الوقت- در روز چهارم خرداد ماه سال 94،مصادف با 25 مه خلأ ریاست‌جمهوری در لبنان یکساله شد چراکه دوره ریاست‌جمهوری میشل سلیمان در تاریخ 25 مه 2014 پایان یافت. پارلمان این کشور که دو بار دوره قانونی را برای خود تمدید کرده است بیش از یک سال است که در انتخاب رئیس‌جمهور ناکام مانده است. كشور لبنان به علت قرار گرفتن در منطقه خاورمیانه همواره تحت تأثیر تحولات این منطقه بوده است. این كشور، به ویژه در رابطه با بحران های خاص و حساس منازعه اعراب و اسرائیل كه در منطقه ی خاورمیانه ایجاد شده، نقش مهمی ایفا كرده است. كشور لبنان علی رغم وسعت محدود، از حیث تعدد و تنوع مذاهب موجود در آن، یكی از متنوع‌ترین كشورهای دنیا و بدین لحاظ، از وضعیت پیچیده‌ای برخوردار است به گونه‌ای كه بیش از 18 مذهب رسمی در لبنان وجود داشته و این مذاهب با مسائل طایفه‌ای نیز پیوندی تنگاتنگ دارند و تفكیك طوایف مختلف از یكدیگر به واسطه‌ی نوع وابستگی دینی مذهب آنهاست. درصد جمعیت مذاهب لبنان به شرح ذیل است: شیعه 32 درصد، مارونی 24 درصد، سنی 21 درصد، دروزی 7 درصد، سایر مذاهب 16 درصد .
تمامی این عوامل جغرافیایی و مذهبی دست به دست هم داده تا این كشور كوچك از لحاظ سیاسی نیز دارای چینش خاصی از مسئولین حكومتی باشد. این مسأله با توجه به وجود جريانات سياسى ناهمگون در مجلس از معضلات جدی جریانات سیاسی در لبنان است. هر يك از این جريانات به دنبال سهم خواهى هستند و منافع طايفه و گروه خود را بر منافع ملى ترجيح مى دهند.
در لبنان اختلافات شديد دو گروه 14مارس و 8 مارس كه بين حزب‌الله لبنان و گروه سعدالحريرى منتسب به جريان عربى - غربى خاورميانه كه در رأس آن عربستان سعودى قرار دارد، انتخاب پست رياست‌جمهورى را همواره با چالش مواجه کرده است .
اين درگيرىها از زمان جنگ داخلى 1975 آغاز شد، درگيرىهاى اصلى ميان فلسطينىها و متحدين شيعه چپ‌گراى آنها از يك سو و مسيحيان مارونى از سوى ديگر بود. لبنان به گونه‌اى ميان طرفين درگير تقسيم شده بود كه مسيحىها منطقه شمال بيروت را در كنترل داشتند و چريكهاى فلسطينى نيز در سال 1976 جنوب و شمال لبنان را اشغال كردند. اين درگيرىها سبب شد تا رژيم صهيونيستى در سال 1978 با حمله به جنوب لبنان اين منطقه را اشغال كند اما با ورود نيروهاى سازمان ملل، رژيم‌صهيونيستى، نوار جنوبى لبنان كه هم مرز با سرزمينهاى اشغالى بود را به شبه‌نظاميان مسيحى فالانژ دادند تا آنان به سركوبى شيعيان و مخالفان صهيونيستها بپردازند. اين درگيرىها همچنان ادامه يافت تا اين كه در سال 1982 رژيم‌صهيونيستى مجدداً جنوب لبنان را اشغال كرد .
اشغال جنوب لبنان سبب گرديد تا حزب‌الله لبنان تشكيل گردد و در طول دو دهه توانست در جنوب اين كشور تبديل به يك قدرت سياسى و نظامى شود و اين وضعيت تا قرارداد طائف در سال 1989 ادامه پيدا كرد تا اين كه طبق توافق طائف امنيت لبنان به سوريه سپرده شد .
از طرفى سنى‌هاى تكفيرى و سلفى نيز در طول سال های 2003 تا 2014 در لبنان که به دنبال كادرسازى سياسى و نظامى بودند، از سوی جناح سعدالحريرى (14مارس) حمايت مىشدند و همين امر لبنان را به صحنه مبارزات سياسى و نظامى بين شيعيان، تكفيرىها و مسيحيان تبديل نمود و در دورههاى مختلف تشكيل كابينه دولت را با مشكل مواجه كرد .
