در آینده نزدیک روس‌ها بر بازار صادرات نیروگاههای هسته‌ای تسلط پیدا می‌کنند و از این طریق می‌توانند نفوذ ژئوپلیتیک خود را بیش از هر زمان دیگری، حتی بیش از دوران اتحاد جماهیر شوروی افزایش دهند.
الوقت - طی دهه‌های گذشته همواره یکی از مباحث مهم که از سوی محافل تحقیقاتی و آکادمیک در ارتباط با آینده سیاسی جهان مطرح شده، در ارتباط با تجدیدناپذیر بودن و پایان سوخت‌های فسیلی است. از اواسط قرن بیستم و همزمان با توسعه صنعت و تکنولوژی در سطحی جهانی، منابع انرژی‌ای همچون نفت، گاز، زغال سنگ و... به شدت مورد توجه قرار گرفتند و کشورهایی که دارای این منابع بودند جایگاهی ویژه را در سیاست بین‌المل پیدا کردند.
نمونه بارز این گونه کشورهای را می‌توان منطقه غرب آسیا به ویژه کشورهای عرب حاضر در خلیج فارس مورد ارزیابی قرار داد. اما نکته قابل توجه در این زمینه این بود که قدرت‌های بین‌المللی نیز توجه خود را به این کشورهای و منطقه استراتژیک انرژی جلب کردند و ایجاد پایگاه نظامی و بهره‌برداری از منابع انرژی این بازیگران را در دستور کار قرار دادند. به عبراتی این اصطلاح رایج شد که یک ابر قدرت برای حفظ سلطه و توان خود، باید بر منابع انرژی جهان مسلط باشد.
با این وجود در وضعیت جدید سیاست بین‌الملل اکنون این مساله مورد توجه قرار گرفته که طی چند دهه آینده سوخت‌های فسیلی که تجدیدناپذیر نیز هستند، به تدریج پایان پیدا می‌کنند و در این شرایط باید تامین منابع مورد نیاز جامعه بشری از طرق دیگر را در دستور کار قرار داد. در این میان، انرژی هسته‌ای بدون تردید مهم‌ترین منبع انرژی‌ای است که تمامی کشورهای جهان برای دوران پساسوخت‌های فسیلی مورد نظر قرار داده‌اند. در حقیقت، همانند دهه‌های گذشته می‌توان عنوان کرد که هر کشور دانش هسته‌ای داشته باشد و در زمینه انرژی هسته‌ای فعال باشد در آینده سیاست بین‌الملل جایگاهی ویژه دارد. در این بین، کشور روسیه یکی از کشورهایی است که در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم خود را در مقام یکی از کشورهای پیشرو در زمینه انرژی هسته‌ای تبدیل کرده است. اکنون استدلال نوشتار حاضر این است که مسکو در آینده سیاست بین‌الملل به واسطه دانش هسته‌ای و دسترسی فراگیر بر منابع این انرژی، جایگاهی ویژه‌تر را پیدا خواهد کرد.
رغبت کشورهای جهان برای بهره‌گیری از انرژی هسته‌ای و در دسترس بودن مسکو
در مقطع کنونی حدود 10 درصد از منابع انرژی جهان از طریق انرژی هسته‌ای تامین می‌شود و همچنان غالب نیازمندی‌ها از طریق سوخت‌های فسیلی تامین می‌شوند. با این وجود، طی یک دهه گذشته نکته قابل توجه این است که غالب کشورهای جهان، به ویژه در قاره اروپا نسبت به این امر توجهی ویژه را معطوف کرده که باید انرژی هسته‌ای را وارد چرخه صنعت، اقتصاد و جامعه خود کنند. اکنون وضعیت به‌گونه‌ای است که غالب کشورهای جهان در پی دسترسی به دانش هسته‌ای صلح‌آمیز و نیز ایجاد پایگاههای بهره‌برداری از سوخت هسته‌ای هستند. نماد بارز این کشورها را در چند سال گذشته می‌توان کشورهایی همچون سوئد، نروژ و عربستان مورد ارزیابی قرار داد.
