الوقت- تایوان طی سالهای اخیر به یکی از جدیترین چالشهای امنیتی میان چین و آمریکا تبدیل شده است. در این میان تحرکات جدید واشینگتن در قبال این شبه جزیره، شرق آسیا را به سوی بحرانی جدید سوق داده، تا جایی که پکن را وادار به اتخاذ تدابیر امنیتی جدیتر کرده است.
در همین چارچوب، ارتش آزادیبخش خلق چین روز دوشنبه اعلام کرد که با هدف سنجش «آمادگی رزمی» و نیز ارسال «هشداری جدی» علیه هرگونه تحرک استقلالطلبانه از سوی تایوان، یگانهای زمینی، دریایی، هوایی و موشکی خود را جهت برگزاری مجموعهای از مانورهای نظامی در اطراف تایوان اعزام کرده است.
این رزمایش «مأموریت عدالت ۲۰۲۵» نامگذاری شده و به گفته سرهنگ شی یی، سخنگوی فرماندهی شرقی ارتش چین «هشدار جدی به نیروهای جداییطلب استقلال تایوان و نیروهای مداخلهگر خارجی» است. او گفت:«این اقدام مشروع و ضروری برای دفاع از حاکمیت و وحدت ملی چین است».
به گفته این ژنرال چینی این فعالیتها بر گشتهای آمادگی رزمی دریایی-هوایی، «تصرف مشترک برتری جامع» و محاصره بنادر کلیدی متمرکز خواهد بود. وی همچنین گفت:این نخستین رزمایش نظامی گستردهای است که در آن فرماندهی بهطور علنی اعلام کرده یکی از اهداف آن «بازدارندگی همهجانبه فراتر از زنجیره جزایر» است. همچنین اعلام شد که رزمایشهای بزرگ نظامی روز سهشنبه برگزار خواهد شد و در این چارچوب، فعالیتهای تیراندازی واقعی سازماندهی میشود و تمرینها پنج منطقه پیرامون این جزیره را دربر خواهد گرفت.
برگزاری این زرمایش در حالی است که در بیشتر ایام سال نیز ارتش چین هواپیماهای جنگی و شناورهای دریایی خود را به سمت این جزیره اعزام میکند و در سالهای اخیر دامنه و مقیاس این رزمایشها را افزایش داده است.
اما در طرف مقابل، وزارت دفاع تایوان با محکوم کردن شدید این فعالیتها، آنرا تشدید تنش و تهدید صلح منطقهای دانست و اعلام کرد نیروهای مناسب خود را برای پاسخگویی و انجام تمرینات آمادگی رزمی متقابل بکار گرفته است. وزارت دفاع تایوان تأکید کرد که دفاع از دموکراسی و آزادی، اقدامی تحریکآمیز نیست و وجود جمهوری چین [نام رسمی تایوان] بهانهای برای متجاوزان جهت برهم زدن وضعیت موجود نمیتواند باشد.
رد پای بحرانسازی آمریکا
رزمایش همهجانبه چین پس از آن انجام شد که آژانس همکاری و امنیت دفاعی پنتاگون در روزهای اخیر اعلام کرد که با فروش تسلیحات، تجهیزات و خدمات نظامی به تایوان به ارزش ۱۱ میلیارد دلار موافقت کرده است. در صورت تأیید کنگره آمریکا، این بسته بزرگترین محموله تسلیحاتی تاریخ آمریکا برای این قلمرو خودمختار خواهد بود.
بر اساس این گزارش، این بسته تسلیحاتی شامل سامانههای ضدزره «جاولین»، پهپادهای ALTIUS-700M و ALTIUS-600، قطعات یدکی بالگردهای AH-1W SuperCobra ،راکتاندازهای HIMARS، توپخانههای خودکششی M107A7، همچنین سامانههای موشکی ضدتانک TOW است.
سفارت چین در واشنگتن روز یکشنبه با هشدار نسبت به پیامدهای فروش تسلیحات آمریکایی به تایوان اعلام کرد که این اقدامات نه تنها مانع شکست پروژه «استقلال تایوان» نخواهد شد بلکه خطر بروز درگیری نظامی در منطقه را به طور جدی افزایش میدهد. وزارت خارجه چین نیز تأکید کرد که فروش سلاح به تایوان، نقض آشکار اصل «چین واحد» و بیانیههای مشترک پکن و واشنگتن بوده و به حاکمیت، امنیت ملی چین و ثبات منطقهای آسیب میزند.
بسته جدید تسلیحاتی آمریکا درحالی است که این کشور در سال ۲۰۲۳ تنها با فروش حدود ۳۰۰ میلیون دلار تجهیزات و ادوات نظامی به تایوان موافقت کرده بود و در سال گذشته نیز فروش تسلیحاتی به ارزش ۳۸۵ میلیون دلار را تایید کرد. بنابراین، افزایش یکباره 33 برابری فروش تسلیحات نشان میدهد که واشینگتن برنامههای تازهای برای این منطقه در دستورکار دارد.