گروه 8 مارس و 14 مارس، اكثريت صندلىهاى مجلس لبنان را در اختيار دارند و بر اساس قانون اين كشور انتخاب رئيس‌جمهور با آراء نصف به علاوه يك مجلس انجام مىشود و تا زمانى كه اين دو گروه به تفاهم نرسند هرگونه تلاش براى انتخاب رئيس جمهور با شكست مواجه مىشود .
گروه 8 و 14 مارس چندين سال است كه بر سر مسائل ايدئولوژيك (شيعه - سنى)، ترور رفيق حريرى، جنگ 33 روزه، بيدارى اسلامى و تحولات پس از آن و همچنين شيوه حكومت با يكديگر اختلافات عميقى پيدا كردند، هرچند حزب‌الله لبنان به دنبال ايجاد وحدت ملى در لبنان بود، اما گروه سعدالحريرى (14مارس) به دنبال باج‌خواهى سياسى و تفرقه در اين كشور مىباشد .
بحران سوريه كه از مارس 2011 آغاز شد، نیز بر روند داخلی جامعه لبنان تأثيرگذاشت و سبب نفوذ تكفيرى – سلفى‌ها در اين كشور گرديد و بحران كنونى در لبنان مىتواند بر نفوذ داعش و برهم ريختن امنيت اين كشور كمك نمايد. نمونه اين ناامنى را مىتوان در ترور اخير برخى از فرماندهان و مستشاران نظامى حزب‌الله در مناطق مشترك مرزى لبنان و سوريه مشاهده كرد.
هیات رئیسه پارلمان از زمان پایان دوره ریاست‌جمهوری میشل سلیمان تنها یک بار و با شعار «قانونگذاری ضرورت است» برگزار شده است اما این شعار نیز با توافق بیشتر فراکسیون‌های مسیحی در پارلمان با عدم لزوم قانونگذاری جز در موارد لازم و مهم به دلیل احترام به جایگاه ریاست‌جمهوری خیلی زود برچیده شد.
نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان نیز تاکنون در نجات پارلمان از تعطیل شدن جلساتش موفق نشده است و حتی عدم حضور برخی نمایندگان در جلسات پارلمان باعث شده تا وی اخیراً تهدید کند که پارلمان را منحل خواهد کرد .
بری معتقد است: «به دلیل عدم برگزاری جلسات و کارشکنی برخی نمایندگان بدون هیچ عذر و بهانه‌ای قانون اساسی این اجازه را می‌دهد تا پارلمان منحل شود.»
وی به این مساله اشاره می‌کند که عدم برگزاری جلسات پارلمان در مدت باقی‌مانده از دوره کنونی وی را وادار خواهد کرد تا به محض انتخاب رئیس‌جمهور از وی بخواهد تا تصمیمی درخصوص منحل کردن پارلمان براساس قانون اساسی اتخاذ کند.
پارلمان لبنان علاوه بر شکست در انجام فعالیت قانونگذاری خود در مهمترین ماموریت یعنی انتخاب رئیس‌جمهور شکست خورده است؛ این مساله باعث شده تا درخواست‌ها برای انتخاب مستقیم رئیس‌جمهور از طریق آرای مردم افزایش یابد.
گروه «8 مارس» با 23 درخواست نبیه بری برای برگزاری جلسات متوالی جهت انتخاب رئیس‌جمهور مخالفت کرده و خواهان توافق بر سر نام رئیس‌جمهور پیش از رفتن به پارلمان شده بودند. ائتلاف 8 مارس، 57 نماینده و «14 مارس» 54 نماینده دارد و یک فراکسیون میانه‌ای نیز متشکل از 11 نماینده در پارلمان لبنان وجود دارد قانون اساسی لبنان نیز مبتنی بر این است که نامزد پست ریاست‌جمهوری باید دستکم 65 رای را در دوره‌های دوم رای‌گیری و پس از آن به دست آورد در نتیجه با توجه به این مسائل حضور یک‌سوم اعضای پارلمان برای تامین حدنصاب قانونی جهت برگزاری جلسه انتخاب رئیس‌جمهور لازم است. این مسائل باعث شده تا طرف‌ها قادر به تعطیل کردن جلسات پارلمان باشند و نتوانند رای 65 نماینده را به نفع خود به دست آورند. فعالیت کنونی پارلمان تنها به برگزاری برخی جلسات محدود می‌شود که کمیته‌های عضو پارلمان برای بررسی پیشنهادات مطرح شده از سوی نمایندگان برای تدوین قوانین و لوایح دولت برگزار می‌کنند.
