الوقت- درحالی که آمریکا تلاش میکند تا روسیه و چین را از ایران دور کرده و با تنگتر کردن حلقه محاصره، تهران را در جهان منزوی کند اما این تلاشها با شکست مواجه شده است و اتحاد بین تهران با شرکای شرقی خود روز به روز مستحکم میشود. سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران که در سفری سه روزه به چین رفته است، با شی جین پینگ، رئیس جمهور این کشور دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار دو طرف بر تعمیق هنمکاریها در همه حوزهها تاکید کردند و در نهایت 20 سند همکاری در حوزههای اقتصادی و تجاری و علمی بین مقامات دو کشور امضا شد و نشان داد که فشارهای غرب نتوانسته شکافی در این پیوندهای دوجانبه ایجاد کند. به همین خاطر مقامات آمریکایی از این مسئله ابراز نگرانی کرده و مدعی شدند که وقتی یک طرف تعامل با چینیها، ایران است جهان باید در قبال این مسئله شفاف عمل کرده و با جاهطلبیهای این کشور مقابله کند و از چین هم خواستند تا در برابر برنامه هستهای و موشکی ایران موضعی اتخاذ کند که به نفع پکن و واشنگتن باشد. باتوجه به اینکه سند همکاری جامع 25 ساله نهایی شده و در آینده روابط اقتصادی دو کشور تاثیرات شگرفی خواهد داشت، لذا این سفر بازتاب گستردهای در رسانههای جهان داشت.
بازتاب سفر رئیس جمهور در رسانههای شرقی
رسانههای چینی که از ابعاد و نتایج دیدارهای رئیسی و مقامات پکن به خوبی آگاه بودند، دستاوردهای این سفر را فراتر از روابط دوجانبه معمولی عنوان کردند. رسانه چینی «گلوبال تایمز» نوشت، دیگر نیازی نیست که چین و ایران نگران رویکرد آمریکا و غرب باشند. این رسانه همچنین تصویری از برج آزادی را که با پرچم ایران و چین نورپردازی شده بود، در سرمقاله خود گنجاند و نوشت: به عنوان دو تمدن کهن آسیایی، چین و ایران اکنون دو قدرت صنعتی و تولید کننده مهم انرژی به شمار میروند و این دو کشور به لحاظ اقتصادی مکمل یکدیگرند و میل شدیدی به توسعه دارند.
روزنامه «چاینا دیلی» هم درباره این سفر به نقل از یک کارشناس چینی نوشت که ایران کشوری ایدهآل در منطقه خاورمیانه برای پیشبرد پروژه «یک کمربند – یک جاده» چین است. روزنامه «صبح چین» هم خبر مربوط به سفر رئیسی به پکن را با این تیتر پوشش داد که «به نظر میرسد توافق هستهای ایران در دستور کار باشد». روزنامه ساوث چاینا مورنیک پست نیز در این باره نوشت: سفر رییس جمهور ایران به چین، تازهترین اقدام پکن برای بهبود روابط و تحکیم همکاریها با این قدرت خاورمیانه است.
شبکه «آر بی سی» روسیه هم نوشت: سفر رئیس جمهور ایران به پکن و دیدار وی با شی جین پینگ، نشان دهنده روابط قویتر بین دو کشور در میانه تشدید تنشها با ایالات متحده است.
روزنامه «فرست پست» چاپ هند هم حضور رئیسی در چین را با این تیتر پوشش داد که «آیا غرب باید از این سفر نگران شود»؟ این روزنامه نوشت: غرب و به ویژه آمریکا با دقت این سفر را دنبال میکنند چراکه پتانسیل ایجاد تغییر ژئوپلیتیکی در منطقه را دارد. چین و ایران روابط پرتنشی با آمریکا دارند و میکوشند تا در کنار روسیه، قدرت آمریکا را به چالش بکشند.
بازتاب سفر در رسانههای عربی
رسانههای عربی هم که تحولات ایران را به خوبی رصد میکنند این بار هم سفر رئیسی به پکن را بازتاب دادند.
شبکه «المیادین» در این باره نوشت: حضور تهران در طرح «یک کمربند و یک جاده» به نفع پکن است و این کشور تلاش میکند تا روابط ایران و عربستان را بهبود بخشد.
