حجتالاسلام والمسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران، در سن ۸۲ سالگی درگذشت. در ایران سه روز عزای عمومی اعلام شده است.
عصر امروز اعلام شد که حجتالاسلام والمسلمین رفسنجانی به دلیل عارضه قلبی به بیمارستان شهدای تجریش منتقل شده است. کمتر از یک ساعت بعد، خبر درگذشت او تایید شد.
محمد حاجی آقاجانی، معاون درمان وزیر بهداشت، در گفتوگو با صداوسیما، دلیل درگذشت هاشمی رفسنجانی را "ایست قلبی" اعلام کرده است.
او میگوید آقای هاشمی ساعت شش بعداز ظهر "به طور ناگهانی دچار ایست کامل قلبی" شد و به یک بیمارستان دولتی انتقال یافت.
به گفته معاون وزیر بهداشت، تیم متخصص بر بالین آقای هاشمی حاضر شد و عملیات احیای قلب "یک ساعت و 30 دقیقه" ادامه یافت اما او در نهایت ساعت هفت و نیم شب درگذشت.
ایسنا گزارش کرده که با اعلام خبر درگذشت او، شماری مقابل بیمارستان تجریش جمع شدهاند.
به گفته آقای مرعشی، پیکر آقای هاشمی به جماران منتقل شده و مراسم تشییع و خاکسپاری او روز سهشنبه برگزار خواهد شد.
خبرگزاری ایرنا گزارش داده که حسن روحانی، رییسجمهوری ایران، به بیمارستان شهدای تجریش رفته بود.
اولین رییس مجلس شورای اسلامی و چهارمین رییسجمهور ایران متولد ۱۳۱۳ در رفسنجان کرمان بود.
حضرت آیتالله خامنهای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، در پیامی ارتحال هاشمی رفسنجانی را تسلیت گفتند.
متن مقام معظم رهبری به این شرح است:
انّا لله و انّا الیه راجعون
با دریغ و تأسف خبر درگذشت ناگهانی رفیق دیرین، و همسنگر و همگام دوران مبارزات نهضت اسلامی، و همکار نزدیک سالهای متمادی در عهد جمهوری اسلامی جناب حجتالاسلام والمسلمین آقای شیخ اکبر هاشمی رفسنجانی را دریافت کردم.
فقدان همرزم و همگامی که سابقهی همکاری و آغاز همدلی و همکاری با وی به پنجاه و نه سال تمام میرسد، سخت و جانکاه است.
هوش وافر و صمیمیت کمنظیر او در آن سالها، تکیهگاه مطمئنی برای همه کسانی که با وی همکار بودند به ویژه برای اینجانب به شمار میآید
اختلاف نظرها و اجتهادهای متفاوت در برهههایی از این دوران طولانی هرگز نتوانست پیوند رفاقتی را که سرآغاز آن در بینالحرمین کربلای معلی بود به کلی بگسلد و وسوسهی خناسانی که در سال های اخیر باشدت و جدیت در پی بهرهبرداری از این تفاوت های نظری بودند، نتوانست در محبت شخصی عمیق او نسبت به این حقیر خلل وارد آورد.
او نمونهی کم نظیری از نسل اول مبارزان ضد ستم شاهی و از رنج دیدگان این راه پر خطر و پر افتخار بود.
سال ها زندان و تحمل شکنجه های ساواک و مقاومت در برابر این همه و آن گاه مسئولیت های خطیر در دفاع مقدس و ریاست مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان و غیره، برگ های درخشان زندگی پر فراز و نشیب این مبارز قدیمی است.
با فقدان هاشمی اینجانب هیچ شخصیت دیگری را نمی شناسم که تجربه ای مشترک و چنین دراز مدت را با او در نشیب و فرازهای این دوران تاریخ ساز به یاد داشته باشم.
اکنون این مبارز کهنسال در محضر محاسبهی الهی با پروندهای مشحون از تلاش و فعالیت گوناگون قرار دارد، و این سرنوشت همهی ما مسئولان جمهوری اسلامی است.
