الوقت_ با بروز بحران در سوریه و عدم دستیابی به یک راهحل اساسی در حل و فصل مشکلات در دمشق، اینبار روسیه با رهبری یک نشست به دنبال رفع تعارض و اختلاف میان دولت بشار اسد و مخالفان برآمد. به نظر می سرد، پیش از این بتوان راهبرد روسیه در مقابل سوریه را در دو بعد زیر خلاصه کرد:
اولا، حمایت از دولت قانونی بشار اسد چه در مجامع بینالمللی و چه در همکاریهای دو جانبه و دوما حفظ ارتباط با مخالفان بشار اسد.
در نتیجه این دو راهبرد، مسکو در پی آن بود تا از طریق گفتوگوها، علاوه بر پایان خشونت و خونریزی در سوریه، بتواند برای حل و فصل بحران سوریه یک راه حل مسالمت آمیزی پیدا کند. در چنین شرایطی، به نظر میرسد، برگزاری نشست مسکو میتواند علاوه بر پیگیری راهبرد مسکو در قبال دمشق، از آغاز بحران سوریه، چندین امتیاز هم برای روسیه در بر داشته باشد. نکته مهم دیگر این است که اجلاس مسکو برخلاف دو نشست پیشین که در ژنو برگزار شد، از ویژگیهای متمایزی برخوردار است که میتواند به خوشبینیها برای نتیجه بخش بودن این اجلاس شدت بخشد. از این رو، میتوان این ویژگیها را به اختصار اینگونه تعریف کرد:
1) حضور مخالفان و موافقان بر سر یک میز مذاکره؛
نشست مسکو اولین نشستی است که هم مخالفان داخلی و هم مخالفان خارجی نظام سوریه در آن حضور دارند؛ این در حالی است که، در نشست ژنو 1 و 2از مخالفان داخلی نظام سوریه دعوت نشده بود، چراکه با کارشکنی و اقدامات ایالت متحده آمریکا از حضور این مخالفان ممانعت به عمل آمده بود.از این رو، علاوه بر اینکه این حضور میتواند نکته مهمی در برگزاری اجلاس مسکو به حساب آید، نقطه قوتی نیز برای روسها نیز محسوب میشود، چرا که مسکو موفق شده است بعد از شکست در دو نشست پیشین، مخالفان و موافقان سوریه را بر سر یک میز مذاکره بنشانند.
2) سکوت و انعطاف غرب؛
در اجلاس مسکو، موضع آمریکاییها همراه با انعطاف و سکوت بوده است. واشنگتن با همراهی با روسها و اتخاذ موضعی منعطف نشان داده است که در شرایط فعلی، رهبری مسکو را برای حل و مدیریت این بحران مناسبترمیداند.
3) بحران تروریست در کشورهای اروپایی؛
بروز بحران در کشورهای اروپایی، به خصوص حوادث اخیر در فرانسه، کشورهای اروپایی را متوجه بازگشت تروریستها و شبه نظامیان از سوریه به کشورهای خود کرده است. بنابراین، این کشورها نیز به دنبال پیدا کردن راه حلی برای اتمام بحران موجود در منطقه و پایان تهدیدات تروریستی هستند.
4) شکاف در جبهه ترکیه و اعراب؛
شکاف در جبهه ترکیه و عرب نیز موجب شده است تا اجلاس مسکو در فضای منطقه ای متفاوتتری برگزار شود. پیش از این دو جبهه برای ساقط کردن نظام سوریه شکل گرفته بود، اما با بروز شکاف در آن، ادامه همکاری ترکیه با عربستان و مصر با مشکلاتی رو به رو شد. دلیل این امر را میتوان در دو مورد زیر جست و جو کرد:
اولا، در شرایط کنونی مصریها به دنبال این هستند که جریانات اخوانی در نشست مسکو شرکت نداشته باشند، این در حالی است که ترکیه با حمایت از اخوانالمسلمین به دنبال حضور اخوانیها در اجلاس مسکو است. در نتیجه، این اختلاف نظر موجب شد تا بین ترکیه و مصر شکاف جدی شکل بگیرد.
دوما، اختلاف بین ترکیه و عربستان هم باعث شد تا ادامه همکاریهای جبهه ترکیه و عرب با چالشهایی رو به رو شد. چنانچه در نشست اخیری که شورای ائتلاف ملی سوریه در استانبول داشت، فردی که به عنوان رهبر تعیین شد همسو با آنکارا بود، در حالی که رهبر پیشین شورای ائتلاف به ریاض نزدیک بود.
علاوه بر این، از آنجایی که در شرایط فعلی ترکیه از وضعیت بهتری در بین مخالفان برخوردار است، مجبور است به حمایتهای خود از این اجلاس ادامه دهد، اما آل سعود توجه چندانی به نشست آتی مخالفان و موافقان دولت بشار اسد در مسکو نشان ندادند.
5) چنددستگی در بین معارضین سوریه؛
در بین معارضان مسلح در داخل سوریه هم اختلاف نظرهایی وجود دارد. پیش از این دسته بندیهایی که در خصوص معارضین سوریه شکل گرفته بود در گروه های داعش، النصره، ارتش آزاد و ائتلاف ملی خلاصه میشد، این در حالی است که اخیراً این چنددستگیها چند برابر شده است. چنانچه در یکی دو هفته اخیر، دست کم چهار گروه جدید در داخل سوریه پدید آمدند که هرکدام دارای ساختارهای نظامی هستند. در نتیجه، این تعارضات بین مخالفان مسلح نیز موجب شده است تا یک فرصت مناسبی در اختیار این نشست قرار گیرد و مخالفان دولت اسد نتوانند موضع واحدی را در برابر دولت سوریه اتخاذ کنند.
علاوه بر دلایلی که ذکر شد، مسکو با دعوت از افراد به جای احزاب، به دنبال این است ابتکار عمل جدیدی را در این نشست اتخاذ کند. دعوت روسیه از 29 نفر از رهبران مخالف در این اجلاس مسکو، به این معناست که کرملین در قدم اول ائتلاف مخالفان را به رسمیت نمیشناسد؛ امری که مغایر با روش برخی از دولتهای غربی و عربی است. در نهایت، توجه به عوامل فوق نشان میدهد که در حال حاضر نشست مسکو از وضعیت مناسبی برخوردار بوده و شرایط برای برگزاری گفت و گو های جدی بین دولت و مخالفان سوریه فراهم شده است.