الوقت- در حالی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی به شدت به دنبال آن است که با پیشبرد پروژه عادی‌سازی با کشورهای عربی اندکی خود را از باتلاق بحران‌های داخلی نجات دهد، اما آخرین تلاش او برای ایجاد ائتلافهای جدید در جهان عرب نه تنها باری از کوه مشکلات کابینه برنداشته بلکه حتی دردسرساز شده است.
روز یکشنبه اخباری در رسانه‌ها منتشر شد که نشان می‌داد الی کوهن، وزیر خارجه صهیونیستی با نجلا المنقوش، وزیر خارجه لیبی دیدار محرمانه‌ای را در شهر رم پایتخت ایتالیا داشته‌اند. هر چند جزئیات این دیدار همچنان پنهان مانده است، اما انتشار این خبر فضای سیاسی در لیبی و سرزمینهای اشغالی را به شدت متشنج کرد و موجی از مخالفتها با این مسئله به راه افتاد.
در لیبی که مردم و سیاسیون انتظار چنین رخدادی را نداشتند، به شدت فضا ضدصهیونیستی شد و گروهها، شخصیت‌ها و مردم لیبی یکشنبه شب در واکنش به افشای این خبر بار دیگر مخالفت خود را با هرگونه روابط با رژیم اشغالگر اعلام کردند.
عبدالحمید الدبیبه، نخست وزیر دولت وحدت ملی لیبی که آماج مخالفت‌های مردم و سیاسی قرار گرفته، سعی کرد تا این مسئله را توجیه کرده و خود را از مهلکه نجات دهد. سپس وزارت خارجه لیبی سراسیمه گزارشها مبنی بر رسمی بودن این دیدار را رد کرد و در بیانیه‌ای اعلام کرد که این نشست غیررسمی، از قبل برنامه‌ریزی نشده بود و شامل هیچ بحث، توافق یا مشورتی نبود و المنقوش در آن به صورت شفاف و بدون ابهام بر پایبندی لیبی به موضوع فلسطین تاکید کرده است.
الدبیبه هم المنقوش را از پست خود تعلیق و او را برای تحقیقات به مراجع ذیربط نظارتی معرفی کرد. هر چند سرویس امنیت داخلی لیبی، المنقوش را تا انجام تحقیقات ممنوع السفر کرده اما گزارشها حاکی است که او به ترکیه گریخته و از آنجا به لندن متواری شده است و بعید به نظر می‌رسد به کشور بازگردد.
شورای ریاست جمهوری هم از الدبیبه، خواسته تا درباره محتوای این دیدار توضیحاتی را ارائه دهد. پارلمان لیبی هم که در شرق مستقر است، دیدار المنقوش با کوهن را محکوم کرد و خواستار مجازات شدید او شد و گفت که تصمیم دو سال پیش مبنی بر سلب اعتماد از دولت عبدالحمید الدبیبه، تصمیم درستی بود، زیرا او نماینده مردم لیبی نیست.
اما هر چه دولت لیبی بر طبل انکار می‌کوبد، صهیونیست‌ها اصرار دارند که در پشت پرده قضیه جدی‌تر از این حرفهاست،
در این رابطه شبکه «کان» صهیونیستی به نقل از یک مقام این رژیم اعلام کرد:«دولت لیبی می‌خواست به واسطه نفوذ اسرائیل، از آمریکا و غرب برای خود مشروعیت کسب کرده تا همچنان از نخست وزیری الدبیبه حمایت کنند». این درحالی است که بر اساس توافقات بین گروههای لیبی در ماه‌های گذشته، قرار است انتخابات زودهنگام برگزار شود و الدبیبه شانسی برای ماندن در قدرت ندارد.
شورای عالی دولت لیبی نیز از دیدار المنقوش و کوهن را نقض قوانین تحریم دشمن صهیونیستی و توهین به تاریخ مبارزات مردم لیبی در حمایت از آرمان فلسطین دانست و گفت که مردم لیبی همیشه از مردم فلسطین در برابر اشغالگری اسرائیل دفاع خواهند کرد».
خشم مردمی لیبی از خیانت دولت
علاوه بر سیاسیون، مردم لیبی هم از دیدار محرمانه وزیر خارجه با مقامات صهیونیستی به شدت خشمگین هستند و اعتراضات گسترده‌ای را در محکومیت این اقدم برگزار کردند.
هزاران نفر روز دوشنبه در خیابان‌های طرابلس عادی سازی روابط با اسرائیل را محکوم کردند و دامنه تظاهرات به شهرهای دیگر هم کشیده شد و معترضان با اهتزاز پرچم فلسطین، جاده‌ها را مسدود و لاستیک‌ها را سوزاندند.