در حال حاضر با توجه به تعویق چندباره انتخابات ریاست‌جمهوری در لبنان، تفكر غالب، اندیشیدن به خلاء سیاسی و خالی ماندن كرسی ریاست‌جمهوری از این تاریخ به بعد می‌باشد. به منظور بر عهده گرفتن این كرسی، اسامی مختلفی مانند «میشل عون»، «سمیر جعجع»، «أمین جمیل»، «سلیمان فرنجیه»، «جان قهوجی»، «ریاض سلامه»، «روبیر غانم»، «جان عبید» و غیره مطرح شده است كه با وجود شانس بالای برخی از آنها، در مرحله فعلی با توجه به اختلافات دو گروه مرجع در لبنان با نام‌های 8 مارس و 14 مارس، سناریوهای مختلفی برای آینده لبنان وجود دارد .
مهمترین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری
1. «میشل عون»: نامزد گروه 8 مارس
ژنرال میشل عون را باید در راس رهبران مسیحی سنتی در لبنان به شمار آورد که دارای پایگاه و جایگاه مردمی بسیار قدرتمند در میان مسیحیان لبنان است. در حال حاضر وی تنها و مهمترین نامزد جریان 8 مارس و به طور مشخص دو گروه «حزب‌الله» و جنبش «امل» است که بر انتخابات رئیس جمهوری جدید تاکید دارند و گزینه تمدید دوره ریاست جمهوری سلیمان را کاملا رد می‌کنند.
ژنرال میشل عون تأکید دارد که نامزدی وی به شکل توافقی صورت گیرد تا بتواند نقشی توافقی را نیز در مرحله بعد بازی کند. وی نمی‌پذیرد که رقابت وی در انتخابات ریاست جمهوری تنها رقابت با سمیر جعجع است.
براین اساس حزب الله لبنان با قدرت از نامزدی ژنرال میشل عون حمایت می‌کند، با اینکه نام وی در میان نامزدهای اولین نشست پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس جمهوری این کشور مشاهده نمی‌شد. این درحالی است عون از حمایت مسیحی‌های لبنان نیز بهره مند است و آنها تا پایان راه همراه وی خواهند بود.
در عرصه بین المللی و منطقه‌ای به نظر نمی‌رسد که وی با مخالفت‌های چندانی در این دو عرصه مواجه باشد و این موضوع به شکلی ویژه درباره عربستان سعودی صدق می‌کند، به گونه‌ای که روزنامه عربستانی «ریاض» درباره ژنرال میشل عون نوشت که عربستان به عون به عنوان بخشی از راه حل بحران لبنان نگاه می‌کند. همچنین نامزدی عون با موافقت آمریکا و فرانسه نیز همراه شده، اگرچه اعتراض‌هایی به ائتلاف وی با حزب الله نیز صورت گرفته، با این حال بسیاری از طرف‌ها عون را به عنوان رئیس تمام لبنانی‌ها قبول دارند.
2. «سمیر جعجع»: نامزد گروه 14 مارس
سمیر جعجع، رئیس هیأت اجرایی حزب «القوات» لبنان به شمار می‌آید که خود را برای انتخابات ریاست جمهوری این کشور نامزد کرده است. سمیر جعجع که به موجب یک توافق سیاسی پس از متهم شدنش به دست داشتن در جنایات بی‌شمار طی جنگ داخلی لبنان، اعلام کرد که نبرد بازی را برای تصدی پست ریاست جمهوری آغاز می‌کند.
سمیر جعجع درحالی هوادران و طرفداران خود را پشت سر خود به صف کرد که اغلب آنها از نامزدی وی خرسند نبودند، به ویژه «سعد الحریری»، نخست وزیر اسبق لبنان که تا آخرین ساعات هنوز موضع خود در قبال نامزدی جعجع را اعلام نکرده و در آخرین ساعات ضمن اعلام موافقت با این نامزدی در انتظار نتایج امر شد.
سمیر جعجع را باید جدی‌ترین رقیب میشل عون به شمار آورد، اما باد آنگونه که جعجع می‌خواهد، به میل وی وزیدن نگرفته است، چون در اولین نشست پارلمان لبنان تنها موفق شد، 48 رای به دست آورد که نمی‌تواند وی را به کرسی ریاست نزدیک کند.
سمیر جعجع درحالی به حضور خود در انتخابات ریاست جمهوری ادامه می‌دهد که نشانه‌ای دال بر موفقیت وی به چشم نمی‌خورد.
3. «امین جمیل»: نامزدی خارج از دایره رقبا
از میان نامزدهای گروه 14 مارس نام امین جمیل، رئیس حزب «کتائب» لبنان نیز به چشم می‌خورد که از میان نام‌های مطرح در لبنان است، اما تاکنون به صورت رسمی نام خود را برای نامزدی اعلام نکرده است که یکی از دلایل آن نامزدی جعجع از سوی همین گروه است.
