسته اند بعد از صدها کیلومتر راه یک پاسگاه مرزی را برای حمله انتخاب کنند. برخی نشریات آلمانی از زبان تحلیلگر روس «الکساندر کنیزیف» نوشتند: «گمان نمیکنم عاملان این حمله از مرز گذشته باشند و این حمله بیشتر شبیه به یک نمایش است.» 6- درویدیویی که سایت اعماق داعش منتشر نموده و با ارتباط دادن آن به حمله به پاسگاه مرزی مسئولیت آن را برعهده گرفته است، افرادی که با خلیفه جدید داعش بیعت می‌کنند 6 نفر هستند اما وزرات دفاع تاجیکستان اعلام میکند این افراد 20 نفر بوده اند. داعش اعلام کرده 10 نفر را از نیروهای تاجیک را در این حمله کشته است اما تاجیکستان دو نفر را اعلام میکند. در حالی که وزارت دفاع تاجیکستان اعلام نموده تمام مهاجمین کشته یا دستگیر شده اند، اینکه چگونه فردی از این گروه زنده مانده و تعداد کشته شدگان را به داعش اعلام کرده نیز تناقضات را بیشتر میکند.
اهداف محتمل با سناریونویسی حمله داعش
با این اوصاف سه هدف عمده را می توان در پس ساختگی بودن این حملات برآورد کرد: 1-امام علی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان در یک سفر سه روزه به اروپا پس از سه سال وقفه در معرض انتقادات مختلفی در زمینه های زندانیان سیاسی ، حقوق بشر، ، آزادی رسانه‌ها قرار دارد. بسیاری از فعالان تاجیک نیز در داخل و خارج منتقد عملکرد اقتصادی او و کاهش ارزش روبل هستند و قصد برگزاری اعتراضاتی در اروپا علیه وی داشته اند. بنابراین طرح چنین حمله ای یا بهره برداری از آن هم تمرکز انتقادات دولتهای اروپایی از او را به مسائل امنیتی منحرف میکند هم توجیه اعترضات مخالفین را کم میکند.
2-انتخابات ریاست جمهوری تاجیکستان هر هفت سال یک بار انجام میشود در چنین شرایطی با توجه به انتقادات زیادی که از وی وجود دارد برای رقباتهای انتخاباتی در تنگنای شدیدی نسبت به گذشته قرار دارد. از ماه گذشته زمینه هایی را موفقیت در انتخابات آماده نموده است ، از جمله تروریسیتی اعلام نمودن «پیمان ملی تاجیکستان» که یک ائتلاف از نیروهای اپوزوسیون سیاسی در این کشور است.