ویدئوهایی که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، معترضان لیبیایی را نشان می‌دهد که پرچم رژیم صهیونیستی را آتش زده و سعی می‌کنند وارد دروازه‌های ساختمان دولتی در طرابلس شوند. معترضان همچنین با سر دادن شعارهای ضد صهیونیستی، خواهان برکناری دولت شدند.
سیاست خارجی لیبی به دلیل سالها درگیری و اختلافات داخلی بین گروههای مختلف آشفته است و هنوز دولت باثباتی در این کشور وجود ندارد و در چنین شرایطی، مقامات طرابلس به دنبال عادی سازی روابط با اشغالگران هستند که در بین افکارعمومی جهان عرب منفورتر از قبل شده است.
تنش در کابینه نتانیاهو
اگرچه رژیم صهیونیستی سیاست محرمانه بودن دیدار مقامات خود با کشورهای عربی را که هیچ گونه روابط دیپلماتیک رسمی با آنها ندارد، دنبال می‌کند، اما این بار به طور غیرعادی، بیانیه‌ای در مورد دیدار المنگوش و کوهن منتشر کرد و همین مسئله موجی از انتقادات را روانه دولت کرد.
به گزارش رسانه‌های عبری زبان، کادر نامحسوس موساد که سالها روی پرونده لیبی کار می‌کرد، پس از افشای دیدار کوهن و المنقوش به شدت آسیب دیده است. در مورد میزان این آسیب بحث وجود دارد و هنوز کسی نمی‌داند که وضعیت در آینده چگونه خواهد بود.
الی کوهن که از این دیدار محرمانه ذوق زده شده بود، برای کاستن از بار مخالفتها آنرا «تاریخی» توصیف کرد و اولین گام در تماس اسرائیل و لیبی دانست. کوهن گفت:«من با وزیر خارجه لیبی در مورد ظرفیت عظیمی که روابط دو طرف را تقویت می‌کند و همچنین درباره اهمیت حفظ میراث یهودی لیبی از جمله بازسازی کنیسه‌ها و گورستان‌های یهودی در این کشور صحبت کردم». کوهن تاکید کرد:«مایه شرمساری است که رقبای سیاسی که هیچ دستاورد قابل توجهی کسب نکرده‌اند سریعاً و بدون اطلاع از جزئیات اظهار نظر می‌کنند و من را به افشاگری متهم می‌کنند».
وسعت و موقعیت استراتژیک لیبی فرصت بزرگی را برای اسرائیل فراهم می‌کند و این کشور نیز دارای میراث غنی یهودی است و صهیونیست‌ها سعی دارند تا روابط خود را با این کشور شمال آفریقا تقویت کرده و حریم دریایی مدیترانه را به طور کامل در دست خود بگیرند.
در این میان مخالفان نتانیاهو که هر فرصتی برای ضربه زدن به دولت او استفاده می‌کنند بلافاصله پس از افشای این خبر، تندروها را به باد انتقاد گرفتند که با این اقدام نسنجیده چوب حراج به دستاوردهای مذاکرات طولانی‌مدت پشت پرده با سران لیبی زده اند.
یائیر لاپید، نخست وزیر سابق و بنی گانتس، وزیر جنگ سابق صهیونیستی و از سران اپوزیسیون، گفتند که انتشار این خبر از سوی کوهن به آنچه آنرا به زعم خود روابط سری تل آویو با لیبی و سایر کشورها خواندند، لطمه می‌زند. روزنامه یدیعوت آحارونوت هم اعلام کرد که پیامدهای بحران افشای دیدار محرمانه کوهن و المنقوش، گفتگوی اسرائیل با جهان عرب را دشوار خواهد کرد و می‌تواند مسیر عادی سازی را تخریب کند.
نگرانی آمریکا و نقش میانجی ایتالیا
نقش برآب شدن سناریوی عادی‌سازی با لیبی علاوه بر صهیونیست‌ها، دولت جو بایدن را نیز بسیار آزرده خاطر کرده است. بایدن که به شدت تلاش می‌کند تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال آینده دستاوردی در حوزه عادی‌سازی روابط اعراب و رژیم صهیونیستی به دست آورد و از حمایت لابی صهیونیست‌ها برخوردار شود اکنون قافیه را باخته می‌بیند.
