به گزارش الوقت دوره قبلی انتخابات پارلمان افغانستان در سال ۱۳۸۹ برگزار شد و طبق قانون باید پس از پنج سال و در سال ۱۳۹۴ انتخابات مجلس بعدی برای تشکیل دوره هفدهم برگزار می‌شد اما به دلیل بحث‌های پیش از انتخابات در ارتباط با اصلاح قانون انتخابات افغانستان و اختلافاتی که پس از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ۱۳۹۳ بوقوع پیوست، این انتخابات پس از ۳ سال تأخیر قرار است در سال ۱۳۹۷ به همراه انتخابات شوراهای ولسوالی‌ها برگزار شود.
حدود ۹ میلیون نفر برای شرکت در انتخابات پارلمانی ثبت نام کرده‌اند، ۶۴ درصد آنها مردان و ۳۴ درصد دیگر زنان هستند.
در این گزارش به مهمترین سوالات و مسائل پیرامون این انتخابات جنجالی پاسخ خواهیم داد.
1- حقوق نمایندگان پارلمان افغانستان چقدر است؟
امتیازات و حقوق نمایندگان بر اساس قانون حقوق مقام‌های عالی‌رتبه دولتی پرداخت می‌شود. امتیازها شامل حقوق ماهانه، کرایه خانه، پاسپورت سیاسی و خدمت، چهار محافظ، ماشین و هزینه‌ای مصارف روزانه است.
پرداخت این امتیازها و حقوق به گفته وزارت مالیه/دارایی افغانستان سالانه بالغ بر یک میلیارد و شش‌صد میلیون افغانی (حدود ۲۱ میلیون دلار) است که از بودجه ملی افغانستان پرداخت می‌شود.
به گفته خدای‌نظر نصرت، رئیس دبیرخانه مجلس نمایندگان افغانستان در حال حاضر حقوق و امتیازات مالی هر نماینده، ماهانه حدود ۳۰۰هزار افغانی ( معادل چهار هزار دلار) است.
2- چرا برخی ثروتمندان افغانستان نامزد انتخاباتی می‌شوند؟
حقوق و امتیازهای ذکر شده در کشور فقیری همانند افغانستان ایده‌آل است ولی برخی معتقدند که نامزدها به دنبال امتیازهای ذکر شده نیستند.
رمضان بشردوست از اعضای فعلی مجلس نمایندگان به این باور است که بسیاری از نامزدهای این دوره از انتخابات و شماری از اعضای کنونی مجلس اهمیتی برای حقوق مجلس قائل نیستند، بلکه آنها سرمایه‌دارهایی هستند که به دنبال مصونیت پارلمانی هستند.
به گفته آقای بشردوست شماری از نامزدها که تلاش دارند وارد مجلس شوند، مصونیت پارلمانی برای‌شان هدف اصلی است و سیصدهزار افغانی (چهار هزار دلار) برای آنها 'به اندازه یک نخود هم نیست'.
اکرام افضلی، رئیس دیدبان شفافیت افغانستان بر این نظر است که شماری از نمایندگان از مصونیت قضایی خود 'سوء استفاده بسیار گستردهای' کرده‌اند. او مدعی است که برخی از نمایندگان که برخی از اقوام شان در جرائم و یا در فساد در حکومت دخیل هستند، از آنها دفاع می‌کنند.
رئیس دیدبان شفافیت افغانستان باور دارد که از مصونیت قضایی تعریف گستردهای شده که سبب شده نمایندگان از صلاحیت‌های‌شان سوءاستفاده کنند.
از طرف دیگر حکومت هم تلاش کرده که با تعریف وسیعی از مصونیت از مسئولیت فرار کند؛ در نتیجه، نمایندگان متخلف تحت پی‌گرد قانونی قرار نمی‌گیرند.
امتیاز دیگری که گفته می‌شود برخی از نمایندگان در سال‌های اخیر از آن استفاده کرده و بارها خبرساز شده است، دخالت در استخدام افراد در نهادهای دولتی است.
روند مداخله در استخدام در نهادهایی که خدمات عمومی ارائه می‌کنند، بیشتر از سوی نمایندگان دیده شده است. همچنین گفته شده است که بعضی از نمایندگان مجلس در استخدام مقام‌های محلی هم دخالت داشته‌اند.
گفته شده که برخی از نمایندگان مجلس که شرکت‌های تدارکاتی و ساختمانی دارند، توانسته‌اند با نفوذ خود قراردادهای بزرگی را امضا کنند. سود این قراردادها صدها هزار و میلیون‌ها دلار است که بخش زیادی از آن به نمایندگان می‌رسد.
3- امنیت انتخابات افغانستان چگونه تامین می‌شود؟
امنیت برگزاری انتخابات مهمترین چالش پیش روی حکومت افغانستان است. چندین حمله انتحاری در مرحله ثبت‌نام رای‌دهندگان و نیز حملات انتحاری که جریان رقابت‌های انتخاباتی در ولایت‌های هلمند و ننگرهار را هدف قرار داد، نگرانی‌ها درباره امنیت انتخابات پارلمانی افزایش داده است.
این انتخابات از این نظر نیز مهم است که حکومت در بهار سال آینده انتخابات ریاست جمهوری را پیش روی دارد و انتخابات پارلمانی آزمونی است که حکومت ثابت کند که می‌تواند امنیت انتخابات را به خوبی تامین کند و نظام بین‌المللی را از این جهت راضی نگه دارد.
