الوقت- تداوم بحران سیاسی چندین ماهه و ناتوانی گروه‌های سیاسی برای حل و فصل اختلافات، عراق را در یک برزخ و بلاتکلیفی تمام عیار گرفتار کرده است به صورتی که پیشبینی شرایط آینده تحولات این کشور بسیار سخت و دشوار شده است. اما قدر مسلم آن است که بر اساس تداوم روند کنونی با گذر زمان راه‌های مسالمت آمیز خروج از این بحران کمرنگ‌تر و بدیل‌های نگران کننده و بی‌ثبات‌ساز مجال بیشتری برای عرض‌اندام در کنش نخبگان، احزاب و ائتلاف‌های سیاسی پیدا خواهند کرد.
در حالی که در روزهای پس از اشغال صحن پارلمان عراق توسط طرفداران جنبش صدر، رهبران این جریان همچنان هوادارانشان را به تحصن در منطقه سبز بغداد و برگزاری اعتراضات خیابانی تشویق می‌کنند، عدم اعتنای مقتدی صدر به پیشنهادهای چارچوب هماهنگی برای مذاکره و دستیابی به توافق موجب شده تا اکنون این جریان نیز در اقدامی واکنشی مجوز حضور هواداران خود در تحصن‌های خیابانی را، به عنوان دفاع ملت از روندهای قانونی (الشعب یحمی الدوله( صادر کند.
در این رابطه «ایسر الجادری» عضو جریان حکمت ملی عراق در گفتگو با خبرگزاری «المعلومه» گفته است: «چارچوب هماهنگی طرح ها و پیشنهادهای زیادی برای پایان دادن به بن بست سیاسی کنونی در عراق ارائه داده است ، اما طرف مقابل سعی می کند از تظاهرات خیابانی برای بدتر کردن اوضاع عراق بهره برداری کند و بزرگترین فراکسیون پارلمانی را از حق قانونی خود برای تشکیل دولت محروم سازد».
روز گذشته در پی فراخوان چارچوب هماهنگی شیعیان عراق، حامیان این جریان سیاسی به سمت منطقه سبز بغداد حرکت کردند که بر اساس اعلام وبگاه «بغداد الیوم»، نیروهای امنیتی با حضوری گسترده در این منطقه مانع از ورود حامیان چارچوب هماهنگی به این منطقه شدند.
کانال «صابرین‌نیوز» نیز با انتشار تصاویری از حرکت اعضا و حامیان حزب الدعوه الاسلامیه و هواداران سید عمار الحکیم به سمت محل تظاهرات حامیان چارچوب هماهنگی در اطراف منطقه سبز و پل معلق خبر داد. همچنین طرفداران چارچوب هماهنگی در دیگر نقاط عراق بویژه بصره و موصل نیز به خیابان‌ها آمدند.
بنابراین در شرایطی که چارچوب هماهنگی کشیده شدن به گزینه دوئل خیابانی را نتیجه رفتار صدر عنوان می‌کند، این پرسش مطرح می‌شود که آیا این اقدام می‌تواند مقتدی صدر را به تغییر رفتار و در نتیجه تغییر در معادلات سیاسی وادار کند و یا خیر؟ در پاسخ سه احتمال را می‌توان در نوع واکنش صدر و آینده کشکمش سیاسی وی با تحالف بزرگ شیعه مشاهده کرد.
ادامه تحصن خیابانی با سیاست دوری از تنش
جریان صدر که خود را پیروز اصلی انتخابات سال گذشته می‌داند با ناکامی در تشکیل دولت اکثریت ملی، که بر مبنای انحصارطلبی در قدرت و برهم زدن اصول و قواعد بازی سیاسی در طول سالهای پس از 2003 و شکل‌گیری عراق جدید طرح‌ریزی شده بود، با هدف انحلال پارلمان و برگزاری مجدد انتخابات اقدام به استعفای دسته جمعی نمایندگانش از پارلمان کرد. اما این ترفند مثمر ثمر واقع نشد و با مشاهده بارقه‌های اولیه موفقیت چارچوب هماهنگی برای انتخاب نخست‌وزیر و در نهایت پایان دادن به بن بست سیاسی حتی بدون مشارکت جریان صدر، رهبران این جریان تنها چاره کار را دست بردن به گزینه بسیج خیابانی هواداران و متوقف کردن روند اقدامات چارچوب هماهنگی از این طریق دیدند.
بنابراین یک احتمال در مورد انتخاب‌های مقتدی صدر پس از اقدام متقابل چارچوب هماهنگی آن است که او با امید به نتایج تحصن هوادارانش و داشتن دست برتر در میدان تحولات خیابانی، مقابله به مثل رقیب را کنشی زودگذر و مقطعی و نشانه اولیه موفقیت سیاست‌های خود تفسیر کند و به همین دلیل تداوم تحصن خیابانی صدری‌ها، بدون کشیده شدن به تنش و درگیری با مخالفان را دنبال کند.
بر همین اساس صدر در اولین واکنش به حضور هواداران چارچوب هماهنگی در خیابان‌ها، طی پیامی که در آن خواهان مسالمت‌آمیز بودن روند اعتراضات شده است، خواسته هواداران جناح رقیب را همسو با خواسته خود عنوان می‌کند تا نشان دهد فعلا در حال ارزیابی صحنه تحولات است و چشم انتظار روزهای آینده و آنچه رخ خواهد داد بویژه اینکه تحصن هواداران رقیب تا چه زمانی و با چه حدواندازه ای ادامه خواهد یافت.
بازگشت به فرآیند سیاسی یا کنترل خیابان با چاشنی خشونت؟
به طور حتم تداوم پافشاری بر قدرت‌نمایی خیابانی در روزها و هفته‌های آینده، گروه‌های سیاسی را با مسئولیت نتایج محتمل بسیج هواداران مواجه خواهد کرد. احتمالاتی که چندان نمی‌توان در مورد سرانجام مسالمت‌آمیز آن مطمئن و خوشبین بود و از این رو در این نقطه انتخاب اولویت‌های سیاسی میان منافع کوتاه مدت و جناحی برای به دست گرفتن قدرت و یا پیشگیری از ایجاد زمینه‌های تشدید بحران به عنوان مصلحت عمومی و بر اساس نگاه ملی، تعیین کننده خواهد بود.
شکی نیست که اقدام چارچوب هماهنگی برای به میدان آوردن هواداران در جهت موازنه سازی در صحنه رقابت سیاسی و واداشتن صدر به بازگشت به میز مذاکره صورت می‌گیرد و با توجه به اینکه چارچوب هماهنگی ائتلافی از اکثریت جریان‌های قدرتمند و پرطرفدار بیت شیعه در عراق محسوب می‌شود و صدر تنها یک جناح در میان جناح‌های شیعه است، در نتیجه این ائتلاف در امکان واداشتن صدر به کوتاه آمدن از مواضعش امیدوار است. در طرف مقابل مقتدی صدر نیز با گفتمان ضدفساد و تأکید بر ناسیونالیسم عراقی، کسب حمایت بدنه اجتماعی ناراضی جامعه بویژه از میان طرفداران جنبش اعتراضی سال 2019 را برای خود محتمل می‌داند. لذا در این میان خطای تاکتیکی در اصرار بر امکان کنترل خیابان و بیرون کردن رقیب از میدان می‌تواند با نقش‌آفرینی بازیگران مداخله‌گر همانند سروریس‌های اطلاعاتی بیگانه و یا عناصر بعثی و داعش و ...، هزینه‌های توافقی که تنها راه چاره برای خروج از بحران می‌باشد را بسیار بالا ببرد.
