الوقت- پس از روی کار آمدن ترامپ شکاف بین آمریکا و اتحادیه اروپا بیشتر شده است . این شکاف تا کنون در عرصه های مختلفی خود را نشان داده است و یکی از مهم ترین و حساس ترین آنها پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو بوده است. فرانسه به عنوان یکی از اعضای محوری اتحادیه اروپا و ناتوطی دوسال گذشته بیش از سایربازیگران نسبت به آینده ناتو و امنیت اعضای اتحادیه اروپا ابراز نگرانی نموده است. «ایمانوئل مکرون» رئیس جمهورفرانسه روز پنج شنبه 31 اکتبر/9آبان در مصاحبه با نشریه اکونومیست پس از انتقاد از عملکرد بعضی اعضا ناتو مانند آمریکا و ترکیه گفت :« آنچه ما امروز شاهد آن هستیم مرگ مغزی ناتواست». این سخنان مکرون که واکنشهای مختلف بین المللی را در پی داشته حاوی پیامهای مهمی در بازنگری اروپا نسبت به امنیت خود مستقل از آمریکا است.
تعهدات آمریکا در ناتو
کشورهای مهم اروپایی در جریان دو جنگ جهانی اول و دوم به این نتیجه رسیدند برای دفاع از ارزشهای خود نیازمند اتحاد با آمریکا هستند. با فروپاشی شوروی و پایان جهان دو قطبی اهمیت اروپا برای آمربکا در مقابله با قطب رقیب تا حدود زیادی کاهش یافت اما آمریکا به دنبال حفظ نقش سابق خود برای اروپا بدون دادن هزینه های مالی و تضمین‌های معتبر است.
ترامپ با انتشار سند امنیت ملی آمریکا درسال 2017 بخش زیادی از استراتژی خود نسبت به ناتو را نشان داد. دراین سند اهمیت ناتو تا حد قابل ملاحظه ای برای آمریکا کاهش یافته به صورتی که در این سند فقط یک بار از ناتو نام برده شده و از رهبران اروپایی میخواهد بودجه ناتو را به دو درصد تولید ناخالص داخلی خود افزایش دهند.
اگر چه در ابتدا به نظر میرسد تضعیف ناتو و انتقال هزینه های مالی آن از زمان ترامپ آغاز شده اما این سیاستی است که اوباما نیز آنرا دنبال میکرد. اوباما درنشست سران ناتو در لهستان در سال 2015 به بهانه مساله اوکراین و افغانستان خواستار افزایش تعهدات مالی اعضای ناتو شد. مکرون در مصاحبه با اکونومیست در این زمینه گفت :« مواضع آنها (آمریکایی‌ها) طی ۱۰ سال گذشته تغییر کرده است و این تغییر تنها مختص به دولت ترامپ نیست. این ایده ابتدا توسط باراک اوباما مطرح شد.» به اعتقاد مکرون فلسفه وجودی ناتو مقابله با سازمان ورشو بوده که با ازبین رفتن ورشو ، اروپا در دهه90 به اشتباه ماموریت مشترک خود با آمریکا را «توسعه بی حدو حصر دموکراسی» ارزیابی میکرد، اما پس از اتفاقات سال 2000 ناتو شوک‌های جدیدی را تجربه کرده است. بنابراین از نظر مکرون دیگر چتر حمایتی آمریکا برای اروپا معتبر نیست و اروپا باید به فکر ایجاد نیروی مستقل دفاعی باشد.
تفاوت منافع و تعریف اهداف اروپایی
مکرون در مصاحبه با اکونومیست بر این حرف ترامپ تاکید نمود که گفته بود:« تروریست‌ها اروپایی هستند و به ما ربطی ندارند» و آنرا درکنار اقدامات ترکیه به عنوان یکی دیگر از اعضای ناتو در شمال شرق سوریه قرار داد که کاملا برخلاف منافع اروپا رفتار می‌کند و نتیجه گرفت وقتی اعضای ناتو برخلاف اهداف اصلی و مرکزی ناتو رفتار می‌کنند، نشانه مرگ مغزی ناتو است.