مقامات آمریکایی گفته‌اند که دولت جو بایدن، رئیس جمهور این کشور نگران است که افشای این دیدار و آشفتگی‌های پس از آن نه تنها تلاشها برای عادی سازی روابط بین اسرائیل و لیبی را از بین ببرد، بلکه به تلاش‌های جاری با دیگر کشورهای عربی و همچنین به منافع امنیت ملی ایالات متحده آسیب برساند. آنها تاکید کردند که شروع تظاهرات باعث بی‌ثباتی دولت به رسمیت شناخته شده توسط سازمان ملل می‌شود.
اما با وجود نگرانی آمریکا از افشای این دیدار محرمانه، گمانه‌زنی‌هایی نیز وجود دارد که احتمالا کاخ سفید در درز اخبار این دیدار نقش داشته است. دولت بایدن که حضور تندروها در راس کابینه تل‌آویو را مانعی در راه تحقق عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی می‌داند در ماه‌های اخیر با انتقاد از سیاست‌های نتانیاهو بویژه درباره اصلاحات قضایی، روابط نسبتاً سردی با تل آویو داشته است.
بر همین اساس استدلال این دسته از تحلیلگران آن است که افشای دیدار با وزیر خارجه لیبی، نتانیاهو و دوستانش را تحت فشار قرار دهد و با افزایش موج مخالفتها در سرزمینهای اشغالی راه را برای فروپاشی دولت نتانیاهو هموار کند.
اگرچه در گذشته دیدارهای عادی سازی مقامات تل‌آویو با اعراب با میانجیگری آمریکا انجام می‌شد اما برخلاف سنت دیرینه، این بار دیدار کوهن و المنقوش، با میانجیگری آنتونیو تائیانی، وزیر خارجه ایتالیا انجام شده است که نشان می‌دهد رم هم از طریق عادی سازی روابط دنبال کسب منافع است.
از آنجا که لیبی از طریق مصر به سرزمینهای اشغالی متصل است در صورت عادی سازی روابط، انتقال کالاهای صهیونیستی به اروپا با سهولت انجام می‌شود. پس از جنگ اوکراین، اروپایی‌ها به نفت و گاز خاورمیانه بیش از پیش نیاز دارند و در تابستان گذشته قراردادی بین اتحادیه اروپا با مصر و رژیم صهیونیستی برای انتقال گاز سرزمینهای اشغالی از مسیر مصر به اروپا امضا شد و اگر لیبی هم روابط خود را با اسرائیل ازسربگیرد، انتقال این منابع با هزینه و زمان کمتری انجام خواهد شد. گفته می‌شود اخیرا هم گارد دریایی ایتالیا قایق مأموران موساد را در که آب های مدیترانه دچار سانحه شده بودند، نجات داده تا بدین ترتیب عمق تلاش برای حمایت از صهیونیست‌ها را نشان دهد.
نتانیاهو درحالی به عادی سازی روابط با کشورهایی مانند لیبی دل بسته است که تجربه گذشته نشان داده تل‌آویو فقط با کشورهای عربی که ظواهری از دموکراسی در آنها دیده نمی‌شود توانسته روابط دوستانه برقرار کند. کشورهای پادشاهی مانند بحرین و امارات که در آنها خبری از انتخابات آزاد و دموکراسی نیست و یک اقلیت مستبد بر کشور حکمرانی می‌کند، به سمت سازش با رژیم صهیونیستی رفته‌اند.
مراکش هم که بیش از دیگران ننگ سازشکاری را به جان خریده است، با ساختار پادشاهی اداره می‌شود و پارلمان هم در این کشور تشریفاتی است. سودان هم که تحت فشارهای بی امان آمریکا در سودای عادی سازی است، تحت کنترل کودتاچیان و بدون دولت مردمی اداره می‌شود.
در واقع هر کجا در جهان عرب که نظر و دیدگاه مردم در تعیین حاکمان و خط مشی سیاسی دولت نقش داشته باشد عادی‌سازی روابط به در بسته خورده است چنانکه حتی مصر هم که اولین دولت عربی بود که با قرارداد کمپ دیوید روابط خود را با صهیونیست‌ها عادی‌سازی کرد پس از وقوع انقلاب سال 2011 و روی کار آمدن دولت محمد مرسی سیاست دوری از صهیونیست‌ها را در پیش گرفت و تنها این کودتای عربی - عبری در قاهره بود که توانست بار دیگر قطب‌نمای مصر را به سوی تل آویو بازگرداند.
بنابراین، امیدواری صهیونیست‌ها برای عادی سازی روابط با دولت لیبی کاری عبث است و با موج مخالفت‌هایی که در روزهای اخیر شکل گرفت، همه بافته‌های گذشته پنبه شد و تا اینده نامعلوم تأسیس سفارت در لیبی برای نتانیاهو به رویا بدل شد.
