الوقت- اخیرا اندیشکده بروکینگز در قطر (بی.دی. سی.) و برنامه مطالعات خلیج‌فارس دانشگاه قطر بطور مشترک میزگردی درباره انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ آمریکا و تأثیر آن بر سیاست آمریکا در قبال منطقه خاورمیانه را برگزار کردند. «جان هوداک» از اعضای مرکز مطالعات حکومتی اندیشکده بروکینگز و «عبدالله بابود» سرپرست برنامه مطالعات خلیج‌فارس دانشگاه قطر در این میزگرد به اهمیت سیاست خارجی در مشخص شدن پیروز احتمالی این انتخابات و لزوم شفافیت بیشتر در اجرای سیاست خارجی آمریکا، به‌خصوص در خاورمیانه پرداختند. در اینجا به خلاصه ای از این نشست اشاره می شود:
■ دموکراتها تنها یک نماینده خواهند داشت
هوداک در ابتدای این نشست به فرآیند طولانی و دوساله‌ای که نامزدها طی آن انتخاب می‌شوند، ازجمله مجموعه‌ای از انتخابات مقدماتی و گردهمایی‌های مخصوص رهبران احزاب در کل ۵۰ ایالت این کشور که قبل از انتخابات عمومی انجام می‌گیرند پرداخت. هوداک همچنین به این نکته اشاره نمود که انتخابات عمومی آمریکا “رفراندوم ملی” نیست، بلکه ترکیب نتایج انتخاباتی ۵۰ ایالت است که از فیلترینگ آراء هیئت انتخاب کنندگان رئیس جمهور آمریکا عبور می‌کنند. وی پیش‌بینی کرد که حزب جمهوریخواه حدود ۱۵ نامزد برای انتخابات مقدماتی معرفی خواهد کرد، در حالی که حزب دموکرات در عمل تنها یک نامزد خواهد داشت که آن هم خانم هیلاری کلینتون است .
نقش برجسته سیاست خارجی در انتخابات آینده آمریکا
هوداک در ادامه به اهمیت نکته‌ای پرداخت که آن را ویژگی منحصربه‌فرد انتخابات آینده توصیف کرد؛ و آن نقش برجسته سیاست خارجی است. هوداک بیان داشت که علی‌رغم اولویت مسائل اقتصادی داخلی در اکثر انتخابات آمریکا، چالش‌های پیچیده‌ای که آمریکا در خارج از مرزهای خود با آنها روبروست، به‌خصوص با توجه به پیشینه قدرتمند هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه دوره اول ریاست‌جمهوری باراک اوباما، درباره سیاست خارجی بحث‌های بسیاری حول سیاست خارجی در داخل این کشور به وجود خواهد آورد. هوداک اعتقاد داشت که در نتیجه این شرایط، نامزدهای هیچ‌کدام از احزاب نخواهند توانست مبارزات انتخاباتی موفقی داشته باشند مگر آنکه نشان دهند اهمیت ویژه‌ای به مسائل سیاست خارجی قائل‌اند. این امر در نهایت نامزدها را وادار خواهد کرد در طول روند انتخابات، در خصوص دیدگاه‌های‌شان درباره سیاست خارجی صادق و بی‌پرده باشند. هوداک در ادامه افزود: اگر سیاست خارجی موضوع اصلی مباحث باشد، درآنصورت به‌خوبی می‌توان از دیدگاه آنها درباره داعش، یمن، افغانستان، اتحاد نظامی با اتحادیه اروپا، روسیه، اسرائیل، آسیای شرقی و غیره اطلاع پیدا کرد .
■ عملکرد ضعیف آمریکا در حفظ ثبات منطقه خاورمیانه
بابود، در پاسخ به هوداک، به چند مسئله کلیدی در منطقه اشاره کرد که چالش‌های اصلی دولت بعدی آمریکا به شمار خواهند رفت. بابود در ابتدای این فهرست به لزوم حل اختلاف اعراب و اسرائیل پرداخت. وی این پرسش را مطرح کرد که منافع آمریکا در حل این اختلاف چیست؟ و بیان داشت که عدم توانایی دولت آمریکا برای اقدام در خصوص این مشکل بر دیدگاه کشورهای منطقه نسبت به آمریکا تأثیرگذار خواهد بود. بابود همچنین به این نکته پرداخت که از نظر کشورهای منطقه، «پاکس آمریکانا»، یا به اصطلاح صلح آمریکایی در پی ضمانت‌های امنیتی و روابط امنیتی آمریکا با دولت‌های منطقه، در جلوگیری از بروز اختلافات و درگیری‌های شدید در منطقه طی سال‌های اخیر شکست خورده است. بابود به انتقادهای صورت‌گرفته از نقش بی‌ثبات‌کننده آمریکا در منطقه اشاره کرد؛ چه از طریق تجزیه قدرت دولتی در جریان حمله به عراق، و چه از طریق بی‌میلی آمریکا در مقابله با اختلافات و مهار درگیری‌ها در سوریه. بابود همچنین از عقب‌نشینی سریع نیروهای آمریکا از یمن در سال ۲۰۱۵ که پس از تضعیف و تخریب مشروعیت دولت یمن در مقابل انظار مردم این کشور به کمک پهپادهای ضدتروریستی آمریکا صورت گرفت انتقاد کرد .
