الوقت- هر چند که چین "رفیق سختی‌ها و خوشی‌های" اسلام‌آباد محسوب میشود، اما شاهزاده ترکی بن سلطان، رئیس اطلاعات سابق عربستان گفته بود که پاکستان و عربستان سعودی دارای «یکی از نزدیک‌ترین روابط موجود در بین دو کشور در جهان» هستند .
همچنین طبق افشاگری های ویکی‌لیکس در سال 2007ٰ سفیر عربستان در آمریکا با افتخار گفته بود که « ما در پاکستان نظاره گر نیستیم، بلکه شرکت کننده ایم».
با توجه به چنین روابطی، پاسخ منفی اخیر پاکستان، شوکی به مقامات سعودی وارد کرد. مطمئنا این تصمیم پاکستان پیامد شرایط متعددی است که از آن جمله می‌توان به درگیری ارتش پاکستان در انجام عملیات نظامی در وزیرستان شمالی اشاره کرد.
ضمن اینکه طرفداری پاکستان از عربستان ممکن است به روابط این کشور با ایران خدشه وارد کند. آن هم زمانی که اسلام آباد خواهان نقش آفرینی تهران در مذاکرات افغانستان پس از ناتوست.
از طرف دیگر، اهمیت نقش ایران را باید در سطحی فراتر مدنظر قرار داد، چرا که اسلام آباد با تهران توافقنامه‌ای مبنی بر ایجاد خط لوله انتقال گاز مورد نیاز پاکستان از ایران را به امضا رسانده است. در حالی که ایران به ساخت بخش مربوط به خود اقدام کرده، اما پاکستان زیر فشارهای خارجی (غربی و سعودی) هنوز اقدامی در این خصوص به عمل نیاورده است .
همچنین، پاکستان برای رفع تنش های فرقه ای که مستلزم همکاری در ابعاد بین المللی است، به همکاری ایران نیاز دارد .
در همین خصوص باید به این نکته اشاره کرد که اقدامات و حملات تروریستی گروه شبه نظامی موسوم به جندا... (مستقر در کویته پاکستان) در سیستان و بلوچستان ایران موجب بروز تنش در روابط تهران و اسلام آباد شده بود تا اینکه بالاخره، پاکستان رهبر این گروه را در ماه مارس دستگیر کرد .
علاوه بر این، فرقه‌گرایی یکی از چالش‌های عمده داخلی فراروی پاکستان است. از دهه 1990، حدود 5000 نفر در درگیری های فرقه‌ای در این کشور کشته شده‌اند .
اگر پاکستان در درگیری یمن جانب عربستان را می‌گرفت، شیعیان پاکستان آرام نمی نشستند و شعله های جنگ نیابتی که از دهه 1970 در پاکستان به خاطر حمایت عربستان از سنی‌های این کشور وجود داشت، شعله‌ور می شد .
از طرف دیگر، پاسخ مثبت پاکستان به معنای طرفداری‌اش از شبه‌نظامیان تروریستی محسوب میشود که ارتش پاکستان پس از حادثه پیشاور آنها را مورد هدف قرار داده است.
در واقع، به نظر می رسد که فاصله گرفتن پاکستان از عربستان نشانه تغییر آشکار پارادایم‌های اسلام آباد است.
با این وجود، چرا رویکرد جدید پاکستان این قدر مهم است؟ اولا، اسلام آباد از نظر نظامی همیشه در کنار عربستان سعودی بوده است؛ همین اواخر، در جریان سرکوب تظاهرات بحرین توسط سعودی‌ها، پاکستان با اعزام نیروی نظامی از اقدام عربستان حمایت کرد.
ثانیا، نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، همیشه رابطه نزدیکی با ریاض داشته است. هنگامی که وی در سال 1999 از سمت خود عزل شد، به جده پناه برد. همین طور وقتی که بی‌نظیر بوتو در سال 2007، اجازه گرفت به پاکستان برگردد، سعودی ها مجوز بازگشت نواز شریف را از پرویز مشرف گرفتند و او هم به پاکستان برگشت .
از این رو، حمایت پاکستان از عربستان برای سعودی‌ها بدیهی به نظر می آمد و این کشور را به عنوان بخشی از ائتلاف نشان می‌دادند. حتی در نشست خبری دوم آوریل، پرچم پاکستان هم در زمره کشورهای مشارکت کننده در ائتلاف گذاشته شده بود، حال آنکه اسلام آباد هنوز تصمیمی در این ارتباط نگرفته بود .
با توجه به این مساله هنگامی که پاکستان بی‌طرفی خود را اعلام کرد، وزیر خارجه امارات هشدار داد که اسلام‌آباد به خاطر «موضع مبهم» خود «هزینه سنگینی خواهد پرداخت». در پاسخ، نثار علی خان، وزیر کشور پاکستان گفت که چنین اظهار نظری به معنای «توهین به پاکستان و پاکستانی ها» است .
با این حال، آیا پاکستان توانایی قطع وابستگی خود به کشورهای حاشیه خلیج فارس را دارد؟ اسلام آباد در هر صورت به حمایت مالی ریاض نیاز دارد و بیش از دو میلیون پاکستانی در عربستان سعودی کار می کنند. اگر پاکستان از نظر نظامی از عربستان فاصله بگیرد، ترس و نگرانی از بهره‌مندی عربستان از بمب اتمی پاکستان هم از بین می رود .
مذاکرات اخیر ایران و آمریکا هم این نگرانی ها را حادتر کرده است. واقعیت این است که بنا به گفته بروس ریدل پاکستان و عربستان در سال 2003 « توافقنامه مخفیانه ای امضا کرده بودند که بر اساس آن اگر عربستان از برنامه هسته ای کشور ثالثی احساس تهدید کند، پاکستان برای عربستان فن‌آوری و بمب هسته ای تامین خواهد کرد».
با همه این احوال نباید از این نکته غافل بود که تصمیم اسلام آباد را با توجه به پیشینه روابط پاکستان و عربستان نمی‌توان قطعی قلمداد کرد؛ از همین رو این احتمال وجود دارد که اسلام آباد در آینده از ائتلاف عربستان حمایت نظامی کند .
اندیشکده کارنگی
