الوقت- در کشاکش ناامنی فراگیر و درگیری‌های روبه افزایش میان صهیونیست‌ها با گروه‌های مقاومت فلسطینی در بخش‌های مختلف اراضی اشغالی در کرانه باختری، و در شرایطی که تنها چند روز برگزاری نشست سازش موسوم به نقب 2 می‌گذرد، در حرکتی قابل تأمل هیئتی از حماس راهی دمشق شده است.
در ماه‌های اخیر روابط دولت سوریه و جنبش مقاومت فلسطین حماس شاهد تحولی چشمگیر در مسیر بازسازی دوران اتحاد و همکاری گذشته بوده است. پس از آنکه در مهرماه سال جاری برای نخستین بار پس از آغاز بحران سوریه، مقامات بلندپایه حماس با بشار اسد دیدار کردند، حازم قاسم سخنگوی این جنبش در مورد روند بازیابی روابط گفت: « تلاش مستمر برای بازسازی روابط ابتدا با میانجی‌گری طرف‌های منطقه به‌ویژه از محور مقاومت شروع شد و سپس تبادل پیام‌ها صورت گرفت تا اینکه به این دیدار رسیدیم.»
با شروع درگیری در سوریه، روابط بین دو طرف به تدریج تیره شد. رهبران جنبش به ریاست خالد مشعل، رئیس سابق دفتر سیاسی آن در خارج از کشور، در فوریه 2012 دمشق را ترک کردند. این جنبش تمامی دفاتر خود را در سوریه تعطیل و فعالیت خود را در آنجا متوقف کرد.
با این حال در سال 2017، حماس جدایی خود را از اخوان المسلمین اعلام کرد که از سوی تحلیلگران به عنوان مقدمه ای برای بازگشت به سوریه از طریق نشان دادن استقلال سیاسی از دولت‌های اخوانی حامی معارضین در منطقه، یعنی ترکیه و قطر، تلقی و تفسیر شد. فعالیت اخوان المسلمین از دهه 1980 در سوریه ممنوع شده است و این گروه یکی از برجسته ترین اجزای گروه‌های مسلح مخالف دمشق پس از شروع بحران بود. در طرف مقابل نیز چنین سیگنال‌هایی از سوی دولت سوریه نیز پیش از احیای کامل روابط صادر می‌شد. بشار اسد در دیدار با تعدادی از رهبران جناح های مقاومت فلسطین در ماه می 2021 پس از نبرد سیف القدس گفته بود"درود بر همه مبارزان مقاومت در غزه. درهای سوریه به روی همه جناح های مقاومت فلسطین باز است و سوریه از نظر سیاسی و نظامی در قلب محور مقاومت علیه رژیم اشغالگر اسرائیل قرار دارد."
اما در کنار تعهد اخلاقی و سیاست اصولی دولت بشار اسد به حمایت از مبارزه تاریخی ملت فلسطین علیه اشغالگری صهیونیست‌ها آنچه نهایتاً بازسازی روابط حماس و دولت سوریه را سرعت بخشید تحولات منطقه ای ناشی از گرایش کشورهای عربی و ترکیه برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی بود که رهبران حماس را متوجه ضرورت تقویت پیوندهای راهبردی با محور مقاومت کرد.
بنابراین بخشی از اهداف دور جدید سفر مقامات حماس به سوریه را باید در راستای تکمیل چرخه همکاری‌های گذشته با دمشق دانست که می‌تواند حتی به اعطای مجدد امتیاز تأسیس دفتر سیاسی این گروه بیانجامد. در جریان این سفر طلال ناجی، دبیرکل کمیته مردمی سازمان آزادی بخش فلسطین گفت: «حضور اعضای دفتر سیاسی حماس در دمشق بیانگر بازگشت روابط با سوریه است همانطور که قبلا وجود داشته است».
با این حال نشان دادن اهتمام دو طرفه برای تقویت پیوندهای گذشته بی ارتباط با تحولات روز در سوریه و فلسطین نیست و سفر هیئت حماس پیامی برای کابینه تندرو صهیونیستی می‌تواند داشته باشد که با اقدامات بی محابا در جهت آتش افروزی جدید در منطقه پیش می‌رود.
