به گزارش الوقت، جمال الدین غیاثی، تحلیلگر مسائل افغانستان در تحلیلی به بررسی وضعیت داعش در افغانستان پس از کشته شدن ابوبکر بغدادی، سرکرده این گروه تروریستی پرداخته است. در این یادداشت غیاثی می‌گوید:
به نظر می‌رسد داعش با مرگ رهبرش فعالیت‌های خود را بیش از گذشته در افغانستان متمرکز کند و از منابع اقتصادی داخلی و حمایت‌های خارجی بهرمند گردد.
هفته قبل دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا اعلام کرد ابوبکر بغدادی رهبر گروه داعش را در ادلب سوریه کشته است. بغدادی که خود را امیرالمؤمنین خوانده بود، رهبری گروهی را به عهده داشت که بدنام‌ترین و سیاه‌ترین کارنامه را در تاریخ اسلام به نام خود ثبت کرده است.
او در بی‌رحمی و کشتار بی‌گناهان و شیوه‌های نوین کشتار انسان‌های بی‌گناه گوی سبقت را از چنگیز ربوده بود.
حال که بغدادی رهبر این گروه کشته شده نگاه می‌کنیم به سابقه تشکیل داعش در افغانستان و آینده آن در این کشور.
داعش در خراسان؛ چرا؟
داعش در سال 2014 م/ 1393 ش تشکیل ولایت خراسان را رسماً اعلام کرد. ابومحمد العدنایی سخنگوی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) با اعلام ولایت خراسان، از مردم خراسان خواست که با والی داعش در خراسان بیعت کنند.
خراسان، شامل افغانستان، ایران، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی و بخش مسلمان‌نشین چین برای داعش از نظر مذهبی، سیاسی و نظامی اهمیت بسیاری داشت. رهبران مذهبی داعش روایتی را از پیامبر مطرح می‌کنند که فرموده است در آخر الزمان سپاه اسلام با پرچم‌های سیاه از خراسان برمی‌خیزد و جهان را تسخیر می‌کند.
آنها به سپاه ابومسلم خراسانی استشهاد می‌کردند که با پرچم‌های سیاه از خراسان برخاستند و حکومت ریشه‌دار بنی امیه را سرنگون کردند. داعش بر این باور بود که قیام خراسانیان با پرچم‌های سیاه، آخرین قیامی است که در آستانة پایان جهان یا آخرالزمان صورت می‌گیرد و با پیروزی این قیام، جهان هم به پایان می‌رسد.
از طرفی، خراسان منطقه وسیع شامل سرزمین‌های حاصل‌خیز و برخوردار از زمینهای کشاورزی، رودخانه‌های پر آب و معادن دست نخورده ارزشمند است. اسلام به جایی شکوفایی در مکه و مدینه، در خراسان به شکوفایی رسید و مهمترین آثار علمی و دینی در این سرزمین به وجود آمد و تمدّن اسلامی در خراسان شکل گرفت.
مهمترین شخصیت‌های دینی، فرهنگی و ادبی تمدّن اسلامی از خراسان برخاسته‌اند. کسانی چون بوعلی سینا، مولانا جلال الدین بلخی، ابونصر فارابی و نیز صاحبان صحاح ستّه مانند بخاری، مسلم و ترمذی و نسایی خراسانی هستند.
از نظر نظامی این منطقه وسیع با کوه‌ها و دره‌های بی‌پایان خود می‌توانست میدان‌های جنگ مناسبی برای داعش باشد. چنان‌که داعش روی سربازگیری از مردان دلیر خراسان حساب کرده بود. اقوام مختلفی که در این سرزمین بزرگ و تاریخی زندگی می‌کنند به جنگ‌جویی و غیرت و شجاعت معروف جهانیان می‌باشند.
نکتة که در همین‌جا لازم است یادآوری شود این است که داعش زمانی به یاد تشکیل ولایت خراسان افتاد که پیروزی‌هایش در عراق و سوریه به آخر رسیده بود، نیروهای قدرتمند محور مقاومت سپاه قدس، لشکر فاطمیون، حزب الله لبنان و نیروهای مردمی عراق پیشروی‌های داعش را متوقف کرده بودند و آرام آرام این گروه را به سرازیری سقوط می‌راندند.
داعش با تشکیل ولایت خراسان درواقع به دنبال یافتن سرزمینی بود که در صورت شکست در عراق و سوریه، مرکزیت خود را به آنجا منتقل کند. افغانستان با جنگ‌های چهل ساله و ناامنی و دولت ناتوان و نیز مناطق آزاد پاکستان بهترین جغرافیا برای آینده این گروه بود.
داعش در نظر داشت در صورت شکست در سوریه و عراق، نیروهای عرب زبان و اروپایی خود را به یمن، لیبی و سومالی و نیروهای پاکستانی، چچنی، ازبکستانی، تاجیکستانی و چینی خود را به خراسان یا افغانستان انتقال بدهد.
نکته‌ای را که بر این مطلب می‌توان افزود اینکه داعش ساخته و پرداختة ایالات متحده امریکا و اسرائیل و برخی کشورهای عربی خلیج فارس است. این کشورها داعش را در سوریه و عراق پرورش دادند. زمانی که داعش در سوریه و عراق، در برابر محور مقاومت با شکست مواجه شد، این کشورها در اندیشه نجات داعش افتادند و با توجه به تسلط ایالات متحده امریکا در افغانستان، انتقال نیروهای داعش از سوریه و عراق به این کشور در دستور کار قرار گرفت. به این ترتیب سناریویی تشکیل داعش در افغانستان و مناطقی از پاکستان کلید خورد.