■ کشورهای عربی نمی‌توانند تأثیر چندانی بر مذاکرات هسته‌ای بگذارند
بابود در نهایت نگرانی اصلی کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس را توافق هسته‌ای احتمالی گروه ۱+۵ با ایران عنوان کرد و بیان داشت که برخی از دولت‌های منطقه نگران آن‌اند که آمریکا مجدداً به سیاست مهار «ستون‌های دوقلو» برای اختلاف‌های منطقه برگردد و به منظور حفظ نظم و ثبات در منطقه هم به عربستان‌سعودی و هم به ایران اتکا کند. بابود اذعان داشت که در جلسه اخیر کمپ دیوید میان باراک اوباما و رهبران کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس به نگرانی‌های آنان پرداخته نشد، هرچند خود در ادامه این حقیقت را تصدیق کرد که دیگر دیر شده است و رهبران کشورهای عربی خلیج‌فارس نمی‌توانند تأثیر چندانی بر مذاکرات هسته‌ای بگذارند. وی اظهار داشت که دولت آمریکا ضمانت‌های امنیتی ضعیفی برای منطقه ارائه می‌دهد و با این کار به مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه دامن می‌زند تا کشورهای منطقه سرمایه‌گذاری بیشتری در مسائل دفاعی خود انجام دهند .
■ اهمیت دیدگاه نامزدهای انتخاباتی در خصوص رژیم ضهیونیستی
هوداک به سیاست آمریکا در خصوص رژیم صهیونیستی اشاره کرد و بیان داشت که نامزدها، صرف‌نظر از سوگیری‌های خود، باید دیدگاه ظریف‌تری به این حوزه داشته باشند. از نظر وی، سخنرانی بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل در صحن کنگره آمریکا باعث شد مردم آمریکا، حتی یهودیان آمریکا، بطور بی‌سابقه‌ای نسبت به وی بدبین شوند. استدلال هوداک این است که جمهوری‌خواهان بیش‌ازحد به اسرائیل متعهدند و این امر مانع از حصول راه‌حل در خصوص مسئله فلسطین است، رهبران حزب دموکرات هم باید راهی برای حل اختلاف موجود بین نتانیاهو و دولت اوباما پیدا کنند .
■ لزوم شفافیت بیشتر در سیاست خارجی آمریکا
هوداک و بابود هر دو بر لزوم شفافیت بیشتر در شکل‌گیری و اجرای سیاست خارجی آمریکا تأکید داشتند. بابود در این باره گفت: «باید صادق باشید. نمی‌توانید ادعای حمایت از دموکراسی کنید و وقتی از پیروز میدان خوشتان نیامد، از او روی بگردانید». هوداک نیز در این راستا اعلام کرد که «در مورد سیاست داخلی آمریکا، مردم وقتی نمی‌فهمند رئیس‌جمهور به دنبال چیست، برافروخته می‌شوند. سایر کشورها همچنین وضعیتی دارند… رئیس‌جمهور آمریکا به نحوی بر زندگی همه مردم دنیا تأثیر می‌گذارد ».
تحلیل
1. هر چند همواره مجموعه پیچیده ای از سیاست داخلی و خارجی در انتخابات های ریاست جمهوری آمریکا تاثیرگذار بوده، اما این بار تحولات پیچیده منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا (مساله سوریه،عراق و یمن) و نیز پرونده مذاکرات اتمی ایران وزن بیشتری به حوزه سیاست خارجی برای انتخابات 2016 آمریکا بخشیده و این مساله از چشم اندیشکده های مهم آمریکایی پنهان نبوده است .
2. عملکرد ضعیف امریکا در منطقه طی چند سال اخیر و افزایش جنگ و بی ثباتی در کشورهایی چون سوریه،عراق و یمن،از یک سو و روند مذاکرات هسته ای ایران از سوی دیگر،هم پیمانان این کشور را در حاشیه خلیج فارس نیز به انتقاد واداشته و آنها از آینده سیاسی خود در منطقه بیم دارند و حتی اجلاس اخیر کمپ دیوید نیز نتوانست در کاهش این نگرانی عمیق موثر باشد.به نظر می رسد شیخ نشینان خلیج فارس جهت حفظ قدرت و جلوگیری از امواج بیداری اسلامی در منطقه، چندان به سیاست های دموکرات ها در انتخابات آینده اقبالی نشان ندهند .
3. در خصوص تامین امنیت رژیم صهیونیستی ، همانند ادوارگذشته انتخاباتی اختلاف چندانی میان دموکراتها و جمهوری خواهان وجود نخواهد داشت و اختلاف موجود میان اوباما و نتانیاهو در برخی موضوعات منطقه ای، تاثیر چندانی بر این روند نخواهد گذاشت.با این وجود،مساله فلسطین وتاثیرات آن بررابطه اعراب و رژیم صهیونیستی وسایر موضوعات منطقه ای قطعا در انتخابات آینده وزن ویژه ای خواهد داشت.
صادق زینالی
