در شرایط کنونی که حتی کارشناسان و اندیشکده های غربی معتقدند دوران نظم لیبرال در حال افول است روسیه می تواند با پر کردن خلاء حضور آمریکا در برخی پرونده های مهم منطقه ای به عنوان یکی از ارکان نظم جدید خود را مطرح کند.
الوقت- رقابت میان قدرت های حاضر در عرصه تحولات غرب آسیا برای مفصل بندی نظم و ساختار نوین امنیتی-سیاسی این منطقه با نزدیک شدن به موعد گذار از فضای امنیتی و نظامی به فضای سیاسی در پرونده و بحران های مهم فعال کنونی به نقطه حساسی رسیده است و رقبا در جهت تضعیف موقعیت و میزان تاثرگذاری طرف مقابل از کارت های خود رونمایی میکنند. در این شرایط به نظر می رسد که سناریوی حمایت ایران از انصارالله یمن و تامین موشک های انقلابیون که تبدیل به یک سریال خسته کننده و غیرقابل باور شده است، در همین مسیر میتوان مورد مداقه قرار داد.
نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل هر چند وقت یک بار این سناریو را مطرح کرده اما این بار انگلیس مجری اجرای این سناریو شده است. انگلیس با کمک و مشورت آمریکا و فرانسه قصد دارد در شورای امنیت سازمان ملل، اولاً تحریم های بین المللی علیه یمن را یکسال دیگر تمدید کنند و ثانیاً ایران را به ادعای دخالت در یمن، محکوم کند. با این وجود از آنجا که روسیه هم یکی از بازیگران اصلی تحولات کنونی خاورمیانه می باشد و هم مهره ای صاحب وزن و قدرت تعیین کنندگی در شورای امنیت، این پرسش مطرح می شود که مهمترین منافع مسکو نسبت به موضعگیری در قبال این قطعنامه چیست؟ در پاسخ به این پرسش نخست هدف غرب از پیشنهاد این قطعنامه را باید سنجید.
فشار بر ایران و انصارلله
دولت آمریکا تلاش زیادی را با هدف از سرگیری مذاکرات مربوط به برجام در مورد ایران انجام داد که ناموفق بود. علاوه بر این این کشور سعی داشته است که مسئله موشک های ایرانی را به عنوان فصلی مشترک بین کشورهای غربی مطرح و با این حربه علیه ایران جبهه بندی کند. در شرایط کنونی بهانه این کشورها برای این منظور حملات موشکی انصارالله یمن به مناطق جنوبی عربستان است که سامانه های دفاعی ریاض قادر به مقابله با آنها نیست. همین مسئله باعث شده است تا ریاض به فرافکنی روی آورده و ایران را مسئول تامین موشک های انقلابیون یمنی معرفی کند. باطل بودن این ادعا از آنجا بوده که یمن در سه سال گذشته تحت شدیدترین محاصره ها قرار داشته و حتی امکانات دارویی و غذایی نیز به سختی وارد یمن می شوند. بنابراین پیش نویس جدید کشورهای غربی که باهدف محکوم کردن ایران و همچنین تمدید تحریم ها علیه انصارالله یمن مطرح شده با هدف فشار بر ایران و انصارالله است. در واقع ایران در عرصه منطقه ای با وجود تمام تهدیدات و اقداماتی که از سوی کشورهای حامی ارتجاع عرب علیه آن صورت رفت توانسته به عنوان تاثیرگذارترین بازیگر منطقه ای مطرح شود و انصارالله یمن نیز با وجود تحریم های سه ساله و عدم دسترسی به امکانات پیشرفته توانسته است تا ضمن شکست عربستان و امارات در یمن به استان های جنوبی عربستان و حتی شهر ریاض نیز رخنه کند. در این شرایط تصویب قطعنامه ای جدید علیه انصارالله می تواند فشارها بر این گروه را تشدید کند.
لزوم کنشگری روسیه
اما نکته مهم این است که در شورای امنیت اعضای اصلی باید با هرگونه قطعنامه ای همراه باشند. در واقع وتوی یک کشور از 5 عضو اصلی شورای امنیت سازمان ملل می تواند قطعنامه را از دستور کار خارج کند. در این شرایط روسیه می تواند با هدف کنشگری در یک موضوع منطقه ای، علاقه و مصمم بودن خود برای بازیگری در منطقه را نشان دهد. اگرچه حفظ روابط اقتصادي روسيه و عربستان در این موضوع بسیار مهم است اما باید توجه داشت که این مسئله نمی تواند عاملی تاثیرگذار در مسیر گسترش نفوذ در منطقه باشد. عربستان از ابتدای شکل گیری در سال 1925 همواره با بریتانیا و یا با آمریکا متحد استراتژیک بوده و در واقع حیات این کشور وابسته به غرب است. شوروی سابق تلاش های زیادی با هدف بر هم زدن این رابطه انجام داد اما ریاض به هیچ عنوان از غرب فاصله نگرفت و در شرایط کنونی کاملا ساده انگارانه است که مسکو تصور کند که می تواند عربستان را به جانب خود جذب کند. در هر صورت عربستان یکی از ارکان اساسی نظم منطقه ای مورد حمایت غرب محسوب می شود و نزدیکی ریاض به مسکو تنها تاکتیکی برای چانه زنی بیشتر با واشنگتن بوده است.
در این شرایط روسیه اگر به دنبال ایفای نقش منطقه ای بوده و در نظم جدید در حال ظهور منطقه ای به دنبال تاثیرگذاری است باید به دنبال اتحاد و هماهنگی با بازیگران منطقه ای جدا از غرب گام بردارد. در سوریه مسکو توانست با مشارکت در نبرد علیه داعش این مهم را انجام دهد اما اکنون یمن به عنوان نقطه عطف دیگری در ش کل گیری نظم جدید منطقه ای مطرح شده است که روسیه در صورت تمایل به بازگشت به منطقه نمی تواند بی تفاوت از کنار این مسئله عبور کند. بنابراین مهمترین انتظار از سیاست خارجی روسیه در مورد یمن وتوی قطعنامه ای است که انگلیس، آمریکا و فرانسه به دنبال طرح آن در شورای امنیت هستند.
در شرایط کنونی که حتی کارشناسان و اندیشکده های غربی معتقدند دوران نظم لیبرال در حال افول است روسیه می تواند با پر کردن خلاء حضور آمریکا در برخی پرونده های مهم منطقه ای به عنوان یکی از ارکان نظم جدید خود را مطرح کند. بدون شک این مهم نیز تنها در صورت موضع گیری های روشن و صریح مسکو علیه سیاست های بر هم زننده نظم جدید میسر خواهد بود. در شرایط کنونی نیز قطعنامه شورای امنیت علیه ایران و یمن می تواند به عنوان مهمترین عرصه برای کنشگری روسیه مطرح شود. علاوه بر این یمن به اندازه کافی برای روسیه جذابیت تاریخی دارد. ويژگي ژئوپليتيکي يمن به ويژه تنگه باب المندب مي تواند باعث شود روس ها به امور يمن علاقه مند گردند و تحولات اين کشور را نيز به عرصه رقابت هاي ژئوپليتيکي خود با غرب بيفزايند. نبايد از ياد برد که بندر عدن، سال ها كانون پايگاه هاي دريايي اتحاد جماهير شوروي بود و تا پايان جنگ سرد همچنان اهميت و جايگاه خود را داشت.
