پایگاه تحلیلی الوقت - دولت‌های آفریقایی همواره به طور فزاینده‌ای از روابط اقتصادی، دیپلماتیک و امنیتی با روسیه استقبال می‌کنند و این روابط روبه گسترش باعث نگرانی غرب شده است. تازه ترین نزدیکی روسیه و آفریقا در جریان پرونده شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل در جریان جنگ غزه صورت گرفته است و «آندری کلین»، سفیر روسیه در لندن در مصاحبه با شبکه رادیویی ال بی سی گفت که آفریقای جنوبی دارای دلایل قانونی برای ارجاع اسراییل به دیوان دادگستری بین المللی به دلیل اقداماتش در نوار غزه است.
آفریقای جنوبی پرونده تاریخی شکایت علیه رژیم صهیونیستی بابت کشتار، نسل‌کشی، راندن و محروم کردن فلسطینی‌ها در دادگاه لاهه باز و پیگیری‌های قضایی بین‌المللی در این زمینه را کلید زده است. در این اقدام کم سابقه، «پرتوریا» در اولین روزهای سال جدید میلادی، اسراییل را به ارتکاب جنایت «نسل‌کشی» که بر خلاف قوانین و ضوابط کنوانسیون نسل کشی ۱۹۴۸ سازمان ملل است، متهم کرده است. در این گزارش به استناد وزارت بهداشت غزه، تاکید شده که در اثر بیش از ۱۰۰ روز جنگ در غزه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون افزون بر ۲۳ هزار نفر از فلسطینی‌ها در غزه کشته شده‌اند که این رقم شامل قریب به ۱۰ هزار کودک و هزاران زن و سالمند است.
مردم و دولت آفریقای جنوبی بارها جنگ اسراییل علیه مردم غزه را به شدت محکوم کرده‌اند. وکلای آفریقای جنوبی در این پرونده می‌گویند این کشور به‌عنوان امضاکننده کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸ سازمان ملل، موظف به عمل است. کنگره ملی آفریقا نیز سابقه طولانی در همبستگی با آرمان فلسطین دارد. این کشور تشابهات زیادی در مبارزه مردم فلسطین با مبارزه آنها علیه آپارتاید می‌بینند. سیاست جداسازی نژادی و تبعیض که توسط اسراییل به اجرا گذاشته شده پیشتر توسط دولت اقلیت سفیدپوست در آفریقای جنوبی علیه اکثریت سیاه پوست این کشور تا اولین انتخابات دموکراتیک در سال ۱۹۹۴ به طور سیستماتیک و دولتی اعمال شده است و اکنون روسیه نیز نیز از این اقدام آفریقای جنوبی حمایت کرده است.
پشت پای مسکو به تل آویو
نکته قابل توجه در حمایت روسیه از شکایت ضداسرائیلی آفریقای جنوبی آن است که این حمایت به نوعی سردی روابط میان مسکو و تل آویو را نشان می‌دهد. روابط میان تل آویو و مسکو مدت‌هاست که پرچالش شده است. تل آویو در جریان جنگ اوکراین بارها با حمایت از کی یف؛ به طرح اتهاماتی تند علیه مسکو پرداخت و روسیه را به دلیل تجاوز به اوکراین محکوم کرد. اکنون به نظر می‌رسد که روس‌ها با حمایت از آفریقای جنوبی در شکایت علیه اسرائیل و حمایت مسکو از اتهام نسل کشی علیه تل آویو، روس‌ها در تلاشند تا موضع گیری قبلی رژیم صهیونیستی در جریان جنگ اوکراین علیه روسیه را جبران کنند و از همین رو روسیه اکنون حامی شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل به اتهام نسل کشی در غزه است.
دوستی روس‌ها و نیروهای مقاومت
از سوی دیگر این نکته را نیز نمی‌توان از نظر دور داشت که حمایت از روسیه از شکایت علیه اسرائیل در چارچوب روابط نزدیک مسکو با گروه‌های مقاومت فلسطینی صورت می گیرد. روس‌ها در سال ۲۰۰۶میلادی یعنی پیش از انقلاب‌های عربی، وقتی در غزه جنبش سیاسی حماس برنده انتخابات شد و به قدرت رسید، ایجاد و گسترش روابط با رهبران حماس را آغاز کردند. گسترش روابط بین روسیه و حماس، بیانگر افزایش شکاف و اختلاف نظر در مورد مساله فلسطین در میان روسیه و آمریکا و البته کشورهای غربی است. همچنین یکی از محورهای سیاست خاورمیانه‌ای روسیه، تلاش برای ایفای نقش موثر در مساله فلسطین است. برخی تحلیلگران، حمایت روسیه از حماس، حزب‌الله یا فتح را در چارچوب روابط روسیه با ایالات متحده آمریکا و به نوعی حمایت از جهت‌گیری‌های ضدآمریکایی آنها تحلیل می کنند. حتی در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و باوجود شکل گیری روابط شخصی میان ترامپ و پوتین و همزمان با اجرای طرح صلح «ابراهیم» میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی، روسیه همچنان روابط خود را با حماس گسترش داد و کوشید با تمرکز بر نقش حزب‌الله و حماس به‌عنوان نیروهای اجتماعی و سیاسی مشروع و قانونی نقش خودش را در موضوع فلسطین پیش ببرد. به عبارت دیگر، روسیه همواره روابط نزدیکی را با گروه‌های مقاومت دنبال کرده و اکنون نیز حمایت روسیه از آفریقای جنوبی در طرح اتهام نسل کشی علیه اسرائیل در چارچوب روابط نزدیک مسکو با نیروهای مقاومت در منطقه ارزیابی می شود.
نگاه به آفریقا
البته این نکته را نیز نمی‌توان از نظر دور داشت که صرف نظر از موضوع فلسطین، روس ها به طور کلی روابط گرم و نزدیکی با کشورهای آفریقایی بویژه آفریقای جنوبی دارند و حمایت کنونی روسیه از شکایت آفریقای جنوبی علیه اسرائیل موضوع عجیبی نیست. روسیه روابط تاریخی با قاره آفریقا دارد که به زمان اتحاد جماهیر شوروی بازمی‌گردد. اتحاد شوروی در زمان تسلط سیاسی غرب بر برخی از کشورهای آفریقایی از بسیاری از جنبش‌های طرفدار استقلال در این کشور ها حمایت می‌کرد. در طول آپارتاید در آفریقای جنوبی، شوروی به جنبش آزادی بخش آن، کمک مالی و آموزش شبه نظامی ارائه کرد. در میان کشورهای قاره آفریقا، مصر و نیجریه قدرت های منطقه ای شمرده می شوند و آفریقای جنوبی با عضویت در بریکس در شمار قدرت های نوظهور جای دارد. مجموع تولیدناخالص داخلی قاره، بیش از سه تریلیون دلار است با بازاری رو به گسترش و جمعیتی که طبق پیش بینی ها تا ۲۰۴۰ به بیش از دو میلیارد نفر خواهد رسید. منابع معدنی وسیع و ظرفیت های کشاورزی و تولید مواد غذایی، آفریقا را به مکانی وسوسه انگیز برای قدرت های نوظهور تبدیل کرده و روسیه هم با همه نواقص خود از این غافله عقب نمانده است.