بنابراین مکرون با توجه به مسائل فوق پیشنهاد میدهد اروپا در منافع ژئوپلیتک خود تجدید نظر کند زیرا علاوه بر تفاوت منافع اروپا با آمریکا، پیوند مساله مهاجرت و تفاوت‌های اقتصادی اعضای اتحادیه اروپا موجب شکل‌گیری تهدیداتی مانند رادیکالیسم و پوپولیسم راستگرا شده که بقای اتحادیه اروپا را تهدید می‌کند.
با توجه به قدرت هسته ای فرانسه و همچنین سوابق استعماری این کشور و زبانهای فرانسوی به جا مانده در بسیاری از نقاط جهان ، این کشور می‌تواند به عنوان یکی از اعضای قدرت مند اروپا از نفوذ جهانی خود به نفع اتحادیه اروپا استفاده کند. مکرون معتقد است اروپا در قالب ناتو مانند اسب تراوایی برای آمریکاست که آن را به سوی روسیه گسیل میدهد بنابراین اگر آمریکا تا کنون در ناتو باقی مانده به خاطر حمایت از اروپا نیست بلکه برای سو استفاده از اروپاست و این اروپاست که هزینه دشمنی آمریکا با روسیه را می‌پردازد.
با توجه به مسائل فوق مکرون قائل به نقش توازن بخش برای اروپاست که در آن باید با روسیه گفتگو کند و با چین نیز همکاری های اقتصادی خود را تقویت کند. در حقیقت مکرون به دنبال انجام دو اقدام مهم است1-تامین امنیت اروپا مستقل ازآمریکا با استفاده از ظرفیتهای اعضای اتحادیه 2- خارج نمودن تهدیداتی از لیست تهدیدات اتحادیه اروپا که به خاطر منافع آمریکا وارد ادبیات سیاست خارجی این اتحادیه شده است.
لزوم تغییر نقش امینتی اروپا
پس از اعلام تصمیم آمریکا برای خروج از سوریه در سال گذشته اروپا زنگ خطر جدی را احساس کرد زیرا عضویت مشترک اروپا و آمریکا در ناتو باعث نشد تا آمریکا نسبت به تهدیدات اروپا در خاورمیانه نگران باشد؛« کارل بلدت » نخست وزیر سابق سوئد در این زمینه گفت: «این لحظه هشدار در اروپاست.»
اروپا پس از تجارب زیانبار دو جنگ جهانی و جنگ سرد فرسایشی، از دهه 60 میلادی تصمیم به ایجاد یک ارتش واحد اروپایی به پیشنهاد «مارشال دوگل» رئیس جمهور وقت فرانسه گرفت. اما وجود ناتو و اطمینان نسبی از تامین امنیت توسط ناتو، انگیزه کشورهای اروپایی را برای تشکیل ارتش واحد اروپایی از بین برد. مکرون در مصاحبه اخیر خود گفت:« پرسشی که مطرح می‌شود این است که اگر مرز‌های اروپا مورد حمله واقع شوند، ترامپ احساس همبستگی می‌کند؟»
بنابراین ارزیابی رفتار یک دهه گذشته و به خصوص دو سال اخیر آمریکا باعث شد تا مکرون و برخی سران اروپایی سال گذشته پیشنهاد تشکیل ارتش واحد اروپایی را ارائه کنند.کشورهای اروپایی در حال انجام مقدمات اقتصادی این ارتش واحداروپایی هستند. در همین راستا سال 96 یک صندوق دفاعی مشترک موسوم به پسکو (Permanent Structured Cooperation) با بیش از 6 میلیارد یورو برای ائتلاف نظامی تاسیس گردید. ماه آوریل 2019 نیز یک صندوق دفاعی (EDF) با 13 میلیارد یوروبرای طرح های دفاعی مشترک اروپایی تصویب شد که اعتراض شدیدآمریکا را نیز در پی داشت. لزوم امنیت مستقل اروپایی فقط موضع مکرون نیست، «اورسولا فون در لاین» سیاست مدار آلمانی و رئیس آینده کمیسیون اروپا روز جمعه با تاکید براینکه اروپا سنگر دفاع از دموکراسی است،گفت، « اتحادیه اروپا دیگر نباید بر قدرت نرم تکیه کند و باید زبان قدرت را یاد بگیرد.»سخنان «فون درلاین» نشان میدهد اروپا از رهبری جهانی لیبرال دموکراسی توسط آمریکا ناامید شده و درصدد است خود این نقش را برعهده بگیرد.
