سریال های ترکی که در 15 سال اخیر رشد قارچ گونه ای را تجربه کرده اند علاوه بر داخل ترکیه، توانسته اند در خارج از این کشور طرفداران بسیاری را به خود جذب کنند. این کشور در حال حاضر در صنعت فیلم سازی، به مهم ترین صادرکننده سریال پس از آمریکا تبدیل شده است. درآمد صادرات سریال های این کشور در هر فصل به بیش از 20 میلیون دلار در سال می رسد. تنها فروش بیش از صد سریال و فیلم تلویزیونی در بیست کشور در سال 2011، بالغ بر شصت میلیون دلار درآمد برای ترکیه به همراه داشت.
از نظر محتوایی، موضوعات مورد بررسی این سریال ها غالباً خیانت های خانوادگی و ترویج بی بند و باری های جنسی است. ترویج چنین سیاستی در کشورهای اسلامی که بیشتر مردم آن به احکام اسلامی پایبندی دارند باعث گسترش ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی در جوامع اسلامی شده به نحوی که تعدادی از کشورهای اسلامی در راستای حفظ بنیان خانواده و جلوگیری از شیوع چنین آسیب هایی پخش سریال های ترکی را در کشورهای خود ممنوع کرده اند.
مجلس سنای پاکستان مخالفت خود با این فیلم ها را ابراز و اعلام کرده که این فیلم ها هم به صنعت فیلم سازی داخلی و هم فرهنگ بومی پاکستان ضربه می زند. همچنین هنرمندان بنگلادشی با انتقاد از پخش فیلم های ترکی در شبکه های این کشور به دلیل رواج فساد جنسی و کسادی بازار کانال های تلویزیونی خصوصی بنگلادشی با پخش این سریال ها مخالفت کردند. پخش سریال "عشق ممنوع" که از سریال های پرطرفدار ترکی بود و در بسیاری از کشورها مخاطبین زیادی را به دلیل جاذبه های جنسی به خود جذب کرد به دلیل اعتراض شورای علمای افغانستان در این کشور ممنوع شد. همچنین شبکه های مصری "القاهره"، "الناس"، "النهار" و "الحیاه" از شبکه هایی بودند که در اعتراض به "دخالت دولت ترکیه در امور داخلی مصر" پخش سریال های ترکیه ای را متوقف کردند.
این در حالی است که صنعت فیلم سازی ترکیه روز به روز درصدد گسترش خود در خارج از مرزها است و با دیگر کشورها نیز در زمینه تولید فیلم های مشترک شروع به همکاری کرده است. ماه رمضان امسال بود که اردوغان طی ضیافت افطاری که برای هنرمندان تدارک دیده بود ضمن بیان اینکه سریال های ترکیه به ویژه در هندوستان طرفداران زیادی دارد، اظهارداشت:"در سفرم به هندوستان شنیدن توجه و علاقه خاص مردم این کشور به فیلم ها و سریال های ترکیه سبب خشنودی من شد. با آنها توافقنامه امضا کردیم. ترکیه و هندوستان به فعالیت های مشترک در زمینه فیلم و سریال خواهند پرداخت."
حوزه توجه و نفوذی که سریال های ترکی مدنظر قرار می دهند بیشتر کشورهای آسیای مرکزی، ایران و کشورهای جهان عرب می باشد. این کشورها به دلیل مشترکات فرهنگی و تاریخ مشترکی که دارند تمایل بیشتری نسبت به پذیرش پخش چنین سریال هایی از خود نشان می دهند. سریال های ترکی قیمت ارزانی دارند و با قیمت های پایینی به فروش می رسند. به عنوان نمونه هزینه پخش تولیدات ترکیه از کانال های تلویزیونی پاکستان، یک چهارم هزینه تولید فیلم داخلی در این کشور است. شرکت های ترکی برای پخش فیلم های خود در کشورهای اسلامی حتی حاضر به فروش فیلم های ساخت خود به قیمت ارزان تر هستند. مثلاً در افغانستان به عنوان کشوری فقیر، شرکت ترکیه ای حاضر شده تا هر قسمت از سریال حریم سلطان را با قیمتی معادل 4 هزار دلار بفروشد درحالی که هر قسمت از همین سریال به کشورهای عربی تا 20 هزار دلار هم به فروش می رسید.
باتوجه به این موارد، صنعت فیلم سازی ترکیه به عنوان بخشی از بازوی قدرت نرم ترکیه درحال عمل بوده و توانسته به عنوان سفیر فرهنگی این کشور در حوزه کشورهای اسلامی عمل کند. هرچند این فیلم ها تناسبی با فرهنگ بومی این کشورها ندارند و بیشتر به دلیل جاذبه های جنسی توانسته اند در جذب مخاطب موفق عمل کنند و در راستای ترویج سیاست لیبرالیسم فرهنگی که جهان غرب نیز در پی ترویج آن است عمل می کنند.
مصطفی رنجبر محمدی
