شیخ ابراهیم زاکزاکی و پیروان او، به وضوح طی سال‌های اخیر قربانی اقدامات سیاسی و توطئه‌های منطقه‌ای شده‌اند. بدون تردید، تصمیم دولت نیجریه در حمله و سرکوب شیعیان، به هیچ عنوان یک تصمیم داخلی نبوده و دستان خارجی را می‌توان محرک اصلی این رخدادها مورد بازشناخت قرار داد
الوقت – شیخ ابراهیم زکزاکی رهبر جنبش اسلامی نیجریه و همسرش در 28 جولای 2021 (6 مرداد 1400)، پس از قریب به 6 سال زندان و شکنجه و ظلمی که به ناروا به او وارد شد، به حکم دادگاهی در نیجریه از تمامی اتهامات نسبت داده شده تبرئه و آزاد گردید. شیخ ابراهیم زکزاکی، در 13 دسامبر ۲۰۱۵ بر اثر حمله ارتش نیجریه به حسینیه بقیةالله و منزل شخصی‌اش زخمی و توسط ارتش نیجریه دستگیر و زندانی شد. ارتش نیجریه علت این دستگیری را تلاش هواداران او برای ترور رئیس ستاد ارتش نیجریه در منطقه زاریا اعلام کرده بود اما اکنون با گذشت 6 سال و پس از بارها کارشکنی دولت نیجریه در آزادی زاکزاکی برای دسترسی به درمان، دادگاهی در نیجریه، حکم آزادی او و همسرش را صادر کرده است. تصمیم این دادگاه نیجریه‌ای در وضعیت کنونی را می‌توان رخدادی مهم در مسیر بی‌گناهی رهبری شیعیان نیجریه ارزیابی و در دو محور مهم تاثیرات و بازتاب‌های این تصمیم را مورد تحلیل قرار داد.
سیاسی بودن مساله دستگیری و زندان شیخ زاکزاکی
آزادی شیخ ابراهیم زاکزاکی و تبرئه کامل او از تمامی اتهامات وارده، به وضوح نمایان‌گر این امر است که از همان ابتدای زندانی شدن رهبر شیعیان نیجریه، یک تصمیم سیاسی و مبتنی بر توطئه مشترک داخلی و خارجی در سرکوب سیتماتیک جنبش اسلامی نیجریه بوده است. به روایت دقیق‌تر، دستگیری زاکزاکی را می‌توان برآیند و نتیجه اقدام سیاسی و خلاف قانونی دولت نیجریه علیه شیعیان این کشور دانست. حتی در سطحی دیگر در ماجرای زندانی شدن رهبری شیعیان نیجریه و رای غیر واقعی دادگاه در سال 2015 به وضوج نقش عربستان و امارات متحده عربی در تحریک دولت این کشور قابل مشاهده است.
افزایش قابل توجه شمار شیعیان در نیجریه، طی سال‌های اخیر از یک سو، موجب حساسیت دولتمردان در آبوجا شده است و از سوی دیگر، واکنش تقابلی رژیم‌های مرتجع عربی به رهبری عربستان سعودی را به همراه داشته است. شایان ذکر است که شیعیان نیجریه پرجمعیت‌ترین گروه شیعی در قاره آفریقا هستند. جمعیت آنان در 2008میلادی حدود 7 میلیون نفر برآورد شده است. جنبش اسلامی نیجریه متعلق به شیعیان این کشور است که رهبری آن را شیخ ابراهیم زاکزاکی بر عهده دارد. وی از حدود 30 سال پیش یعنی زمانی که انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979به پیروزی رسید این مسئولیت را برعهده دارد. زکزاکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، شیفتۀ امام خمینی(ره) شد و سال‌ها بعد به ایران آمد و وقتی با لباس روحانیت به نیجریه بازگشت در منطقه زاریا و کانو به تبلیغ تشیّع پرداخت.
استقبال مردم نیجریه از شیخ زاکزاکی طی سال‌های گذشته هراس افراط‌گرایان را در داخل کشور به همراه داشت و در نهایت امر به دستگیری رهبر این جمعیت در سال 2015 در یک تصمیم غیرقانونی و نامشروع ختم شد. حتی در مقطع دستگیری شیخ زاکزاکی، 500 نفر از شیعیان توسط ارتش نیجریه به شهادت رسیدند. چند سال گذشته نیز رو به وخامت گرائیدن وضعیت جسمانی شیخ زاکزاکی در زندان، آزادی او به منطور ارائه خدمات درمانی را در سطح رسانه‌ای مطرح کرد و نهادهای حقوق بشری بارها خواهان آزادی رهبر شیعیان نیجریه شدند اما این دولت نیجریه بود که با این مساله مخالفت می‌کرد. این مساله به وضوح نمایان‌گر آن است که ضدیت با شیعیان و دستگیری شیخ ابراهیم زاکزاکی، محصول یک اراده سیاسی ضد تشیع بوده و هیچ‌گونه مبنای واقعی و قانونی نداشته است.
گام مثبت «آبوجا» در مسیر تقریب مذاهب
شیخ ابراهیم زاکزاکی و پیروان او، به وضوح طی سال‌های اخیر قربانی اقدامات سیاسی و توطئه‌های منطقه‌ای شده‌اند. بدون تردید، تصمیم دولت نیجریه در حمله و سرکوب شیعیان، به هیچ عنوان صرفاً یک تصمیم داخلی نبوده و دستان خارجی را می‌توان محرک اصلی این رخدادها مورد بازشناخت قرار داد. در حالی که جامعه شیعیان نیجریه و جنبش اسلامی به رهبری شیخ زکزاکی علاوه بر انجام خدمات اجتماعی و کمک به فقرا در اشاعه تسامح، تساهل، همزیستی مسالمت آمیز ادیان و مذاهب و صلح در کشور نیجریه نقش آفرینی کرده اند، اما برخلاف این جریان طی دو دهه گذشته گروه‌های تکفیری همچون «بوکو حرام» بر اساس تفکروهابیت که از سوی عربستان سعودی حمایت و تأمین مالی می‌شود، انواع اقدام خشونت‌آمیز و تروریستی را انجام داده‌اند. در واقع، گروه بوکوحرام ضدیت با شیعیان و هرگونه ارزش‌های انسانی را در دستور کار قرار داده و افکار ارتجاعی آنها در دستاوردهای علمی همانند کروی بودن کره زمین و یا جرم دانستن آموزش همگانی بویژه برای دختران به شدت از سوی جامعه نیجریه مردود دانسته می‌شود.
بدون تردید، در مساله ترویج و تقویت افراط‌گرایان «بوکوحرام» کشورهای طرفدار وهابیت همانند عربستان بیشترین نقش را ایفا کرده‌اند و عملیات تروریستی این گروه به ویژه در مناطق شمال شرق نیجریه، به وضوح مشکلات بزرگی را برای دولت نیجریه ایجاد کرده است. لذا چنین وضعیتی الزام دولت نیجریه در جبران تصمیم سیاسی اشتباه خود در ضدیت با شیعیان و آزادسازی شیخ زاکزاکی را می‌طلبد. این اقدام دادگاه نیجریه در سطح ابتدایی می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی در تقریب مذاهب و گذار این کشور به همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان داشته باشد. همچنین، اقدام جدید دادگاه نیجریه‌ای در صدور حکم آزادسازی رهبر شیعیان این کشور می‌توان در بهبود و تقویت سطح مناسبات دو جانبه آبوجا با جمهوری اسلامی ایران تاثیر بسیار مثبتی بر جای بگذارد.