روزنامه «رای الیوم»، نیز در تحلیلی به اهداف سفر رئیسجمهور ایران به چین پرداخته و آن را گامی مهم در مسیر همگرایی بین تهران-پکن در حوزههای سیاسی و اقتصادی توصیف کرد. این روزنامه تاکید کرد که همگرایی ایران و چین، خشم ایالات متحده را برانگیخته و با نگرانی به افزایش سطح همکاری بین تهران و پکن مینگرد.
شبکه الجزیره قطر هم نوشت که با وجود تحریمهای آمریکا علیه ایران، چین همچنان به تجارت با این کشور ادامه میدهد. روزنامه لبنانی «النهار» نوشت که این دیدار درشرایطی انجام شده که دو کشور ایران و چین به دلیل مواضعشان در قبال اوکراین، تحت فشار اقتصادی غرب قرار دارند.
شبکه سعودی «العربیه» نیز همانند سایر رسانههای عربزبان جهان، توجه ویژهای به دیدار روسای جمهور ایران و چین داشته و به نقل از رسانههای ایرانی نوشته که در این دیدار 20 سند همکاری به امضا رسیده است. وبسایت سعودی «ایلاف» هم ضمن پوشش کامل سفر رئیسی به چین نوشت که شی جین پینگ در دیدار با رئیس جمهور ایران از همبستگی پکن و تهران در مواجهه با وضعیت پیچیده جهانی تمجید کرد.
وبسایت «العربی الجدید» نیز ضمن پوشش کامل سفر رئیسی به چین، گزارشی را درباره ابعاد سیاسی و اقتصادی این سفر منتشر کرده و در آن نوشته که چین همچنان بزرگترین شریک تجاری ایران است. وبسایت «صدی البلد» تیتر «سفر موفق رئیس جمهور ایران» را برای پوشش خبری دیدار روسای جمهور ایران و چین انتخاب کرده است و نوشته که دو طرف 20 قرارداد همکاری در زمینههای اقتصادی، فناوری اطلاعات، فرهنگی، مراقبتهای پزشکی و محیط زیست را امضا کردند.
انعکاس در رسانههای غربی
رسانههای غربی هم که مثل رهبرانشان از نزدیک شدن تهران و پکن نگران هستند، بعد اقتصادی سفر رئیس جمهور را بازتاب دادند. خبرگزاری «رویترز» ضمن پوشش این رویداد نوشت که رئیس جمهور چین به همتای ایرانیاش گفت که چین به مشارکت سازنده در مذاکرات درباره ازسرگیری توافق هستهای ادامه خواهد داد.
خبرگزاری «فرانس ۲۴» با تمرکز به توافقهای همکاری راهبردی ۲۵ ساله میان تهران-پکن نوشت: ایران و چین روابط اقتصادی قوی به ویژه در حوزه انرژی، حمل و نقل کالا، کشاورزی، تجارت و سرمایه گذاری دارند. هر دو کشور با فشار غرب بابت موضع گیری در قبال روسیه و تحولات مربوط به جنگ اوکراین مواجه هستند حال آنکه ایران بابت برنامه هستهای، مشمول تحریمهای آمریکا است.
نشریه «پولیتیکو» هم در گزارشی به اهمیت این سفر اشاره کرده و نوشت: این دو کشور که به نوعی رقیب آمریکا به شمار میآیند در تلاش برای توسعه همکاری هستند. چین یکی از مشتریان اصلی نفتی ایران و یکی از منابع اصلی سرمایهگذاری در این کشور است. ایران و چین در سال ۲۰۲۱، یک توافق همکاری ۲۵ ساله راهبردی امضا کردند که شامل فعالیتهای عمده اقتصادی، از جمله در حوزه نفت، معادن، صنایع، حملونقل و کشاورزی میشود. این نشریه در ادامه تاکید کرد: هر دو کشور روابط پرتنشی با آمریکا دارند و همراه با روسیه به دنبال غلبه بر قدرت آمریکا هستند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس هم در گزارشی نوشت که این سفر جوانب مختلف سیاسی و اقتصادی دارد و موجب نزدیکی دو کشور خواهد شد. رئیس جمهور چین از ایران در میانه فشار غرب حمایت کرد و تهران تلاش میکند روابط خود را با پکن و مسکو گسترش دهد تا تحریمهای غرب بر سر پیشرفتهای هستهای خود را خنثی کند. چین یکی از بزرگترین خریداران نفت ایران و منبع سرمایه گذاری است و در این سفر هم ۲۰ توافقنامه همکاری میان ایران و چین امضا شد.
