درخواست پنجشنبه گذشته مقتدی صدر برای استعفای دسته‌جمعی نمایندگان حاضر در جریان صدر، این روزها به موضوع اصلی صحنه سیاسی عراق تبدیل شده و واکنش‌های متعددی را نیز در پی داشته است.
به گزارش «الوقت» درخواست پنجشنبه گذشته مقتدی صدر برای استعفای دسته‌جمعی نمایندگان حاضر در جریان صدر، این روزها به موضوع اصلی صحنه سیاسی عراق تبدیل شده و واکنش‌های متعددی را نیز در پی داشته است. صدر با بیان اینکه بن بست سیاسی در عراق واقعی نبوده و ساختگی است، از نمایندگان وابسته به جریان خود در مجلس خواست استعفانامه های خود را برای ارائه به رئیس پارلمان بنویسند.
وی در یک گفت و گوی تلویزیونی تاکید کرد: تصمیم گرفتم که در مجلس معارض بمانم ولی آن ها نتوانستند دولت تشکیل دهند و این وضعیت را بن بست سیاسی نامیدند، درحالی که من آن را یک بن بست ساختگی می نامم. بنابراین اگر جریان صدر مانع تشکیل دولت است همه نمایندگان آن آمادگی دارند که از مجلس کناره گیری کنند و آن ها از فرمان من سرپیچی نمی کنند. صدر با بیان اینکه ما دو گزینه داریم یا باید در پارلمان معارض باقی بمانیم یا استعفا دهیم، افزود که عراق نیازمند هر دولتی نیست بلکه نیازمند دولتی دارای اکثریت برای خدمت به ملت است.
ساعاتی پس از درخواست مقتدی، جریان صدر در بیانیه‌ای اعلام کرد که همه نمایندگان جریان صدر بدون استثنا در «حنانه» دفتر مقتدی صدر در نجف گرد آمدند و استعفای خود را امضا کردند. گزارش‌ها نیز از این امر حکایت دارند که درخواست استعفای جمعی نمایندگان جریان صدر از مجلس عراق ساعتی پس از گفت و گوی تلفنی مقتدی صدر با مسعود بارزانی رئیس حزب دمکرات کردستان عراق (همپیمان او در ائتلاف سه گانه) در روز پنجشنبه صورت گرفته بود.
رهبر جریان صدر عراق یکشنبه‌شب از حسن العذاری، رئیس فراکسیون صدر خواست تا استعفای اعضای فراکسیون را تقدیم رئیس پارلمان کند. در آخرین تصمیم‌گیری نیز رهبر جریان صدر دستور تعطیلی و بسته شدن همه نهادهای متبوع این جریان را صادر کرد. این تصمیم پس از موافقت محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق با استعفای جمعی نمایندگان جریان صدر در روز دوشنبه هفته جاری اتخاذ شده است. مقتدی صدر شش نهاد موسسه «المرقد الشریف» با نهادهای زیر مجموعه آن، دفتر «السید الشهید» در نجف اشرف، دفتر ویژه، دفتر حفظ آثار شهید صدر، موزه «السید الشهید» (شهید صدر) و پروژه بنیان مرصوص را مستثنی کرده است. در این بیانیه آمده است: «شش نهاد مذکور طبق روال سابق به فعالیتشان ادامه خواهند داد.» با این اوصاف، مجموعه کنش‌های مقتدی از زمان اعلام استعفای دسته‌جمعی تا تقدیم استعفای رسمی نمایندگان به پارلمان و تعطیلی همه نهادهای وابسته به جریان متبوع خود، واکنش‌های متعددی را از سوی جریان‌ها و ناظران سیاسی مختلف به همراه داشته است.
واکنش چارچوب هماهنگی شیعیان
پس از رسانه‌ای شدن اعلام استعفای دسته‌جمعی نمایندگان صدر، هبات هماهنگی شیعیان با صدور بیانیه ای اعلام کرد که این هیئت به تصمیم نمایندگان جریان صدر برای استعفا از پارلمان احترام می گذارد. به گزارش سومریه نیوز، هیات هماهنگی در بیانیه خود آورده است: ما به اقدامات خود برای برون رفت از بحران سیاسی در کشور ادامه خواهیم داد. همچنان گروه ها و احزاب سیاسی مختلف را به گفتگو و رایزنی سیاسی دعوت می‌کنیم. این هیئت در ادامه بیانیه خود عنوان کرده است: ما به دنبال تشکیل دولت ملی هستیم؛ دولتی که بتواند با تمامی گروه ها ارتباط برقرار کند. ما امیدوار بودیم که بتوانیم با تمامی گروه ها برای تشکیل دولت تعامل کنیم. با تمامی این ها به تصمیم فراکسیون صدر و استعفای نمایندگان آن از پارلمان احترام می گذاریم.
