الوقت- در روزهای اخیر، دولت موقت سوریه به رهبری احمدالشرع معروف به ابومحمد جولانی،در یک رژه خیابانی با تعداد کثیر، از طراحی و نوع ماشین پلیس جدید کشور رونمایی کرد.
رونمایی از این خودروهای لوکس در شرایطی که سوریه با بحرانهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی دست و پنجه نرم میکند، لذا باتوجه به حضور فرماندهان ارشد نظامی ترکیه در این مراسم و شباهت آشکار طراحی خودروهای سوریه با خودروهای پلیس ترکیه به احتمال زیاد منابع آن از سوی ترکیه تأمین شده و هدیهای از سوی دولت اردوغان است.
تصاویر این رژه رونمایی در رسانهها و شبکههای اجتماعی بسیار بازنشر داده شد و برداشتهای مختلف از آن موجب گردید تا این رویداد به عنوان پیامی نمادین با ابعاد مختلف از سوی حکومت به مردم قلمداد شود.
ایجاد رعب و وحشت علیه مخالفان
نکته حائز اهمیت در تفسیر این رونمایی و رژه قدرت توجه به همزمانی آن با اعتراضات اخیر مردم در منطقه «بیت جن» در حومه دمشق است، اعتراضاتی که در ابتدا با هدف مقابله با جنایات رژیم صهیونیستی شکل گرفتند اما به سرعت به یک موج اجتماعی گسترده تبدیل شد که موجبات نگرانی دولت موقت را به همراه داشت.
واقعیت آن است که در طول یکسال سپری شده از عمر دولت جولانی امنیت همچنان سرابی حسرتآور برای مردم سوریه بوده است و شرایط حتی با روی کار آمدن دارودسته مسلحین بدتر نیز شده است. در این مدت دستگیریهای خودسرانه و سرکوب و کشتار اقلیتها از دروزیها گرفته تا علویان بخشی همیشگی از گزارشات تحقیقی درباره عملکرد شبهنظامیان زیر دست جولانی و هیئت تحریرالشام بوده است.
در این میان اشغالگری صهیونیستها که بدون اقدام موثر جولانی روز به روز توسعه پیدا میکند نگاه افکار عمومی به توانمندی هیئت حاکمه جدید برای حفظ تمامیت ارضی کشور را نیز دچار تردیدهای کرده است. در نتیجه این شرایط اعترضات اخیر در بیت جن علیه صهیونیستها در واقع زنگ خطر برای حکومت نوپا و لغزنده جولانی را به صدا درآورد. بر این اساس قدرتنمایی خیابانی با محوریت نیروی پلیس عملاً عرضاندامی علیه مخالفان و با هدف مرعوب ساختن جامعه است تا هیچکس جرأت اعتراض علیه دولت مرکزی را پیدا نکند.
پیام خوش خدمتی به تلآویو
رژه خودروهای پلیس در سوریه پیام روشنی برای رژیم صهیونیستی نیز دارد. جولانی با این اقدام میکوشد نشان دهد که دولتش میتواند کنترل اوضاع داخلی را به دست بگیرد و هیچ اعتراض مردمی حتی اگر جهتگیری ضد صهیونیستی داشته باشد نمیتواند امنیت سربازان اسرائیلی و سرزمینهای اشغالی را به خطر بیندازد.
اهمیت این اقدام زمانی بیشتر روشن میشود که آنرا در چارچوب ادعاهای اخیر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی بررسی کنیم. نتانیاهو بار دیگر تأکید کرده که از «دمشق تا جبلالشیخ» باید منطقهای عاری از سلاح باشد و این شرط اصلی تلآویو برای هرگونه توافق امنیتی احتمالی با دولت جولانی است. علاوهبراین، رژیم صهیونیستی به دلیل حملات مکرر به خاک سوریه تحت فشار جامعه بینالمللی قرار دارد، تا جایی که مجمع عمومی سازمان ملل روز سهشنبه قطعنامهای برای پایان اشغالگری اسرائیل در جولان را تصویب کرد. این شرایط باعث شده که تلآویو دیگر نتواند به طور مستقیم برنامهها و اهداف خود را در خاک سوریه پیش ببرد.
از اینرو، دولت نتانیاهو تلاش دارد بخشی از مسئولیتهای امنیتی خود را به دولت جولانی واگذار کند. این اقدام در واقع یک راهبرد هوشمندانه است که به تلآویو اجازه میدهد بدون حضور مستقیم، کنترل نسبی بر اوضاع داخلی سوریه داشته باشد و همزمان از بار فشارهای جهانی بکاهد.