اکنون 10 روز از حمله هوایی رژیم صهیونیستی به محله کفرسوسه در حومه دمشق می‌گذرد حمله ای که منجر به کشته شدن تعدادی از شهروندان سوری از جمله یک افسر نظامی شد. اگرچه دولت سوریه با بکارگیری سامانه‌های پدافندی توانسته است از میزان شدت و درصد موفقیت حملات صهیونیست‌ها بکاهد اما این واقعیت که بحران داخلی منجر به از دست رفتن اکثریت برگه‌های موازنه‌ساز نظامی سوریه در برابر صهیونیست‌ها شد غیرقابل انکار است. با این حال یکی از کارت‌های قدرتمند و مهم ایجاد موازنه تهدید اتحاد با مقاومت فلسطین بوده که این برگه به سرعت در حال بازگردانی است. پس از حمله اخیر اسرائیل، برخی منابع از قول مقامات جهاد اسلامی اعلام کرده بودند که هدف نشست سران گروه‌های مقاومت در دمشق بوده است که این خبر به معنای تلاش دمشق برای نقش‌آفرینی بیشتر در تحولات این روزهای کرانه باختری است.
زیاد نخاله دبیرکل نهضت جهاد اسلامی پیشتر در مورد تداوم حمایت‌های دولت سوریه از مقاومت گفته بود: اولین موشک ضد تانک که توسط گردان های قدس به سمت یک خودروی صهیونیستی در نوار غزه در جریان نبرد سیف القدس شلیک شد، با حمایت سوریه به آن دست یافتیم و از طریق بندر لاذقیه به غزه رسید.
اکنون نیز یکی از اهداف سفر هیئت حماس به دمشق شرکت در نشست رهبران گروه‌های مقاومت فلسطین عنوان شده است. خلیل الحیه، رئیس دفتر روابط عربی و اسلامی حماس گفت، هدف از نشست با رهبران گروه‌های مقاومت فلسطین در دمشق، اتحاد جبهه‌های ملی برای مقابله با جنایت‌های اشغالگر در سایه وجود دولت افراطی فاشیستی رژیم صهیونیستی است که نفت روی آتش می‌پاشد و علیه فلسطینی‌ها مرتکب جنایت می‌شود. حماس تمامی نشست‌ها و دیدارها را که هدفش مقاومت فلسطین باشد چه در العقبه و چه جاهای دیگر محکوم می‌کند.
رسیدگی به وضعیت زلزله زدگان فلسطینی
اما در کنار اهداف ضدصهیونیستی، این سفر در جهت نقش آفرینی حماس برای ارائه کمک به دولت سوریه و همچنین کاهش مشکلات فلسطینیان زلزله زده نیز هست. پس از زلزله مهیب ماه گذشته اسماعیل هنیه رهبر جنبش حماس بلافاصله در پیامی ضمن اعلام همدردی با ملت و دولت سوریه از آمادگی برای کمک به مردم زلزله زده خبر داد.
آمارها نشان داده که آوارگان فلسطینی نیز در میان قربانیان بوده اند. پیشتر احمد الدیک مشاور وزیر خارجه فلسطین از کشته شدن حداقل 51 فلسطینی ساکن در اردوگاه های الرمل در لاذقیه و النیرب در حلب خبر داده بود.
بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی آنروا تعداد آوارگان فلسطینی در سوریه هم اکنون 438 هزار نفر بوده که اکثریت آنها زیر خط فقر قرار دارند (یعنی درآمدی کمتر از دو دلار در روز برای هر نفر) و همچنان 40 درصد از آنها به دلیل درگیری‌ها و تخریب‌های مداوم سرپناه در شرایط جابجایی و آوارگی طولانی مدت قرار دارند. این در حالی است که با وجود سنگ‌اندازی تحریم‌های غرب در مسیر رسیدن کمک‌های بین المللی به دمشق، دولت سوریه از توان کافی برای حل کامل مشکلات زلزله زدگان برخوردار نیست، طبیعتاً آوارگان فلسطینی چشم به یاری تشکیلات خودگردان و یا جنبش حماس دوخته اند.
