در نتیجه رخدادهای اخیر در حمله داعشی‌ها به زندان غویران در منطقه الحسکه بار دیگر بیش از هر زمان دیگری موج انتقادات نسبت به نقش مستقیم کشورهای اروپایی در عدم پذیرش مسئولیت زندانیان تبعه خود سرازیر شده است.
به گزارش «الوقت» حمله عناصر گروهک تروریستی داعش به زندان بزرگ غویران در منطقه الحسکه سوریه که تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) است، موجی از نگرانی‌های منطقه‌ای را نسبت به احیای مجدد این گروه به همراه داشته است. در نتیجه حمله اخیر که در 20 ژانویه 2022 (30 دی 1400) اتفاق افتاد، صدها داعش از زندان عویران فرار کرده و نیروهای نظامی کرد موسوم به یگان‌های مدافع خلق (YPG) و یگان‌های مدافع زنان (YPJ) در 10 روز گذشته درگیر جنگی بزرگ با داعشی‌ها شده‌اند.
در پی رخدادهای اخیر، بیش از هر کشور دیگری نگرانی‌ها در عراق نسبت به امکان وقوع رخدادهای مشابه در این کشور افزایش پیدا کرده است. در واقع، دو کشور عراق و سوریه در مقام کانون‌های اصلی ظهور، حیات و فعالیت داعش، بیش از هر بازیگر دیگر نسبت به رخداد اخیر در استان الحسکه نگران هستند. در این میان دولت عراق به نظر می‌رسد از هم اکنون تدابیر ویژه‌ای را برای مقابله با تهدیدات پیش‌رو در پیش گرفته است.
حمله به غویران؛ به صدا درآمدن زنگ‌های خطر برای بغداد
در زندان غویران در استان الحسکه حدود 4 هزار مرد و پسر جوان داعشی توسط شبه‌نظامیان دموکراتیک سوریه مورد حمایت ایالات متحده است، اسیر شده بودند حضور داشتند. گزارش‌ها حاکی از آن است که در نتیجه حمله 20 ژانویه صدها داعشی از این زندان گریخته‌اند و درگیری میان داعشی‌ها با نیروهای نظامی کرد تا کنون 370 کشته بر جای گذاشته است.
پس از گذشت حدود 10 روز جنگ همه‌جانبه؛ بر اساس بیانیه‌ای که نیروهای دموکراتیک سوریه منتشر کردند، کردها توانسته‌اند عملیات پاکسازی زندان ازنیروهای داعش را به پایان برسانند و بار دیگر کنترل آن را در اختیار بگیرند. در این میان نکته قابل تامل این است که این حمله بزرگترین عملیات گروه موسوم به دولت اسلامی در سالهای اخیر به شمار می‌رود. درگیری‌های چندین روزه بر سر کنترل این زندان که ستیزه‌جویان داعش در نقاط مختلف آن پنهان شده و سنگر گرفته بودند، کشته‌های بسیاری بر جای گذاشته است.
در همین زمینه، دیدبان حقوق بشر سوریه در بیانیه‌ای اعلام کرده که از زمان شروع حمله ۳۷۳ نفر کشته شده‌اند که از این تعداد ۲۶۸ نیروی داعشی بوده‌اند و ۹۸ جنگجوی کرد نیز در این درگیری‌ها جان خود را از دست دادند. همچنین در این عملیات دست‌کم ۷ غیرنظامی نیز جان باخته‌اند. این گروه حقوق بشری مستقر در بریتانیا در عین حال هشدار داده که ممکن است تعداد تلفات از این هم بیشتر باشد. مجموع این رخدادها بیش از هر بازیگر دیگر موجبات نگرانی بغداد را به عنوان مهم‌ترین کانون نگهداری نیروهای داعشی به همراه داشته است.
عراق در پی پیشگیری قبل از وقوع بحران
حمله به زندان«الصناعه» در ناحیه غویران حتی بیشتر از مقام‌های سیاسی سوری واکنش دولت عراق را در پی داشته است. پس از حمله اخیر، بر اساس فرمان «مصطفی الکاظمی» فرمانده کل نیروهای مسلح در جلسات شورای امنیت ملی، یگان‌های دستگاه مبارزه با تروریسم، عملیات بزرگی را برای بازرسی از زندان‌های عراق در استان‌های مختلف انجام دادند که از ۲۲ تا ۳۰ ژانویه (2 تا 10 بهمن) ادامه داشت.
