الوقت- مقامات نظامی روسیه روز دوشنبه 12 مرداد از تشكیل شاخه جدید نیروهای مسلح این كشور تحت عنوان «نیروی هوافضا» خبر دادند. سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه گفته كه این نیروی جدید كه متشكل از نیروی هوایی و نیروی دفاع هوافضایی روسیه است، گزینه‌ای مطلوب برای افزایش قابلیت‌های دفاعی روسیه در حوزه هوافضایی محسوب می‌شود. وی از آغاز به كار رسمی نیروی جدید هوافضای روسیه از تاریخ اول اوت 2015 در پی حكم ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور این كشور خبر می‌دهد. به گفته شویگو «تشكیل نیروی هوافضای روسیه بهترین گزینه برای تقویت نظام دفاعی این كشور در حوزه فراسطحی است.» ویكتور بوندارف فرمانده نیروی جدید هوافضا نیز گفت این نیرو، دفاع هوایی و دفاع موشكی و همچنین وظایف هشدار اولیه را برعهده خواهد داشت و مسئولیت نظارت فضایی هم با این نیرو خواهد بود. بر اساس اعلام وزارت دفاع روسیه، تشكیل این نیروی جدید قابلیت‌های امریكا را برای انجام اولین حمله هسته‌ای یا «ضربه نخست» خنثی خواهد كرد. نیروی دفاع هوافضایی روسیه در دسامبر سال 2011 تشكیل شد. در دسامبر سال 2014 ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دستور تشكیل نیروی هوافضا را تا اواسط سال 2015 صادر كرد. روسیه با ادغام دو نیروی هوایی و نیروی دفاع هوافضایی در ارتش این كشور به‌دنبال افزایش انسجام و استحكام قدرت دفاعی این كشور در عرصه هوافضا است.
پاسخ مناسب
ایجاد نیروی هوافضای روسیه، واكنش مستقیم به اقدامات تهدیدكننده امریكا و ناتو برای كاهش كارایی زرادخانه هسته‌ای استراتژیك روسیه از طریق استقرار سامانه‌های ضد موشكی در اروپا است. بحث استقرار سپر دفاع موشكی ناتو در اروپای شرقی در سال‌های گذشته، همواره مهم‌ترین نقطه اختلاف و تعارض روسیه و امریكا بوده است. اكنون شواهد حاكی از آن است كه این تعارض، نه تنها كاهش نیافته، بلكه دو چندان نیز شده است. مسئله استقرار سامانه‌های ضد موشكی ناتو و امریكا در اروپا، اولویت سیاست دفاعی روسیه است كه قابلیت بازدارندگی استراتژیك هسته‌ای روسیه به آن بستگی دارد. هر چند ناتو و امریكا ادعا می‌كنند هدف از استقرار آن، مقابله با آنچه تهدیدات موشكی ایران است، اما روسیه این طرح را تهدیدی علیه امنیت ملی خود می‌داند. از دیدگاه روسیه توسعه هر چه بیشتر سامانه‌های ضد موشكی ناتو و امریكا كه توانمندی رهگیری موشك‌های هسته‌ای استراتژیك روسیه را دارند، به‌منزله اقدامی برای خنثی كردن توانمندی آفندی هسته‌ای روسیه محسوب می‌شود. این مسئله اعتراضات مكرر مقامات نظامی و سیاسی روسیه را موجب شده است. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، استقرار سامانه‌های ضد موشكی امریكا و ناتو در اروپا و نیز افزایش تحركات ناتو به ویژه در اروپای شرقی را اقداماتی تهدیدكننده خوانده است. مقامات ارشد نظامی روسیه نیز بارها به غرب در این زمینه هشدار داده‌اند. از جمله ژنرال والری گراسیموف رئیس ستاد مشترك ارتش روسیه به همسایگان اروپایی این كشور درباره استقرار سامانه موشكی ناتو هشدار داد. ژنرال گراسیموف در اواسط آوریل 2015 در این باره تصریح كرد كه استقرار سامانه‌های ضد موشكی سازمان پیمان آتلانتیك شمالی ( ناتو) در رومانی و لهستان، این كشورها را به هدف اصلی برای اقدامات متقابل روسیه بدل خواهد كرد. وی استقرار این سامانه‌های ضد موشكی در نزدیك مرزهای روسیه را تهدیدی علیه این كشور دانست. گفتنی است روسیه در واكنش به ادامه استقرار سامانه‌های ضد موشكی ناتو امریكا در شرق اروپا یعنی در رومانی و لهستان اقدامات دفاعی زیادی انجام داده است. از جمله مهم‌ترین این اقدامات تشكیل یك نیروی مستقل به نام نیروی دفاع هوافضا بوده است كه وظیفه دفاع از حریم هوافضایی روسیه را بر عهده دارد. رادارهای پیش اخطار مستقر در نقاط مرزی مختلف روسیه زیر نظر این نیرو فعالیت می‌كنند .
