سایت تحلیلی خبری الوقت | Alwaght Website

الوقت- پس از فروپاشی شوروی تحلیلگران بر این باور بودند در مناسبات روسیه و عربستان فصل جدیدی برقرار خواهد شد اما این روابط همواره با توجه به اختلاف نظرهای عمیق بر سر مسائلی مانند جریان جدایی طلبان منطقه قفقاز شمالی، تعیین قیمت نفت و همکاری هسته ای تهران _ مسکو با بی اعتمادی طرفین همراه بوده است. با این وجود در دوره هایی مسکو و ریاض گام هایی در راه کاهش تنش و بهبود روابط و گسترش مناسبات اقتصادی و تسلیحاتی و همچنین در مسئله انرژی برداشتند اما این روابط در سطح حداقلی ماند و منجر به یک توافق در جهت همکاری های گسترده دو جانبه نشد.

در این راستا با شروع خیزش های کشورهای عربی در خاورمیانه روابط سینوسی روسیه و عربستان به پایین ترین سطح ممکن خود کاهش یافت. بحران در سوریه شروعی بود برای تقابل استراتژیک مسکو _ ریاض و در این میان نیز بمب گذاری در ایستگاه مترو نزدیک به بازی های المپیک سوچی موجب بیشتر شدن تنش ها بین طرفین شد.

 با این وجود بعد از گذشت دو سال با توجه به برقرار بودن بحران در سوریه به نظر نمی رسد بتوان شرایطی را متصور بود  که روابط بین روسیه و عربستان به حالت عادی بازگردد اما در چند روز اخیر مناسبات بین مسکو و ریاض به سمت بازسازی در روابط پیش رفت و شش قرارداد نظامی، فنی و اقتصادی و یاددشت تفاهم در زمینه هسته ای و کشاورزی امضاء شد لکن باتوجه به تقابل استراتژیک و پابرجا بودن بحران در سوریه به عنوان مولفه اصلی در سردی روابط روسیه و عربستان چه عاملی باعث نزدیکی و از سر گیری روابط طرفین شده است؟

قدرت نمایی روسیه در برابر غرب

برگزاری مجمع اقتصادی سن پترزبورگ نمایشی بود تا ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه،  توجه رسانه ها را به سمت سن پیترزبورگ جلب نماید. باتوجه به فشارهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده بر مسکو، پوتین احتیاج داشت با بزرگ نمایی رسانه ای حداکثر بهره را از این نشست ببرد و به افکار عمومی داخل و خارج از روسیه نشان دهد که تحریم ها روسیه را منزوی نساخته است و کشورهای بسیار مایل هستند با مسکو در زمینه های مختلف همکاری داشته باشند.

عربستان و اهرم نزدیکی به شرق

ترس شیوخ سعودی از توافق هسته ای با ایران و هم راستا نبودن کامل سیاست های منطقه ای جدید آمریکا با عربستان می تواند سناریو عمل و عکس العمل را تقویت نماید. بی توجهی ایالات متحده به نظرات شیوخ سعودی عکس العمل متقابل عربستان را در پی داشت. پس از بروز نشانه هایی در تیرگی روابط عربستان و ایالات متحده، سفر محمد بن سلمان وزیر دفاع عربستان در 17 خرداد به روسیه حاوی یک پیغام مشخص برای ایالات متحده بود. در واقع عربستان با سیاست تعامل و همگرایی با سران کرملین سعی کرده است در جهت تطمیع  و عرض اندام در مقابل سران کاخ سفید قدم بردارد. با توجه به استراتژی جدید کاخ سفید علیه کرملین دولت ریاض سعی کرد از اهرم همگرایی با مسکو نخست در جهت تحت فشار قرار دادن ایالات متحده استفاده نماید.

با این وجود به نظر نمی رسد ترمیم مناسبات روسیه و عربستان با چند تفاهم نامه ساده و نیاز مقطعی طرفین به یکدیگر شکل بگیرد. در گذشته نیز بین طرفین تفاهم نامه هایی امضاء شده است اما هیچ وقت شکل اجرایی به خود نگرفته و درعمل منجر به ایجاد و گسترش روابط میان آن ها نشد. باتوجه به تعارضات بسیار از قبیل حمایت عربستان از گروه های افراطی و رادیکال اسلامی در داخل خاک روسیه و لاینحل ماندن مسئله سوریه و تعارضات بنیادین و تهدیدات دوطرف نسبت به یکدیگر، نمی توان پایداری در روابط مسکو و ریاض را محتمل دانست، برای روس ها بیشتر از روابط اقتصادی، حل شدن بحران سوریه به نفع  خود و داشتن دسترسی به آب های مدیترانه مانند گذشته مهم است و تنها در صورتی که عربستان در دو زمینه یعنی عدم حمایت از اسلام گرایان افراطی در خاک روسیه و رویکردی متفاوت درقبال مسئله سوریه، سیاستی جدید و مورد قبول را اتخاذ کند می توان شاهد روابط نزدیک و واقعی مسکو - ریاض بود.

حامد نوریان