غفران و رحمت و عفو الهی را برای وی از صمیم قلب تمنا میکنم و به همسر گرامی و فرزندان و برادران و دیگر بازماندگان ایشان تسلیت عرض میکنم .
غفرالله لنا و له
سید علی خامنهای
۱۹ دیماه ۱۳۹۵
بلافاصله پس از اعلام فوت حجتالاسلام والمسلمین رفسنجانی واکنشهای جهانی به این خبر بسیار گسترده بود. فیگارو و فرانس 24 از جمله نخستین رسانههایی بودند که در صفحه توئیتر خود خبر در گذشت رفسنجانی را منتشر کردند.
رشاتودی، روییترز، نیویورک تایمز، هاآرتص؛ فاکس نیوز و سی.ان.ان از جمله مهمترین رسانههایی بودند که خبر درگذشت حجتالاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی را بازتاب دادند.
حجتالاسلام والمسلمین علی اکبر هاشمی رفسنجانی در سوم شهریور ماه سال 1313 در روستای بهرمان شهرستان رفسنجان و در خانوادهای نسبتاً ثروتمند به دنیا آمد. او یکی از 9 فرزند میرزاعلی هاشمی بهرمانی و ماه بیبی صفریان است.
هاشمی رفسنجانی تحصیل را، از سن 5 سالگی در مکتب خانه ای در نوق آغاز نمود. در سن 14 سالگی به قم رفت و به تحصیل علوم دینی پرداخت و به درجه اجتهاد نائل شد. اساتید وی در حوزه علمیه قم آیات عظام سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی (ره)، سید محمد محقق داماد، محمدرضا گلپایگانی، سید محمد کاظم شریعتمداری، عبدالکریم حائری یزدی، شهاب الدین نجفی مرعشی، محمد حسین طباطبائی و حسینعلی منتظری بوده اند.
وی در آنجا تحت تاثیر تعلیمات امام خمینی (ره) به سیاست روی آورد و به مخالفت با حکومت محمد رضا شاه پهلوی و انقلاب سفید او پرداخت. با تبعید امام، نقش هاشمی در مبارزه با شاه و نمایندگی امام در داخل کشور پررنگ تر شد. با وجود نگرش ضد غربی انقلابیون، او سفرهای زیادی از ژاپن در شرق تا 20 ایالت از ایالات متحده در غرب کرد.
حجتالاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی پس از انقالب اسلامی عناوین افتخاری متعددی را از مجامع علمی دنیا کسب کرده و دانشگاه تهران نیز عنوان دکترای افتخاری علوم سیاسی را به وی اهدا کرده است.
هاشمی رفسنجانی همچنین در شهریورماه 1386 به دنبال رحلت آیت الله مشکینی رئیس فقید مجلس خبرگان رهبری در دومین اجلاس سالانه دوره چهارم مجلس خبرگان، به ریاست این مجلس مهم و تأثیرگذار برگزیده شد. وی اسفند سال 1389 ریاست مجلس خبرگان رهبری را به آیت الله مهدوی کنی سپرد.
هاشمی رفسنجانی در سال 1337 با عفت مرعشی که دختری از خانواده روحانی و از نوادگان سید محمد کاظم طباطبایی یزدی است، ازدواج کرد. او خواهر حسین مرعشی، معاون سید محمد خاتمی در دوران ریاست جمهوری و از مدیران اصلی دولت سازندگی است. ثمره این ازدواج 5 فرزند به ترتیب و به نامهای فاطمه، محسن، فائزه، مهدی و یاسر است.
وی تعدادی کتاب با عنوان مجموعه خاطرات روزانه دارد. او انگیزهاش را از نوشتن خاطرات روزانه علاقه به نویسندگی عنوان کرده است.بر اساس خاطرات و دیدگاهها، سخنرانیها و مصاحبههای او چندین کتاب مستقل نوشته شده است. علاوه براین، متن کامل خطبههای نماز جمعه، مصاحبهها، سخنرانیها و نطقهای پیش از دستورش در مجلس، به صورت کتابهای جداگانه منتشر شده است. از جمله تألیفات وی میتوان به این موارد ارزشها و مکتب ها، اسرائیل و فلسطین، امیر کبیر یا قهرمان مبارزه با استعمارانقلاب یا بعثت جدیدآشنایی با تمدن و فرهنگ اسلامی اشاره کرد.
حجتالاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی بیش از آنکه به عنوان یک شخصیت علمی شناخته شده باشد، به عنوان یک چهره سیاسی مطرح است و این هم به خاطر فعالیت های فراوان سیاسی وی در دوران قبل و بعد از انقلاب است. وی فعالیت سیاسی خود را از سال 1340 آغاز کرد. او در دوران قبل از انقلاب، بسیار به امام نزدیک بود.
هاشمی در دوران پیش از انقلاب و در طول نهضت امام خمینی (ره) به صورت یک عضو فعال و همیشه در صحنه حضور داشته است. نمونه بارز حمایت ایشان از امام خمینی (ره)، حرکتی بود که وی به همراه دیگر علما در اعتراض به زندانی شدن امام انجام دادند. اینان که بعداً در ادبیات سیاسی به عنوان «مهاجرین» شناخته شدند، به سمت تهران حرکت کردند و با اجتماع در جلوی شهربانی اعلام داشتند یا امام را بدون قید و شرط آزاد کنند و یا اینکه ما را همانند ایشان به زندان بفرستند.
حضور فعال وی در تمامی صحنه ها مایه قوت قلب مردم خصوصا در شهر قم شده بود. به همین سبب شاه و ماموران ساواک به منظور فروکش کردن آتش انقلاب در قم، چاره را در آن دانستند که افراد موثر را دستگیر و روانه زندان کند. از اینروی وی را به همراه آقای ربانی شیرازی، بدون در دست داشتن هیچگونه سند و مدرکی، دستگیر کرده و به زندان بردند.
وی با گروه هایی که وجهه اسلامی داشته و مخالف رژیم بودند نیز همکاری های زیادی داشت که نمونه بارز آن همکاری با گروه محمد بخارایی بود. رژیم که به این همکاری پی برده بود، کوشش کرد تا مدرک و سندی در این زمینه بدست بیاورد و حتی با شکنجه دادن آقای هاشمی تا سرحد مرگ خواست از وی اعترافی بگیرد، ولی موفق نشد.
از جمله فعالیت های سیاسی وی در دوران پهلوی، حرکت هدفمند در راه نهضت بود. یکی از این حرکت ها که دارای آثار بسیار مثبت بود، تشکیل شبکه ای از روحانیون وفادار به اندیشه های امام بود به نام «روحانیت مبارز». این تشکل که در اواسط سال 1356 تشکیل شد از اعضایی همچون شهید بهشتی، استادمطهری، شهید مفتح، شهید باهنر، حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی، آیت الله مهدوی کنی، آیت الله خسروشاهی، عبدالمجید ایروانی، حجت الاسلام ناطق نوری، معادی خواه، شجونی، مهدی کروبی، هادی غفاری و... در آن حضور داشتند.
فعالیت های سیاسی حجتالاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی در دوران نهضت باعث شده بود تا امام خمینی (ره) وی را به عنوان یکی از افراد مورد اعتماد خود قرار دهد و از وی به عنوان یکی از اعضای شورای انقلاب در کنار بزرگان دیگری همچون شهیدبهشتی، شهیدمطهری، شهید باهنر و رهبر معظم انقلاب استفاده کند. اگرچه در بعد فردی عمده فعالیت مبارزاتی وی پیش از انقلاب را سخنرانیهای مختلف و کارهای انتشاراتی تشکیل میدادند ولی امام در دوران تبعید، نقش مدیر مالی مبارزات انقلاب و نیز ارتباط با سایر گروههای انقلابی را نیز بر عهده وی گذاشته بود.
هاشمی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیتهای خود را در عرصه های گوناگون پی گیری کردهاند، می توان به عضویت در حزب جمهوری اسلامی، سرپرستی وزارت کشور، ریاست مجلس شورای اسلامی،امام جمعه موقت تهران، جانشین فرماندهی کل قوا،نیابت ریاست مجلس خبرگان،ریاست جمهوری، ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی، ریاست مجلس خبرگان، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره کرد.