دولت جولانی نیز به منظور برآوردن خواستههای صهیونیستها، مجموعهای از اقدامات عملی را آغاز کرده است. در این رابطه، اخیرا گزارشهایی منتشر شده که نشان میدهد گروههای تحت فرمان جولانی در برخی مناطق دمشق اقدام به دیوارکشی و محدودسازی محلات مسکونی کردهاند تا با کنترل و رصد فعالیت جمعیت علویان و دیگر گروهها مانع شکلگیری اعتراضات علیه دولت مرکزی شوند. بنابراین، رونمایی از خودروهای لوکس و مجهز پلیس بخشی از استراتژی جولانی برای تثبیت قدرت داخلی و تأمین منافع اسرائیل است تا نشان دهد میتواند خادم خوبی برای صهیونیستها باشد.
امیدآفرینی کاذب در بین مردم
با وجود نمایش پرزرق و برق خودروهای پلیس، نباید فراموش کرد که آنچه جولانی به تصویر کشید بیش از آنکه بازتاب واقعی از توانمندی باشد نوعی تصویر خیالی و نمادین است. در یکسال گذشته، با وجود وعدههای مکرر دولت جولانی در زمینه اقتصادی، عملاً هیچ دستاورد قابل توجهی حاصل نشده و تحریمهای غرب همچنان ادامه دارد و تلاشها برای جذب سرمایهگذاری خارجی جهت بازسازی زیرساختها نیز شکست خورده است. نتیجه این ناکامیها کاهش درآمدها، افزایش فقر، مسدود شدن مسیرهای تجاری و ضعف در ارائه خدمات عمومی بوده که نارضایتی گستردهای را در میان مردم به وجود آورده است.
در چنین فضایی، رژه خودروهای لوکس پلیس به ابزاری برای القای امید کاذب و ایجاد حس مدرنسازی در ذهن مردم تبدیل شده است. هدف اصلی این نمایش نه تنها پنهان کردن ابعاد شکستهای اقتصادی دولت، بلکه کاهش فشار اجتماعی و مدیریت احساسات عمومی است. جولانی میکوشد با این تصویرسازی القا کند که همه چیز تحت کنترل است و مشکلات به زودی حل خواهند شد. در حقیقت، با این سیاست نمایشی که نوعی مهندسی روانی جمعی محسوب میشود، شهروندان برای مدتی کوتاه دچار توهم پیشرفت و رفاه میشوند و دولت نیز فرصت پیدا میکند حکمرانی و سرکوبهای داخلی خود را بدون مواجهه مستقیم با مقاومت جدی ادامه دهد.
کاستن از انتقادات حقوقبشری
دولت جولانی با استقرار عناصر خود در خودروهای مدرن پلیس به صراحت در پی کاهش انتقادات بینالمللی درباره اقدامات امنیتی گروههای تحریرالشام است. گروههای مسلح که به عنوان نیروهای سابقا تروریستی شناخته میشوند، در طول یکسال گذشته عمدتاً برای سرکوب مخالفان داخلی از خودروهای نظامی و تجهیزات سنگین بهره میبردند، اقداماتی که در سطح بینالمللی در زمره نقض حقوق بشر و رفتار تروریستی ارزیابی میشد. اکنون با جایگزینی این تجهیزات با خودروهای پلیس رسمی، جولانی تلاش میکند تصویر نیروهای خود را از «شبهنظامیان» به «پلیس قانونی» تغییر دهد.
این تحول ظاهری به آنها امکان میدهد که هرگونه عملیات امنیتی یا سرکوب مخالفان را در چارچوب قانونی و با پوشش حقوقی توجیه کنند و همزمان شدت انتقادات جهانی را کاهش دهند. نمایش نیروهای پلیس، این پیام را منتقل میکند که دولت موقت در مسیر ایجاد ساختاری نزدیک به نهادهای قانونی و استانداردهای بینالمللی حرکت میکند و قادر است وضعیت داخلی را به شیوهای قابل قبول برای متحدان منطقهای مدیریت کند.
در نهایت، نمایش خودروهای لوکس پلیس اگرچه در ظاهر تصویری از نظم و مدرنسازی ارائه میدهد و حس توانمندی مدیریتی را القا میکند اما بدون اصلاحات واقعی در زمینههای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، اثر آن تنها موقت و نمادین خواهد بود. موفقیت بلندمدت اینگونه اقدامات به توانایی دولت موقت در پاسخگویی به نیازهای واقعی مردم و ایجاد رفاه بستگی دارد و تا زمانی که مشکلات اقتصادی حل نشدهاند، حتی مجهزترین خودروهای پلیس نیز نمیتوانند ثبات طولانیمدت را تضمین کنند یا مشروعیت حکومت جولانی را به طور پایدار تقویت نمایند. چه بسا، تلاش برای مشروعیتبخشی به سرکوب اقلیتها از طریق پلیس تحت عنوان حفظ امنیت میتواند به جای تثبیت موقعیت دولت موقت، واکنش منفی ایجاد کرده و اعتراضات مردمی را گسترش دهد.