جمیل تلاش می‌کند، فاصله سیاسی خود را با همه طرف‌ها حفظ کند و در عین حال به «نبیه بری»، رئیس پارلمان لبنان و مسیحیان این کشور نزدیک شود. وی به طور حتم نمی‌تواند رئیسی باشد که مسیحیان را زیر یک پرچم گرد آورد، به همین دلیل نمی‌توان در میان نامزدها وی را رقیبی جدی به شمار آورد.
4. «سلیمان فرنجیه»: نامزد تسویه‌ها
سلیمان فرنجیه، رئیس جریان «المرده» و از جمله مهمترین و بارزترین قطب‌های گروه 8 مارس است که به نظر می‌رسد، بیش از هر نامزد دیگری با واقعیت‌ها و حقایق جاری منطبق است. با این حال گفته می‌شود که بدون دستیابی به سازش و تسویه سیاسی نمی‌تواند به پست تکیه کند و اوضاع و احوال جاری در لبنان به گونه‌ای است که هم اکنون شرایط لازم برای رسیدن وی پست ریاست جمهوری وجود ندارد، به ویژه آنکه نامزدی میشل عون از سوی گروه 8 مارس نیز مطرح است.
5. «پترس حرب» و «رابر غانم»
پترس حرب و رابر غانم دو نامزد گروه 14 مارس به شمار می‌آیند که نمی‌توان آنها را رقیب جدی برای دیگر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری لبنان به شمار آورد و در صورتی می‌توان آنها را در کورس رقابت‌ها ملاحظه کرد که سمیر جعجع بخواهد به طور کامل از نامزدی کنار بکشد.
6. «هنری الحلو»
نامزد فراکسیون «ولید جنبلاط» است و به عنوان یکی از رقبای سمیر جعجع از سوی این جناح مطرح شده است و در اولین نشست پارلمان لبنان موفق شد، 16 رای را به دست آورد و نام وی به عنوان رقیبی برای جعجع در این دور از انتخابات مطرح است و به نظر می‌رسد که با گام‌هایی محکم پای در این دور از انتخابات ریاست جمهوری لبنان گذاشته است.
7. سرلشکر «جان قهوجی»
نام وی جزو نامزدهایی مطرح خواهد شد که پای تسویه‌های منطقه‌ای و بین المللی آن هم در مراحل آینده و در صورت به بن رسیدن نامزدهای دیگر پیش کشیده شود و در واقع باید قهوجی را جایگزینی برای پر کردن شکاف ریاست جمهوری در لبنان به شمار آورد.
8.«ریاض سلامه»: رئیس بانک مرکزی لبنان
نام ریاض سلامه نیز به عنوان نامزد توافقی مطرح است. اگرچه نامزدی وی در انتخابات با منع قانونی نیز مطرح است، چراکه ماده 49 قانون اساسی لبنان بر عدم نامزدی قضات و کارمندان ارشد در انتخابات تاکید دارد، مگر پس از استعفا از سمت‌های خود و گذشت 2 ماه از استعفا و این بدین معنی است که قهوجی در عمل با مشکل نامزدی در انتخابات مواجه است.
9. دیگر نامزدها
غیر از نام‌های فوق الذکر، نام نامزدهای دیگری مانند «زیاد بارود»، وزیر سابق کشور لبنان و «جان عبید»، وزیر سابق خارجه این کشور نیز مطرح است.
موضع سیدحسن نصرالله
دبیرکل حزب الله لبنان در سخان خود سه محور اساسی را در تعیین رئیس جمهور اعلام کرده است:
1.معرفی گزینه چالشی (سمیر جعجع توسط جریان 14 مارس) در راستای جلوگیری از رسیدن گزینه اصلی و جدی ریاست جمهوری در لبنان (میشل عون) به کرسی مورد نظر است. همه می دانند که گزینه چالشی مطرح شده (جعجع) هیچ بختی برای ریاست جمهوری در لبنان ندارد و این یک بازی سیاسی است.
2. طرح اصلی مورد نظر برخی جریان‌های سیاسی در لبنان معرفی گزینه چالشی در راستای تمدید مهلت ریاست جمهوری فعلی (میشل سلیمان) بود که شکست خورد و به جایی نرسید.
3. حزب الله به اتهامات درباره مسئولیتش در ایجاد خلاء سیاسی در لبنان پاسخی نمی دهد اما هرگز تسلیم بازیهای سیاسی نخواهد شد و با ریاست جمهوری گزینه های ضد محور مقاومت صریحا مخالف است.