وزارت داخله/کشور، وزارت دفاع و ریاست امنیت ملی سه نهاد امنیتی افغانستان هستند که از سه ماه پیش تا کنون برای تامین روند انتخابات در حال فعالیت بوده‌اند.
مقام‌های امنیتی افغانستان گفته‌اند که قرار است ۵۴ هزار نیرو، متشکل از سربازان ارتش، پلیس و امنیت ملی افغانستان تامین امنیت انتخابات را برعهده داشته باشند.
محافظت از محل‌ها و مراکز رای‌دهی برعهده پلیس خواهد بود که در عین حال آخرین کمربند امنیتی در اطراف محل‌های رای‌گیری را نیز تشکیل خواهند کرد. کمربند دوم امنیتی به وسیله نیروهای ارتش ایجاد می‌شود و نیروهای هوایی نیز کمربند امنیتی برفراز مراکز رای را با انجام پروازهایی در طول روز انتخابات ایجاد می‌کنند. راه‌های منتهی به محل‌های رای‌دهی و مناطق حساس همه از زمین و هوا تحت نظارت شدید قرار خواهند داشت تا از هرگونه حمله مخالفان علیه انتخابات جلوگیری شود.
کارمندان امنیت ملی افغانستان نیز در زمینه شناسایی و کشف طرح‌های اخلال‌گرانه و فعالیت‌های خرابکارانه، فعالیت‌های متمرکز و گستردهای انجام خواهند داد.
۲۱ هزار محل رای‌دهی در روز انتخابات فعال خواهد بود. هر کدام از این مراکز به دستکم یک پلیس زن نیاز دارند تا زنان را بازرسی کنند و امنیت زنانی را نیز که به عنوان کارمندان امور انتخابات کار می‌کنند تامین کنند.
4- نظارت بر روند اجرای انتخابات برعهده کیست؟
در ماده ۱۰۲ قانون انتخابات افغانستان آمده است: "مراجعه به آرای عمومی در سراسر کشور در یک روز دایر شده و از روند برگزاری آن ناظرین و مشاهدین احزاب سیاسی، نهادهای مدنی، رسانه‌های آزاد و سازمان‌های بین‌المللی نظارت می‌نمایند."
براین اساس نهادهای عمده ناظر بر انتخابات افغانستان شامل دیده‌بان انتخابات و شفافیت (ایتوا) ، بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه (فیفا) و بنیاد انتخابات شفاف (تیفا) می‌باشند.
علاوه براین، آنچنان که در قانون انتخابات ذکر شده، نهادهای مدنی، نهادهای بین‌المللی، احزاب سیاسی و رسانه‌ها هم می‌توانند با درخواست از کمیسیون انتخابات افغانستان "اعتبارنامه نظارت" بگیرند و در روز انتخابات بر روند آن نظارت کنند.
نهادهای ناظر "حق اعتراض و شکایت بر روند انتخابات را دارند.
کمیسیون انتخابات افغانستان گفته که تاکنون ۵۳ نهاد برای نظارت بر انتخابات پارلمانی افغانستان از این کمیسیون اعتبارنامه گرفته است که شمار ناظران آن به بیش از ۵۲ هزار نفر می‌رسند.
این کمیسیون گفته شمار ناظران احزاب سیاسی به دو هزار و ۱۰۰نفر، ناظرانی‌که نامزدهای انتخابات پارلمانی معرفی کرده ۳۸ هزار، نامزدهای نهادهای مرتبط با انتخابات و جامعه مدنی ۱۲هزار و ۱۰۰نفر و ۳۳۰ نفر نیز ناظران رسانه‌ها هستند.
کمیسیون همچنین درباره ناظران خارجی گفته است که تاکنون ۹ ناظر خارجی اعتبارنامه گرفته و سفارت‌خانه‌ها و نهادهای بین‌المللی زیادی نیز درخواست اعتبارنامه کرده‌اند.
5- انتخابات برای افغانستان چقدر هزینه در بر دارد؟
انتخابات افغانستان یکی از پرهزینه‌ترین انتخابات‌ها در منطقه و به گفته کارشناسان گرانترین انتخابات منطقه است. براساس اطلاعات منتشر شده در یک دهه گذشته بیش از یک میلیارد دلار برای برگزاری سه دوره انتخابات ریاست جمهوری و دو دوره انتخابات پارلمانی افغانستان هزینه شده است. بیشتر این بودجه توسط کشورهای خارجی پرداخت شده و حتی در انتخابات کنونی نیز دولت فقط ۱۱ میلیون دلار از ۱۱۵ میلیون دلار بودجه انتخابات را تامین خواهد کرد.
تامین بودجه انتخابات زیر نظر سازمان ملل انجام می‌شود و کمیسیون انتخابات افغانستان در آن هیچ دخالتی ندارد.
کبرا رضایی، معاون سخنگوی کمیسیون انتخابات می‌گوید که تاکنون ۴۷ میلیون دلار برای انتخابات پارلمانی هزینه شده و ۵۷ میلیون دلار دیگر را نیز برنامه توسعه‌ای سازمان ملل ( UNDP) هزینه خواهد کرد.
پرمصرف‌ترین بخش انتخابات افغانستان خرید و انتقال مواد انتخاباتی، تهیه تجهیزات و حقوق کارمندان است. حقوق تمام کارمندان موقت کمیسیون انتخابات توسط برنامه توسعه‌ای سازمان ملل پرداخت می‌شود.