علاوه بر این بازیگران طی سال‌های آتی می‌توان انتظار داشت که کشورهای مختلف جهان خواستار ایجاد و بهره‌برداری از انرژی هسته‌ای باشند. در چنین شرایطی کشور روسیه به عنوان یکی از دو سردمدار اصلی دانش هسته‌ای در سطح جهانی، می‌تواند به عنوان بازیگری مهم مورد توجه قرار گیرد. در حقیقت، می‌توان پیش بینی نمود که به واسطه نیازمندی کشورهای به انرژی هسته‌ای، سطحی بزرگ از بازیگرن مناسبات دیپلماتیک و سیاسی خود را با مسکو تقویت کنند. در چنین شرایطی بدون تردید، از یک سو، روس‌ها منافع بزرگی را در سطح اقتصادی کسب خواهند کرد و از سوی دیگر، جایگاه و قدرت بین‌المللی روسیه رد مقام یک ابر قدرت بیش از پیش تقویت خواهد شد.
افزایش قدرت ژئوپلیتیک روسیه با ابزار انرژی هسته‌ای
در آینده معادلات جهانی می‌توان از صادرات گسترده انرژی هسته‌ای به عنوان یک ابزار مهم در افزایش قدرت ژئوپلتیک در سطح جهانی یاد کرد. در شرایط کنونی، در کشور روسیه بیش از 300 موسسه و شرکت تحقیقاتی در زمینه تولید انرژی هسته‌ای سلاح‌آمیز و سلاح اتمی فعالیت دارند. این موسسات در زمینه تولید راکتور و نیز جلوگیری از تشعشات و امنیت هسته‌ای بسیار فعال هستند. همچنین، روس‌ها در زمینه تولید ایزوتوپ‌های ویژه مواد پرتوزا (رادیواکتیو) و همین‌طور پرتوداروها برای مصارف پزشکی و آزمایشگاهی، و در اندازه‌های صنعتی برای تولید برق، حتی در سطحی فراتر از ایالات متحده آمریکا هستند.
با چنین سطح توانمندی بسیاری از کشورهای جهان، حتی کشورهای متحد آمریکا نیز خواستار بهره‌گیری از دانش هسته‌ای روسیه و همکاری در ساخت، بهره‌برداری و استفاده از انرژی هسته‌ای با این کشور هستند. طی سال‌های گذشته نیز بسیاری از کشورها قرار دادهایی را با مسکو در زمینه انرژی هسته‌ای امضاکرده‌اند. نماد بارز این کشورهای را می‌توان عربستان ومصر مورد ارزیابی قرار داد. در سطحی دیگر، یکی دیگر از کانون‌ها برای افزایش قدرت زئوپلیتیک روسیه در سطح جهانی، قاره آفریقا است. در شرایط کنونی هیچ کشور آفریقایی از تاسیسات هسته‌ای روسی بهره نمی‌گیرد اما گزارش‌ها حاکی از آن هستند که علاوه بر مصر، هفت کشور آفریقایی در پی آن هستند که با مسکو قرارداد همکاری امضا کنند.
رووسیه همچنین، در کشورهای اروپایی همچون اوکراین، بلاروس و مجارستان نیروگاه هسته‌ای فعال دارد و برخی کشورهای اروپای غربی نیز خواستار همکاری با مسکو هستند. در قاره آسیا نیز کشورهای ایران، هند، چین، ترکیه، بنگلادش و اخیرا عربستان در حال همکاری با روسیه در زمینه ساخت و توسعه نیروگاههای هسته‌ای هستند. مجموع این شرایط نشان می‌دهد که در آینده نزدیک روس‌ها بر بازار صادرات نیروگاههای هسته‌ای تسلط پیدا می‌کنند و از این طریق می‌توانند نفوذ ژئوپلیتیک خود را بیش از هر زمان دیگری، حتی بیش از دوران اتحاد جماهیر شوروی افزایش دهند.
