الوقت- چندی پیش رهبران آمریکایی و روسی به خصوص شخص پوتین، جدی‌ترین راه مبارزه با داعش و هر گروه تندروی دیگر را خشک کردن منابع مالی آن اعلام کرده بودند و برای مبارزه جدی و رسیدن به نتایج ملموس برای این هدف، خواستار کشیدن پرونده مورد نظر به شورای امنیت بودند. نشست‌های مداوم، بدون نتایج و دست‌آوردهای عملی در ماه‌های اخیر، در پنجمین سال بحران سوریه، به شورای امنیت سازمان ملل نیز کشیده شد. شورای امنیت 18 دسامبر قطعنامه 2170 را با اجماع آراء به تصویب رساند. متن قطعنامه از سوی انگیس ارائه شده بود و از سوی پانزده عضو دائم و موقت شورای امنیت مورد تصویب قرار گرفت که در آن بر استقلال، حاکمیت، اتحاد و تمامیت ارضی دو کشور درگیر تروریسم یعنی عراق و سوریه تاکید شده است. این نشست و تصمیم‌های پس از آن، تنها مدت کوتاهی پس از حضور دختر کرد ایزدی؛ نادیا مراد، در نشست شورای امنیت و گفته‌هایش از وضعیت خود و زنان کرد ایزدی در بند داعش صورت گرفت که باعث نگرانی جدی تمام اعضای این شورا شده بود.
در متن این قطعنامه چنین آمده است: اقدامات تروریستی در هر شکلی یکی از جدی‌ترین تهدیدات برای صلح و امنیت بین‌الملل است و هر گونه اقدام تروریستی در هر زمان و مکان، بدون در نظر گرفتن انگیزه آن، به مثابه جنایت بوده و غیرقابل توجیه است. این قطعنامه از همه کشورها می‌خواهد با تصویب قوانینی، هرگونه معامله مالی شهروندان‌شان با گروه داعش را به مثابه جرم اعلام کنند. در ماه پیش که اجلاس سران جی20 به پایان می‌رسید، پوتین اعلام کرد که در میان اعضای این اجلاس، کشورهایی هستتد که در حال معامله و مبادله با داعش هستند. گفته می‌شود در پیش‌نویس طرح فعلی شورای امنیت اهداف روشن‌تری برای پایان وضعیت بحرانی سوریه مطرح شده است.
گام‌هایی برای عملیاتی کردن 2170
به‌نظر می‌رسد، سال‌ها نشست و اجلاس بی‌نتیجه بر سر سوریه، با رسیدن پرونده داعش به شورای امنیت، خواهان بازکردن راهی عملیاتی و کارآمد در مقابله با این گروه است. حال با عنایت به این قطعنامه و نیز وضعیت بحرانی سوریه، چه گام‌هایی برای پایان بحران سوریه و خشک کردن منابع مالی داعش برداشته خواهد شد.
نخست؛ پایان دادن به جنگ داخلی سوریه. نخستین و مهم‌ترین اقدامی که شورای امنیت در پی آن است، توقف جنگ 5 ساله در سوریه است. اگرچه این بخش خود سخت‌ترین کاری است که این شورا در پیش دارد. نجیب غزبان، نماینده اپوزیسیون سوریه از عدم یکپارچگی اپوزیسیون سوریه می‌گوید و این که آنها برای هماهنگی در میان خود به وقت زیادی نیاز دارند، چرا که آنها برای ورود عملیاتی به توقف جنگ و گفت‌وگو با اسد، خواهان توقف حملات روسیه به سوریه هستند. در کنار این کشورهای غربی به این نتیجه رسیده‌‌اند که اسد در شرایط فعلی بسی قابل اعتمادتر از نیروهای مبارز و مخالف است، چرا که به وضعیت آتی و بی برنامه‌ی این گروهها نمی‌توان اعتماد نمود.
دوم؛ همراه کردن همه‌ی نیروهای بومی درگیر در بحران سوریه. دومین قدم عملیاتی برای پایان‌‌دادن به وضعیت بحرانی سوریه، هماهنگی میان نیروهای داخلی و قدرت‌های درگیر در جنگ است، که هر کدام اهداف و آمال خود را می‌جویند. شورای امنیت اعلام نموده که این پروژه نسبت به نشست‌ها و طرح‌های پیشین، قدرت عملیاتی و همراهی نیروهای مختلف را داشته و می‌تواند گامی مثبت در همگرایی میان مخالفان و موافقان اسد، پایان‌بخشیدن به بحران فعلی، خشک کردن سرچشمه‌های مالی داعش باشد، تا قدمهایی مستحکم‌تر برای مبارزه با این جریان تروریستی برداشته شود. بیش از 120 گروه مختلف در داخل سوریه در حال پیکار هستند. سوریه از وضعیت دولت ملی به یک دولت بین‌المللی بدل شده است که تنها درمان بحران آن توافق قدرت‌های درگیر در این کشور است.
سوم؛ فصل هفت منشور سازمان ملل و برخورد با داعش. یکی از مهم‌ترین فصول عملیاتی و جنگی در منشور ملل متحد، فصل هفت این منشور است. قطعنامه2170 انسداد اموال، منع سفر و تحریم تسلیحاتی را برای گروه داعش، جبهه النصره، افراد، گروهها و نهادهای وابسته به القاعده خواستار شده است. در این قطعنامه همچنین تاکید شده است: تروریسم و به ویژه اقدامات داعش، نباید به هیچ مذهب، ملیت و یا تمدنی نسبت داده شود. اقدامات عملیاتی که شورای امنیت یا سازمان ملل خواهان انجام آن است، همچون تحریم و جنگ در این فصل آورده شده است. در همین زمینه، نشست فعلی شورای امنیت با استناد به این فصل راه‌های لازم را برای خشک کردن منابع مالی داعش و نیز مبارزه علیه آن و پایان جنگ در سوریه را در پیش خواهد گرفت.
چهارم؛ مقابله با کشورهای درگیر در معامله و مبادله با داعش. در بخش دیگری از طرح فعلی، قدرت‌های بزرگ خواهان برخورد جدی با کشورهایی شده‌اند، که در حال خرید و فروش نفت، سلاح، آثار تاریخی و منابع لازم برای این جریان هستند. بر همین اساس پرونده مبارزه با داعش تنها شامل این سازمان تروریستی نشده، که برای حامیان مالی و تسلیحاتی آن نیز برنامه‌هایی را پیش‌بینی نموده است.
پنجم؛ قدمی کاربردی تر. اگر بخواهیم به قطعنامه فعلی و نیز اقدامات شورای امنیت به عنوان یک نقطه‌ی پایان بر پیشروی‌ها و درآمدزایی داعش نگاه کنیم، سخت در اشتباه خواهیم بود. این اقدام را شاید بتوان نقطه‌ی شروعی دانست که برای پایان دادن به بحران سوریه از سویی و فلج کردن داعش از سوی دیگر، تا عملیاتی شدن، مسیری طولانی را در پیش خواهد داشت. بهترین راه‌کار، پیشگیری از هرگونه پیشروی داعش در مرزهای سوریه و عراق در وهله نخست و بازپس‌گیری سایر مناطق از آنها است، چرا که هر گونه پیشروی داعش به معنای جذب نیروهای بیشتر به آن و نیز مراودات قاچاقی مختلف میان افراد سوداگر و کشورهای درگیر در این معاملات است.
یحیی زرین‌نرگس(پژوهشگر مسائل خاورمیانه)