چین بارها از آمریکا خواسته تا فروش تسلیحات به تایوان را متوقف کرده و از دامن زدن به تنش در تنگه تایوان خودداری کند. بر اساس قانون فدرال آمریکا که سالهاست اجرا میشود، واشینگتن متعهد شده در زمینه دفاعی به تایوان کمک کند، موضوعی که باعث تشدید تنشها با چین شده است. هفته گذشته، پکن تحریمهایی را علیه ۲۰ شرکت مرتبط با صنایع دفاعی آمریکا و ۱۰ مدیر اجرایی اعمال کرد.
هدف آمریکا از افزایش فروش تسلیحات به تایوان را میتوان در چارچوب یک راهبرد کلان ژئوپلیتیکی و امنیتی تحلیل کرد. واشینگتن با تقویت نظامی تایوان در پی ایجاد بازدارندگی فعال در برابر چین است تا هزینه هرگونه اقدام نظامی پکن علیه این جزیره را بالا ببرد.
همچنین، آمریکا تلاش میکند بدون ورود مستقیم به درگیری، موازنه قوا در شرق آسیا را به نفع متحدان منطقهای خود حفظ کرده و از تغییر وضعیت موجود در تنگه تایوان جلوگیری نماید. این سیاست بخشی از رقابت راهبردی گستردهتر آمریکا با چین برای مهار قدرت فزاینده آن در عرصههای نظامی، اقتصادی و فناورانه است.
آمریکا در یک دهه اخیر چین را به عنوان تهدیدی جدی برای هژمونی رو به افول خود در نظام بینالملل معرفی کرده و در سند جدید راهبرد امنیت ملی که به تازگی منتشر شده نیز بر این موضوع تأکید دارد. از اینرو، واشینگتن با تشدید تنش در تایوان و تحریک متحدانش در شرق آسیا سعی دارد با قدرت فزاینده پکن مقابله کند.
پیام صریح پکن به کاخ سفید
اقدامات تحریکآمیز آمریکا در قبال تایوان طی سالهای اخیر به جای مهار چین عملاً به تسریع روند قدرتسازی نظامی این کشور منجر شده است. واشینگتن با افزایش فروش تسلیحات به تایوان، گسترش همکاریهای امنیتی و اعزام هیئتهای سیاسی و نظامی تلاش کرده موازنه قوا را به نفع خود تغییر دهد اما این سیاستها از نگاه پکن دخالت مستقیم در امور داخلی چین و تهدیدی علیه تمامیت ارضی این کشور تلقی میشود.
در واکنش به این فشارها، چین راهبرد تقویت توان دفاعی و بازدارندگی خود را با جدیت بیشتری دنبال کرده است. افزایش رزمایشهای نظامی، توسعه ناوگان دریایی، تقویت توان موشکی و گسترش حضور نظامی در آبهای اطراف تایوان بخشی از پاسخ چین به سیاستهای تحریکآمیز آمریکا به شمار میرود.
چین تایوان را بخشی جداییناپذیر از خاک خود میداند و مسئله تمامیت ارضی را در زمره خطوط قرمز غیرقابل مذاکره تعریف کرده است. لذا، پکن تلاش دارد با نمایش قدرت، این پیام را منتقل کند که در برابر هرگونه تغییر وضعیت موجود یا حمایت خارجی از جریانهای استقلالطلب واکنشی قاطع نشان خواهد داد
علاوهبراین، این تحرکات نظامی پاسخی به راهبرد آمریکا برای کشاندن منطقه به یک رقابت امنیتی فرسایشی مانند اوکراین است، رقابتی که هدف آن مهار چین و ایجاد بیثباتی کنترل شده در پیرامون مرزهای آن است. بنابراین، چین با برگزاری این رزمایشها سعی دارد ابتکارعمل را در دست بگیرد و به واشینگتن هشدار دهد که تداوم فشارها میتواند هزینههای پیشبینیناپذیری برای ثبات منطقهای و حتی نظم بینالمللی به همراه داشته باشد.
پیام اصلی چین این است که صلح و ثبات در تنگه تایوان تنها در صورتی امکانپذیر است که آمریکا از سیاستهای تحریکآمیز دست بردارد و واقعیتهای ژئوپلیتیکی منطقه بهویژه اصل تمامیت ارضی چین را به رسمیت بشناسد. بنابراین، میتوان گفت که اقدامات آمریکا نه تنها باعث عقبنشینی چین نشده بلکه انگیزه این کشور برای خودکفایی نظامی و ارتقای توان رزمی را افزایش داده است.
در نهایت، تحرکات واشینگتن در تنگه تایوان میتواند به شکلگیری بحران تازهای در سطح جهانی منجر شود که ضمن افزایش تنشهای ژئوپلیتیکی، چرخه زنجیره تأمین جهانی را نیز با چالشهای جدی و اختلالات گسترده مواجه سازد. آتشی که دود آن بیش از همه به چشم آمریکایی خواهد رفت که به شدت به این منابع کمیاب وابسته هستند و همانن قضیه تعرفهها فشار سنگینی بر اقتصاد و صنایع آمریکا وارد خواهد کرد.
اقدامات تحریکآمیز آمریکا در قبال تایوان طی سالهای اخیر به جای مهار چین عملاً به تسریع روند قدرتسازی نظامی این کشور منجر شده است.