در همین ارتباط، «ترکی جدعان» از رهبران ائتلاف دولت قانون عراق اعلام کرد: تصمیم رهبر جریان صدر برای استعفای جمعی نمایندگان فراکسیون صدر پس از موافقت رئیس پارلمان با آن به واقعیت در عرصه سیاسی عراق تبدیل شد. موضع رسمی ما امروز دوشنبه پس از نشست رهبران چارچوب هماهنگی اعلام می‌شود. این موضع گیری در راستای منافع ملت عراق و ثبات روند سیاسی عراق خواهد بود.
همچنین، «عائد الهلالی» از رهبران چارچوب هماهنگی در واکنش به اشاره تلویحی الصدر به استعفای دسته‌جمعی نمایندگان جریان صدر گفت: «این انتخاب اوست. اما بحران را حل نخواهد کرد بلکه موجب پیچیده‌تر شدن صحنه سیاسی می‌شود». وی در گفت‌وگو با العربی الجید گفت: استعفای نمایندگان فراکسیون صدر، اکنون در پارلمان قابل اجرا نیست زیرا پارلمان وارد تعطیلات شده و پذیرش این استعفاء نیازمند برگزاری جلسه پارلمانی است. نیروهای چارچوب هماهنگی در طول تعطیلات پارلمان تلاش خواهند کرد تا صحنه سیاسی را با سایر نیروها محدود کنند، به این امید که به یک همگرایی یا راه‌حلی مشخص برای بحرانی که شروع به تأثیرگذاری بر سطح امنیتی و سایر پرونده‌های مهم کرده دست یابند». الهلالی در عین حال تاکید کرد که موضع چارچوب هماهنگی، در تشکیل دولتی که حق بزرگترین مؤلفه (شیعه) را حفظ کند و این از طریق وحدت بیت شیعه است، ثابت است».
واکنش متحدان مقتدی صدر در ائتلاف نجات میهن
استعفای دسته‌جمعی نمایندگان جریان صدر، در سطحی قابل توجه با واکنش رهبران سیاسی متحد مقتدی در ائتلاف «انقاذ الوطن» یا همان ائتلاف «نجات میهن» مواجه شد. «مسعود بارزانی» که حزب تحت رهبری او به همراه ائتلاف اهل سنت «السیاده»، همپیمان سیاسی جریان صدر به شمار می رود، دیروز (دوشنبه) در نخستین واکنش پس از استعفای جمعی نمایندگان جریان صدر در مجلس به دنبال دستور مقتدی صدر در توئیتر نوشت که «به تصمیم مقتدی صدر احترام می گذاریم و تحولات بعدی را پیگیری خواهیم کرد.»
«محمد الحلبوسی»، رئیس پارلمان عراق و از متحدان جریان صدر در ائتلاف نجات میهن نیز در توئیتی نوشت: در راستای پاسخ به تمایل سید مقتدی صدر، با استعفای برادران و خواهران فراکسیون صدر از پارلمان عراق «با اکراه» موافقت کردیم. ما تلاشی مخلصانه و صادقانه برای منصرف کردن وی از این اقدام انجام دادیم اما صدر به خاطر میهن و مردم ترجیح داد فداکاری کند تا اینکه دلیل تعطیلی روند تشکیل دولت باشد لذا تصمیم به استعفای نمایندگان فراکسیون خود از پارلمان گرفت.
همچنین، «خمیس الخنجر»، رئیس ائتلاف السیاده به عنوان دیگر متحد بزرگ اهل سنت عراق، در واکنش به دستور مقتدی صدر برای ارائه استعفای اعضای فراکسیون صدر به هیئت رئیسه پارلمان عراق، گفت که تماسی تلفنی از صدر دریافت کرده و طی گفتگو با وی از فداکاری بزرگ جریان صدر برای وطن و اصلاح روند سیاسی عراق قدردانی کرده است. الخنجر افزود که رسیدگی به ایرادات نظام سیاسی عراق یک ضرورت ملی است و به گفتگوهای خود برای این هدف ادامه خواهیم داد.
علاوه بر این رهبران سیاسی یکی از رهبران حزب دموکرات کردستان عراق که خواست نامش فاش نشود، در گفت‌وگو با العربی الجدید، تصریح کرد: طرح ابتکاری که از جانب «مسعود بارزانی» رهبر حزب دموکرات کردستان تهیه شده بود، با ملاحظاتی از سوی مقتدی صدر مواجه شد که به این معنی است که به زودی متزلزل بودن آن اعلام می‌شود».
وی افزود: مقتدی الصدر از استقبال میانجیگران عراقی و غیر عراقی در مرحله گذشته امتناع ورزید با این دید که مشکل به او ربطی ندارد بلکه به کسی مربوط است که از پذیرش نتایج انتخابات سر باز می‌زند و حق را به کسی می‌دهد که بتواند دولت را تشکیل دهد». این عضو حزب بارزانی افزود: گروههای سیاسی کُردی و سنی همپیمان با مقتدی الصدر قصد ندارند که با سایر فراکسیون‌ها وارد مذاکره شوند و تصمیم گرفته‌اند که از ائتلاف با الصدر خارج نشوند و به آن ادامه دهند.