اکنون داعش در چندین ولایت افغانستان مانند ننگرهار، غزنی، هلمند و بدخشان نیرو و پایگاه دارد و به جذب و آموزش نیروهای خود می‌پردازد. از حضور نیروهای چچنی، ازبکستانی، تاجیکستانی، چینی، اویغوری، عرب عراقی و سوری، پاکستانی و اروپایی در میان نیروهای داعش در افغانستان گزارش شده است.
هرچند گفته می‌شود بیشتر این نیروها پاکستانی هستند. تحریک طالبان پاکستان به رهبری حافظ سعید از همان آغاز با داعش بیعت کرد. تعدادی از طالبان افغانستانی با انگیزه‌های مادی و به نیت خشونت بیشتر به داعش پیوستند. برخی گزارش‌ها می‌گویند پس از صلح گلبدین حکمتیار با دولت افغانستان، بخشی از نیروهای حزب اسلامی نیز به داعش پیوسته اند.
آینده داعش در افغانستان
این موضوع برای آگاهان آشکار است که باورها و رفتار داعش با باورها و فرهنگ مردم افغانستان هیچ سنخیتی ندارد. داعش یک پدیده کاملاً بیرونی بوده و با زور سلاح و پول به این کشور آورده شده است. در طی این پنج سال حضور داعش در افغانستان نیز کسانی به داعش پیوسته‌اند که یا در خارج شست‌وشوی مغزی شده اند و یا مشکلات معیشتی آنان را مجبور به این کار کرده است.
نکتة مهم این است که داعش در افغانستان با سدّ محکمی به نام طالبان مواجه گردید. طالبان از همان آغاز مخالفت خود را با حضور داعش در افغانستان اعلام کرد؛ امّا داعش با واژه‌های شدید و خشن به طالبان پاسخ داد و رهبر طالبان را بی‌سواد و گمراه خواند.
تاکنون نیز مانع اصلی ریشه گرفتن داعش در افغانستان طالبان بوده‌است. بنابراین تا زمانی که طالبان به دشمنی با داعش ادامه می‌دهد بعید است که داعش بتواند زمینهای برای گسترش فعالیت‌های خود در افغانستان بیابد.
امّا فراموش نکنیم که هرچند داعش در خاستگاه اصلی خود سوریه و عراق قافیه را به نیروهای مقاومت باخته و به نظر می‌رسد با مرگ بغدادی سرگرده داعش، این گروه آخرین نفس‌های خود را در سوریه و عراق می‌کشد. امّا در خراسان یا افغانستان، هرچند مرگ بغدادی می‌تواند ضربه‌ای به این گروه باشد و در فعالیت‌های این گروه وقفه ایجاد کند؛ امّا به نظر می‌رسد داعش برای فعالیت‌های خود در افغانستان هنوز زمینه‌هایی سیاسی و نظامی و اقتصادی دارد.
عوامل زیادی می‌تواند باعث تداوم کار داعش در افغانستان پس از مرگ بغدادی گردد. تنها به سه عامل اشاره می‌کنیم.
پاکستان در ساختن گروه‌های تروریستی و استفاده از آنها در افغانستان مهارت و تجربه زیاد و دیرینه دارد. تاکنون ده‌ها گروه شبه نظامی و سیاسی را ساخته و برای تسلط بر افغانستان به کار گرفته است که یک نمونه آن گروه طالبان است. پاکستان نقش مهمی در تداوم فعالیت داعش در افغانستان بازی می‌کند.
بیشترین نیروهای موجود در صفوف داعش در افغانستان اتباع پاکستانی هستند و داعش از سوی این کشور تجهیز و تمویل نیز می‌شود. اگر مذاکرات صلح امریکا با طالبان به نتیجه برسد، احتمالاً بخشی از نیروهای طالبان به کمک پاکستان به داعش خواهند پیوست؛ چنان‌که نیروهای حکمتیار به کمک پاکستان به داعش پیوسته‌اند.
رقابت‌های جهانی و منطقه‌ای در افغانستان و اطراف آن همچنان ادامه دارد. کشورهای بسیاری از دور و نزدیک در تداوم جنگ و ناامنی در افغانستان نقش دارند. حال که طالبان به کشورهای ایران و روسیه متمایل شده و از سوی این‌ها کمک می‌شود، کشورهای غربی و متحدان عرب آنها داعش را در افغانستان تقویت خواهند کرد.
منابع اقتصادی برای داعش مهم است و افغانستان سرشار از منابع اقتصادی می‌باشد. مانند معادن دست نخورده که بیرون از کنترل دولت مرکزی است و نیز کشت و تجارت مواد مخدر جاذبه‌های مهم برای داعش در افغانستان است.
بنابراین به نظر می‌رسد داعش با مرگ رهبرش فعالیت‌های خود را بیش از گذشته در افغانستان متمرکز کند و از منابع اقتصادی داخلی و حمایت‌های خارجی بهرمند گردد.
به گزارش الوقت، هلاکت ابوبکر بغدادی، سرکرده گروه تروریستی داعش هفته پیش از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا تائید شد.
همچنین خبرنگار شبکه تلویزیونی فاکس نیوز در پیامی توئیتری نوشت: هویت البغدادی تایید شده است. آزمایش دی‌اِن‌اِی این موضوع را ثابت کرده است.