نکته شایان توجه این است که نگرانی دولت عراق را تا حدود زیادی می‌توان منطقی مورد ارزیابی قرار داد. اکنون تحلیلگران می‌گویند این حمله هرچند روی زمین تاثیر چندانی نداشته، با این وجود به لحاظ نمادین «تاثیر بسیار بزرگی» داشته است. چارلی وینتر، پژوهشگر حوزه جنگ و کارشناس داعش، می‌گوید سال‌ها بوده است که حامیان آنلاین داعش را چنین هیجان‌زده ندیده است. وی اضافه کرد: «انگیزه در حامیان دوباره احیا شده است.»
در واقع، عملیات جدید یک «قدرت‌نمایی» از سوی داعش بوده است به این منظور که به هوادارانش نشان دهد این گروه می‌تواند همچنان به خود متکی باشد و تجهیزات و نیروی لازم برای انجام یک عملیات را فراهم آورد. این همان مساله‌ای است که بیش از هر امر دیگری دولت عراق را نگران کرده است؛ زیرادر زندان مرکزی «التاحی»، زندان مرکزی «الکرخ» (غرویر)، زندان «العداله» الکاظمیه، زندان مرکزی «الناصریه» (الحوت)، زندان مرکزی بصره، زندان مرکزی «الاصلاح» بابل (الکفل)، زندان «الفیصلیه» استان «نینوا» و نیز زندان‌های اقلیم کردستان عراق تعداد زیادی اسیر داعشی حضور دارند که همین امر نگرانی دولتمردان عراقی را به همراه داشته است.
نقش مستقیم اورپا در بحران امنیتی زندان‌های سوریه و عراق
در نتیجه رخدادهای اخیر در حمله داعشی‌ها به زندان غویران در منطقه الحسکه بار دیگر بیش از هر زمان دیگری موج انتقادات نسبت به نقش مستقیم کشورهای اروپایی در عدم پذیرش مسئولیت زندانیان تبعه خود سرازیر شده است. در همین زمینه شاهد هستیم که عراق از کشورهای خارجی خواسته است که اتباع وابسته به گروهک داعش که اکنون در زندان‌ها به سر می‌برند را تحویل بگیرند و یا به اماکن دیگری منتقل کنند زیرا تهدیدی حقیقی برای امنیت عراق به شمار می‌روند.
قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق از کشورهای خارجی خواست که اتباع وابسته به داعش که اکنون در زندان‌های عراق به سر می‌برند را تحویل بگیرند. حتی دولت عراق درخواست کرده که اگر کشورهایشان آن ها را تحویل نمی‌گیرند طرف‌های بین المللی باید آنها را به مکان دیگری منتقل کنند زیرا آن ها تهدیدی واقعی برای ما هستند.
هر چند این خواسته‌ها امری تازه نیستند و طی سالهای گذشته بارها مطرح شده‌اند اما تا کنون گوش کشورهای اروپایی نسبت به پذیرش مسئولیت‌شان در قبال تروریست‌های تبعه خود بدهکار نبوده است. حال این مساله مطرح است که دولت عراق در قبال این دغدغه امنیتی چه اقداماتی را می‌تواند در پیش بگیرد؟ واقعیت امر این است که به دلیل نگاه دوگانه غربی‌ها به حقوق بشر شکایت عراق از کشورهای غربی در مجامع بین‌المللی همچنان نمی‌تواند تاثیر چندانی بر مواضع کشورهای اروپای داشته باشد. اما درخواست کمکهای گزاف مالی از غربی‌ها برای هزینه‌های زندان‌ها و حقوق نیروهای امنیتی و هزینه‌های دولت در سرپرستی از خانواده هایی که توسط عناصر داعش بی سرپرست شده اند و یا خانه و کاشانه خود را از دست داده اند تا حدودی می‌تواند اروپایی ها را مجبور به پذیرش مسئولیت کند.