واکنش نمایندگان مستقل
نمایندگان مستقل تا کنون واکنش چندان جدی‌ای به استعفای دسته‌جمعی جریان صدر نشان نداده‌اند. با این وجود، سروه عبدالواحد» رئیس حزب «جیل جدید» (نسل جدید) که دارای نه نماینده در پارلمان است، از معدود کسانی بود که نسبت به این رخداد واکنش نشان داد. وی در واکنشی تلویحی به سخنان الصدر گفت: استعفاء از مجلس فعلی احتمالا بهترین راهکار ممکن در سایه نقض قانون اساسی و عدم رعایت زمان‌بندی، است». وی گفت: «ما نمایندگان در الجیل الجدید، از گام آقای مقتدی الصدر استقبال می‌کنیم و خواستار انحلال پارلمان و رفتن به سوی برگزاری انتخابات زودهنگام هستیم».
همچنین، «مناف الموسوی» سیاستمدار مستقل در گفتگو با العربی الجدید تصریح کرد اطلاعاتی که در اختیار او قرار دارد تأیید می کند که «برای الصدر دشوار است که موضع خود را در قبال بحران کنونی تغییر دهد، علیرغم تمام فشارهایی که توسط احزاب داخلی و خارجی در دوره اخیر بر آن اعمال می شود».
واکنش تحلیلگران عراقی به استعفای دسته جمعی نمایندگان صدر
تحلیلگران و ناظران سیاسی عراق نیز تا حدود زیادی به موضوع استعفای دسته‌جمعی جریان صدر در سطح کارشناسی پرداختند. در همین زمینه، «احمد عبدالساده» تحلیلگر مسائل سیاسی عراق با انتشار یک پست توئیتری به استعفای دسته جمعی نمایندگان جریان صدر از پارلمان واکنش نشان داد. بر اساس این گزارش، تحلیلگر مسائل سیاسی عراق در این پست توئیتری آورده است: اکنون که استعفای نمایندگان فراکسیون صدر قطعی شده است، باید اقدامات قانونی، عملی و سریعی انجام شود وی افزود: اولین گام از این اقدامات، جایگزینی نمایندگان مستعفی طبق مقررات است که با هدف تکمیل حد نصاب پارلمان صورت می گیرد تا اینکه پارلمان بتواند اقدامات قانونی خود که همان انتخاب رئیس جمهور و تشکیل دولت است را انجام دهد.
همچنین، مصطفی زنگنه سیاستمدار کُرد عراقی، در گفتگو با خبرگزاری «المعلومه» گفت: تصمیم مقتدی صدر، رهبر جریان صدر به وادار کردن نمایندگان این جریان در مجلس عراق به کناره گیری، اقدامی مثبت برای برون رفت از بن بست سیاسی در عراق به شمار می رود و منجر به تسریع در تشکیل دولت جدید در مدتی کمتر از یک ماه خواهد شد. زنگنه با بیان اینکه سخن گفتن در خصوص اینکه استعفاهای نمایندگان جریان صدر عواقب وخیمی برای روند سیاسی عراق درپی خواهد داشت، افزود: این سخنان تفسیر غیر منطقی رویدادها است، زیرا چارچوب هماهنگی با توجه به وجود توافقات اولیه در خصوص تشکیل دولت جدید، می تواند مشکل تشکیل دولت را حل کند.
«محمد السلطانی» تحلیلگر سیاسی عراقی نیز در این باره گفت: احتمال بازگشت صدر از تصمیمش در صورتی که گروههای سیاسی به خواسته های او تن دهند، وجود دارد. مقتدی صدر تصمیم به عدم مشارکت در انتخابات گرفت اما برگشت و در انتخابات شرکت کرد. اعضای فراکسیون از استعفای خود بر می گردند و ترتیبی قانونی پیدا می‌کنند که اجازه این کار را به آنها بدهد. درباره بازگشت نمایندگان مستعفی قانونی نیست اما قانون عراقی به کارکنان دولت یک ماه قبل از اینکه با استعفای آن قبول یا رد شود، فرصت می‌دهد.
«احمد السهیل» تحلیلگر سیاسی عراقی هم می‌گوید: استعفای نمایندگان صدر نتیجه حتمی مواضع قبلی صدر است اما در پیش گرفتن این تصمیم در مقطع کنونی قابل پیش بینی نبود. وی افزود: این گام در ظاهر راهی برای خروج از بن بست سیاسی عراق محسوب می‌شود اما در واقع بیم احتمال خروج صدری‌ها به تظاهرات در خیابان و چه بسا مجبور کردن همه نمایندگان پارلمان به استعفا باشد. از سویی زمان لازم برای جایگزین کردن نمایندگان صدر و زمان لازم برای تشکیل تفاهمات سیاسی جدید سبب پیچیدگی بیشتر اوضاع خواهد شد. فراکسیون صدر که فراکسیون بزرگی بود و با این حال نتوانست به راه حلی برسد و با خروج آن، کار سخت تر خواهد شد.