تلاش‌های ضد موشكی مسكو
هدف اصلی این نیروی جدید مقابله با حملات موشكی استراتژیك است، لذا تمركز روسیه نیز بر توسعه سامانه‌های ضد موشكی است كه در سال‌های اخیر شتاب فزاینده‌ای یافته است. بروز انواع مشكلات سیاسی و اقتصادی، صنعتی و نظامی طی دهه ١٩٩٠ میلادی مانع از توسعه نسل جدید سیستم‌های دفاع ضد موشكی از سوی مسكو شد، اما از اوایل دهه2000 میلادی عوامل متعددی چون بازیابی قدرت سیاسی و اقتصادی روسیه در دوران زمامداری ولادیمیر پوتین، افزایش توان اقتصادی و مالی روسیه به دلیل افزایش جهانی بهای انرژی و اجرای سیاست‌های خصمانه از سوی امریكا و ناتو در دوران حاكمیت نومحافظه‌كاران در واشنگتن به ویژه با اعلام طرح استقرار سپر دفاع موشكی در شرق اروپا (چك و لهستان) از سوی جورج دبلیو بوش رئیس‌جمهوری سابق امریكا موجب شد تا روس‌ها مجدداً به فكر طراحی و ساخت نسل جدیدی از سیستم‌های ضد موشكی بیفتند و بدین ترتیب سامانه اس - 400 از سال ٢٠٠۴ وارد نیروی ضد موشكی روسیه گردید. این سامانه با قابلیت رهگیری همزمان شش هدف و با برد بیش از ۴٠٠ كیلومتر (٢۵٠ مایل) قادر است هواپیماهای نظامی، موشك‌های كروز و بالستیك (موشك‌های بالستیك با برد بیش از ٣۵٠٠ كیلومتر) را مورد هدف قرار دهد. روس‌ها به منظور محافظت از فضای هوایی خود، دو آتشبار از این سامانه را در بخش مركزی و شرق دور (ولادی وستك) روسیه مستقر نمودن'د. در ادامه این روند رو به رشد و به موازات تصویب «مفهوم جدید دفاع هوایی- فضایی روسیه» طراحی و ساخت نسل مدرن‌تری از سیستم‌های ضد موشكی موسوم به سامانه اس - 500 در دستور كار روسیه قرار گرفت؛ سامانه‌ای كه طراحی آن از سال ٢٠٠٩ آغاز گردید. این سامانه جدید با قابلیت رهگیری همزمان 10 هدف و با برد بیش از ۶٠٠ كیلومتر (٣٧٣ مایل) قادر است موشك‌های بالستیك قاره پیما را مورد هدف قرار دهد. ژنرال الكساندر زلین، فرمانده وقت نیروی هوایی روسیه در این زمینه اعلام نمود كه سامانه ضد موشكی اس- 500 قادر است بسیاری از مشكلات موشكی روسیه را حل نماید. این سامانه از آن رو حیاتی است كه تا سال ٢٠٣٠ میلادی امریكا به‌راحتی قادر خواهد بود با سیستم‌های متحرك دقیق و هدایت شونده از هوا و فضا، هر هدفی را در خاك روسیه مورد هدف قرار دهند. به گفته ژنرال زلین، این مسئله، دلیل اصلی توسعه نیروی هوایی روسیه تا سال ٢٠٢٠ است تا با ایجاد یك شاخه جدید نظامی قادر باشد از فضای روسیه در مقابل تهدیدات آتی محافظت نماید. در عین حال از دیدگاه روس‌ها، خروج امریكا از پیمان ضد موشك‌های بالستیك(ای بی‌ام)در سال ٢٠٠٢ میلادی نشان داد كه واشنگتن با این اقدام، پیگیری طرح‌های ضد موشكی و به ویژه ارائه طرح سپر دفاع موشكی در جمهوری چك و لهستان در دولت بوش، ارائه طرح جدید استقرار سامانه‌های ضد موشكی در دوره اوباما در تركیه، رومانی و لهستان، كاملاً در جهت مخالف اهداف این پیمان گام برمی‌دارد.
دیگر اقدامات
از جمله دیگر اقدامات روسیه برای مقابله با اقدامات ناتو و امریكا در زمینه استقرار سامانه‌های ضد موشكی، استقرار شمار نامشخصی از موشك‌های هسته‌ای تاكتیكی اسكندر در منطقه كالینینگراد در مجاورت مرزهای لهستان است. روسیه قبلاً تهدید كرده بود كه به عنوان اقدامی برای مقابله با سامانه‌های ضد موشكی ناتو و امریكا، موشك‌های اسكندر را كه قادر به حمل كلاهك‌های هسته‌ای یا متعارف هستند، در منطقه كالینینگراد مستقر خواهد كرد. در كنار این اقدامات، روسیه به صورت جدی تهدید كرده است كه در صورت پافشاری امریكا در زمینه برپایی سامانه‌های ضد موشكی در اروپا از پیمان كاهش تسلیحات استراتژیك هسته‌ای موسوم به «استارت- 2» خارج خواهد شد. در عین حال مقامات نظامی روسیه بر توانمندی موشك‌های بالستیك قاره‌پیمای روسیه در گذر از سامانه‌های ضد موشكی ناتو تأكید می‌كنند. از جمله سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه در فوریه 2014 اعلام كرد كه توانایی‌های موشكی هسته‌ای روسیه در زمره مدرن‌ترین توانمندی‌های نظامی هسته‌ای در جهان به شمار می‌رود. این در حالی است كه با وجود اقدامات متقابل روسیه شواهدی درباره عقب‌نشینی ناتو و امریكا از موضع خود در زمینه ادامه استقرار سامانه‌های ضد موشكی در اروپا به خصوص در دو كشور رومانی و لهستان به‌چشم نمی‌خورد. به ویژه اینكه به‌دلیل بحران اوكراین روابط روسیه و ناتو دچار تنش‌های زیادی شده و دو طرف اكنون در صحنه اروپای شرقی به صف‌آرایی در برابر هم پرداخته‌اند.
