الوقت- عربستان سعودی در نخستین استقراض خود از بازار بین المللی مبلغ بی سابقه 17 میلیارد و 500 میلیون دلار وام گرفت. وزیر اقتصاد و برنامه ریزی عربستان سعودی گفت اگر دولت عربستان تدابیری در پیش نمی گرفت تا سه سال دیگر ورشکست می شد. سقوط قیمت جهانی نفت خام، عربستان را که بزرگترین کشور صادر‌کننده نفت جهان است، با تنگناهای سخت بودجه‌ای روبرو کرده است. کسری بودجه عربستان در سال جاری بیش از 87 میلیارد دلار برآورد شده است. اما باید دید که بنابر چه دلایلی عربستان با این کسری بودجه مواجه شده است.
به طور کلی کسری بودجه عربستان ناشی از دو عامل داخلی و خارجی است:
- داخلی: مهم ترین علت کسری بودجه در عربستان، سیاست های اشتباه اقتصادی توسط دولت مردان این کشور، دراختیار گرفتن ثروت عظیم منابع نفتی توسط شاهزداگان سعودی و همچنین وابستگی ریاض به نفت(تک محصولی بودن) از جمله موارد مهم داخلی در کسری بودجه عربستان سعودی است.
- خارجی: شاید آنچه بیش از همه در استقراض عربستان برای اولین بار در طول تاریخ این کشور رخ داده، عوامل خارجی است. این عوامل را به طور کلی می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
الف) حمله به یمن و حمایت از تروریست های منطقه: گزارش‌ها‌ی بین المللی حاکی از این است که عربستان کسری بودجه اش به 100 میلیارد دلار رسیده است. همچنین براساس گزارش شرکت مشاوره IHS تحت عنوان «گزارش تجارت جهانی سلاح» که ماه ژوئن منتشر شد، بازار فروش سلاح در جهان در سال گذشته میلادی یعنی 2015 نسبت به سال قبل تر از آن با 6/6 میلیارد دلار افزایش به 65 میلیارد دلار رسید. براساس اعلام بن مورس، تحلیلگر شرکت فضایی، دفاعی و امنیتیIHS ،عربستان سعودی سردمدار واردات سلاح در سال گذشته میلادی بود و با 9.3 میلیارد دلار بیش از تمام کشورهای دیگر سلاح وارد کرد. این حجم خرید توسط عربستان برای تجاوز به یمن و هم چنین حمایت از گروه های تروریستی در سوریه و عراق صورت گرفته است. بنابراین مشاهده می شود که حجم عظیمی از پول عربستان صرف هزینه های نظامی شده است.
ب) کاهش قیمت نفت: اگرچه عده ای معتقدند که کاهش بهای نفت ناشی از سیاست عربستان در راستای هم سویی با غرب برای اعمال فشار بر ایران بوده است، اما باید اشاره کرد که عربستان بیش از همه از کاهش قیمت نفت متضرع شد. اخیراً صندوق بین المللی پول پیش بینی کرد که اگر کسری بودجه عربستان و روند نزولی بهای نفت ادامه یابد، این کشور ممکن است تا پنج سال آینده ورشکست شود. به نوشته پایگاه اینترنتی نشریه فوربز، عربستان سعودی که از اکتبر 2014 تا کنون سیاست کاهش یافتن بهای نفت را در پیش گرفت و حاضر نشد برای حفظ بهای بالای نفت، از تولید خود بکاهد، متحمل 50 میلیارد دلار ضرر شده است.
ج) حمایت و تبلیغ وهابیت در جهان: کورتین وینزر سفیر سابق آمریکا در کاستاریکا در یک مطالعه تحلیلی آکادمیک که مجله « میدل ایست مونیتور» منتشر کرده ، به نقل از الکسی الکسیف یک کارشناس درگیری های مذهبی و تامین مالی تندروها نوشته است که « سعود های در دو دهه گذشته برای ترویج و گسترش وهابیت در جهان 87 میلیارد دلار هزینه کرده اند». عربستان از تبلیغ وهابیت در جهت جنگ درون تمدنی، به آشوب کشیدن منطقه و قتل و کشتار مردم بی گناه یمن، سوریه ، عراق و... استفاده کرده است.
د) عربستان بیشتر دارایی ها وسرمایه گذاری هایش در کشورهای غربی به صورت اوراق بهادار است و
نمی تواند در صورت کسری بودجه از این منابع استفاده کند.
در مجموع می توان گفت که عربستان سعودی که طی سال های 90 و 91 با مازاد بودجه روبرو شده بود، امروزه در باتلاق ورشکستگی فرو رفته و این امر نیز ناشی از عدم محاسبات دقیق توسط حکام آل سعود، جنگ طلبی ، ایجاد تنش و درگیری در منطقه و سیاست های اشتباه اقتصادی در سطح جهانی همچون کاهش قیمت نفت بوده است.
یاسر سعید نژاد