شبکه ایبیسی نیز در این باره نوشت: انتظار میرود که سفر رئیسی به چین موجب تعمیق روابط میان این دو شریک سیاسی و اقتصادی شود که با سلطه تحت رهبری غرب بر روابط بینالمللی مخالفند.
شبکه فاکس نیوز هم گزارش داد که این اولین سفر رئیسی به چین به حساب میآید و با هدف تقویت روابط دو کشور که از رقبای آمریکا هستند، انجام میگیرد. چین خریدار عمده نفت ایران و منبع مهم سرمایه گذاری در این کشور است و در سال ۲۰۲۱ هم یک قرارداد همکاری راهبردی ۲۵ ساله امضا کردند که فعالیتهای اقتصادی عمده از نفت و معدن گرفته تا صنعت، حمل و نقل و کشاورزی را دربرمیگرفت. همچنین، هر دو کشور روابط پرتنشی با ایالات متحده داشته و سعی کردهاند در کنار روسیه در برابر آمریکا قدرتنمایی کنند.
مرکز پژوهشی «نشنال اینترست» آمریکا هم در تحلیلی در مورد تلاشهای دو کشور در تقویت روابط، اقدامات اخیر تهران و پکن را گامی مهم در اجرای سند همکاری استراتژیک ۲۵ ساله ارزیابی کرد و نوشت: گشایش کنسولگری پس از امضای توافقنامه موسوم به «مشارکت راهبردی جامع بین ایران و چین» در مارس ۲۰۲۱ و پس از توافق اولیه در سفر شی جین پینگ به تهران در ژانویه ۲۰۱۶ صورت گرفت. اگرچه جزئیات این سند علنی نشده است، اما بر اساس برخی گزارشها، این قرارداد شامل فروش نفت، گاز و محصولات پتروشیمی ایران به چین در قبال سرمایه گذاری گسترده و حضور پررنگ پکن در استانهای جنوبی ایران بود. این مرکز پژوهشی آمریکایی در مورد انگیزههای چین و ایران برای نزدیکی بیشتر تاکید کرد: دو نظام در ایران و چین دارای ارزشهایی هستند که آنها را به هم پیوند میدهد و هر دو کشور دموکراسی غربی را مفهومی غیربومی، مهاجم و آسیب رسان میدانند. الگوی توسعه چین به کشورهایی مانند ایران و کشورهای عربی خلیج فارس بدون دردسرهایی مانند گشایش سیاسی و حقوق بشر نوید شکوفایی و پیشرفت اقتصادی میدهد. به همین دلیل است که دوستان و دشمنان چین تمایل دارند تا مدلی مشابه آن نظام را در خاورمیانه و بخشهای دیگر جهان به اجرا در بیاورند.
این اندیشکده در ادامه تحلیل خود نوشت، گرایش سیاست خارجی ایران «نگاه به شرق» و رویکرد تازه آسیامحور عربستان سعودی نشان می دهد که ظهور چین به عنوان الگوی توسعه در میان سایر کشورهای درحال توسعه مطلوبتر از قبل شده است به ویژه در شرایطی که در سطح جهان دموکراسیها هم در حال افول هستند. در پایان گزارش تصریح شده است:«موفقیت ابتکار جاده و کمربند چین هم یک ابزار استراتژیک مهم برای چین در رقابت با قدرتهای بزرگ است و چین در نظر دارد زیرساختهای ایران را بر اساس توافقنامه راهبردی ۲۵ ساله با احداث جاده، پل، بنادر، کارخانه و شهرک های صنعتی بهبود ببخشد. پس از تکمیل، این پروژههای زیرساختی، مناطق آزاد تجاری جنوب ایران به ابرپروژه فوق متصل میشوند تا کالاها را به بازارهای خاورمیانه، آسیای مرکزی و اروپا صادر کنند».
چین در یک دهه گذشته نشان داد که فشارهای آمریکا نمیتواند این کشور را از ایران دور کند و در شرایط کنونی هم که تهران و پکن با غرب دچار تنش هستند، این روابط دوجانبه بیش از پیش توسعه خواهد یافت و اهرم فشار تحریمی که آمریکا به مدت هشت دهه از آن علیه کشورهای غیرهمسو استفاده میکرد با شکلگیری نظم نوین جهانی چند قطبی به رهبری بلوک شرق از بین خواهد رفت و هیچ کشوری حاضر به تبعیت از سیاستهای واشنگتن نخواهد بود و این مسئله پس از جنگ اوکراین نمود زیادی داشت.
