الوقت- اردن روز گذشته میزبان نشستی برای بررسی راهکارهای حمایت از سازش و صلح فراگیر در منطقه بود. این نشست با حضور وزرای خارجه اردن، مصر، فرانسه، آلمان(به صورت مجازی) و نماینده اتحادیه اروپا و بدون حضور نماینده ای از جانب ایالات متحده برگزار شد. برگزاری این نشست که با هدف بررسی راه های حمایت از روند صلح در خاورمیانه و راه های حمایت از روند صلح بین رژیم صهیونیستی و فلسطینیان صورت گرفته است؛ درحالیست که مذاکرات صلح بین طرف های صهیونیستی و فلسطینی در سال 2014 متوقف شد. فلسطینی ها ابتکار عمل آمریکا برای از سرگیری این مذاکرات را رد کردند و واشنگتن را به جانبداری از رژیم صهیونیستی به ویژه پس از آنکه دولت آمریکا قدس را به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی در نظر گرفت، متهم می کنند.
برگزاری این نشست در شرایطی صورت گرفته است که به تازگی بحرین و امارات متحده عربی اقدام به عادی سازی روابطشان با رژیم صهیونیستی نموده اند؛امری که اردن در قبال آن ملاحظاتی جدی دارد.
موضع اردن در قبال عادی سازی
به صورت کلی موضع پادشاهی اردن هاشمی نسبت به عادی سازی روابط کشورهای بحرین و امارات با رژیم صهیونیستی موضعی محافظه کارانه و توام با مخالفت ضمنی بوده است. هر چند اردن پیشتر و در سال 1994 اقدام به صلح با رژیم صهیونیستی نموده است؛ اما این کشور معتقد است که صلح مصر و اردن با رژیم صهیونیستی صلح پس از جنگ و در شرایط خاصی صورت گرفته است و کاملا جنس متفاوتی از عادی سازی های کنونی دارد.
به عبارتی دیگر امان،روند عادی سازی فعلی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی را مقدمه ای برای پیاده سازی طرح های مدنظر امریکا در منطقه می داند و از آنجا که این کشور با بخشی از این طرح ها مخالفتی جدی دارد؛ با روند عادی سازی مخالف است.
ایمن الصفدی،وزیر خارجه اردن،پیشتر و در واکنش به توافق عادی سازی روابط بحرین و رژیم صهیونیستی،در بیانیه ای با انتقاد ضمنی از این توافق اعلام کرده بود: اشغالگری رژیم صهیونیستی باعث و بانی مناقشه اعراب و رژیم صهیونیستی است و پایان آن بر اساس راه حل دو دولتی، تنها راه تحقق صلح عادلانه، فراگیر و دائمی است.
در کنار این امر واکنش تند برادر ناتنی پادشاه اردن به عادی سازی روابط امارات با رژیم صهیونیستی را نیز می توان در چارچوب عدم رضایت امان از روند عادی سازی تحلیل کرد.شاهزاده علی بن حسین، برادر ناتنی پادشاه اردن در پست توئیتری خود مقاله وب‌سایت میدل‌ایست آی را منتشر کرده بود که در آن عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی و توجیهات ابوظبی به باد انتقاد گرفته شده است. عنوان این مقاله "توافق امارات و رژیم صهیونیستی، دستاورد بود یا خیانت؟" و تصویر آن، تصویر محمد بن زاید، ولی‌عهد ابوظبی بود که در کنار آن نوشته شده بود: خائن.
ریشه نارضایتی اردن از روند عادی سازی را می توان در طرح موسوم به معامله قرن و مخالفت این کشور با بخشی از مفاد این طرح جست و جو کرد.
اردن و طرح موسوم به معامله قرن
طرح موسوم به معامله قرن دارای ابعاد سیاسی و اقتصادی است. در اصل بخش سیاسی این طرح که بستری برای پیاده سازی بخش های دیگر آن می باشد؛ همان عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی است. از آنجا که پادشاهی اردن هاشمی با بخش هایی از این طرح مخالفت جدی دارد؛ با روند عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی مخالف است. عمده ترین بخش های طرح موسوم به معامله قرن که مورد مخالفت امان قرار دارد، شامل موارد زیر می شوند:
1. طرح واگذاری قیمومت اردن بر مسجد الاقصی و سایر اماکن مقدس فلسطین به عربستان سعودی
2. استقرار دائمی امنیتی رژیم صهیونیستی در مرزهای غربی اردن
3. تعیین قدس (شرقی و غربی) به عنوان پایتخت کشوری صهیونیستی
4. اخراج و انتقال بخشی از ساکنین سرزمین های فلسطینی به اردن
بر این اساس و با توجه به آنکه اردن کاملا بر این امر واقف است که عادی سازی، بعد سیاسی معامله قرن می باشد و این طرح پس از این مرحله، وارد فازهای دیگر خواهد شد؛ مخالفت جدی با آن داشته و همواره تاکید کرده است که قائل به راه حل دو کشوری و پایتختی قدس شرقی برای کشور فلسطین می باشد.
نشست اردن در سایه شکاف ها
با آنکه امان با بخش هایی از طرح موسوم به معامله قرن مخالف است و پیشتر نیز این امر را به واشنگتن گوشزد کرده اما پاسخ مناسبی از سوی کاخ سفید دریافت نکرده است. در کنار این امر عادی سازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، این پیام را به امان منتقل کرده است که واشنگتن و متحدان منطقه ای آن،بدون توجه به خواسته های اردن در حال پیش بردن طرح معامله قرن می باشند.اردن درحالی قدس را خط قرمز خود عنوان کرده است و بخش شرقی آن را فلسطینی می داند که این امر در مفاد معامله قرن جایگاهی ندارد و قدس شهری عبری شناخته می شود؛ این امر در کنار مجموع عوامل مذکور سبب بروز شکاف هایی میان امان با برخی کشورهای عربی و امریکا شده است.
بر همین اساس امان تصمیم دارد با اتکاء به ارتقای روابطش با گروه های فلسطینی و با بهره گیری از ظرفیت کشورهای اروپایی(بالاخص فرانسه)،طرف های دیگر را وادار به رعایت ملاحظاتش در خصوص پرونده فلسطین نماید. برگزاری نشست دیروز در امان نیز در همین چارچوب قابل تحلیل است.
به عبارتی دیگر احساس تهدید و خیانتی که امان از جانب برخی کشورهای عربی خلیج فارس در خصوص معامله قرن دارد؛ سبب شده است تا شکاف عمیقی در روابط امان با این کشورها و واشنگتن پدید آید و این امر امان را بر آن داشته که با اتکاء به دیگر بازیگران سعی در حفظ جایگاهش در پرونده فلسطین نماید.
