برگزاری موفق این انتخابات می تواند مقدمه ای برای برگزاری انتخابات آینده ریاست جمهوری در اوایل سال آینده باشد ، لذا در شرایطی که طالبان به دنبال مذاکره مستقیم با آمریکاست و برای دولت افغانستان مشروعیتی قائل نیست، طبیعتا نمی تواند تقویت مشروعیت دولت کابل را که با برگزاری یک انتخاباتِ - حتی نسبتا موفق- تقویت می شود، تحمل کند
الوقت- سومین انتخابات پارلمانی افغانستان پس از 3 سال و نیم تأخیر بالاخره روز گذشته با حضور مردم در پای صندوق های رای و در میان تدابیر شدید امنیتی برگزار شد. در این انتخابات، حدود 2500 کاندیدا برای کسب 250 کرسی به رقابت پرداختند. 10 کرسی برای کوچی‌ها (عشایر) و یک کرسی مشترک برای 2 اقلیت سیک و هندو در نظر گرفته شده است. بیش از 50 هزار نیروی امنیتی افغانستان برای تامین امنیت 5 هزار مرکز اخذ رأی آمادگی لازم را اتخاذ کرده‌اند. براساس برنامه‌ریزی‌ها، نتایج اولیه در تاریخ 19 آبان و نتایج نهایی در تاریخ 29 آذر اعلام می‌شود. انتخابات در 33 ولایت از 34 ولایت افغانستان برگزار خواهد شد چرا که مناطق تحت تسلط شورشیان طالبان از جمله در غزنی انتخابات برگزار نمی‌شود. کوچی‌ها (عشایر) یکی از حوزه‌های انتخاباتی سراسری هستند. همچنین بر اساس اطلاعات ارائه شده در سایت کمیسیون انتخابات افغانستان پیش از برگزاری انتخابات، 8918107 تن به عنوان رای دهنده ثبت شده‌اند. این تعداد شامل 3067918 زن، 5681592 مرد، 168015 تن از کوچی‌ها (عشایر) و 583 سیک و هندو می‌باشد ( که در مورد آخرین آمار مرد و زن از یکدیگر تفکیک نشده‌اند.همه ارقام، ولایت غزنی را نیز شامل می‌شود). در این بین الوقت برای تحلیل روند برگزاری انتخابات به گفتگو با عباس فیاض کارشناس مسائل شبه قاره پرداخته است.
مشارکت مردمی در این دور از انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ نقش اصلاحاتی که در نظام انتخاباتی و نحوه رای گیری صورت گرفته را در مشارکت مردم چگونه می بینید؟
برابر گزارشهایی که امروز در رسانه های دیداری افغانستان مشاهده کردیم استقبال مردم از انتخابات خوب بوده و محل های رای گیری شاهد حضور مردم بوده است . البته می دانید که در انتخابات افغانستان افرادی می توانند شرکت کنند که قبلا برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده باشند و استیکر یا همان برچسب انتخابات روی شناسنامه شان نصب شده باشد . افرادی که قبلا این اقدام را انجام داده اند در روز انتخابات به حوزه های رای گیری مراجعه می کنند و پس از تایید وجود نامشان در لیست موجود در حوزه رای گیری، رای خود را به صندوق می اندازند . در دور اول یعنی زمان ثبت نام رای دهندگان، بیش از 8 میلیون نفر برای رای دادن ثبت نام کردند در حالی که آمار واجدین شرایط حدود 15 میلیون نفر تخمین زده می شود. عدم شرکت کمی کمتر از نیمی از واجدین شرایط، عمدتا دلایل امنیتی دارد و بعضا هم دلایل اجتماعی، مانند ممانعت از حضور بانوان در بخشهایی از مناطق دور افتاده تر یا در میان بخشهایی از مردم که هر گونه حضور اجتماعی زنان را درست نمی دانند .
با این حساب اگر مبنا را تعداد شرکت کنندگان به کل واجدین شرایط بگیریم می شود گفت که انتخابات با کمی بیش از نیمی از واجدین شرایط برگزار می شود . اگر هم بخواهیم مبنا را میزان حضور عملی مردم پای صندوقهای رای بدانیم باید منتظر بمانیم تا تعداد این افراد در پایان انتخابات مشخص شود که این امر زمان می برد چون به دلیل مشکلات فنی، انتخابات در برخی حوزه ها به روز یکشنبه موکول شده و جمع بندی از تعداد رای دهندگان نیاز به زمان دارد . ولی اجمالا گزارش رسانه ها نشانه استقبال خوب مردم بوده است و یکی از دلایل استقبال بهتر مردم اصلاحاتی بود که توسط دولت و به خواست احزاب مختلف انجام شد که مهمترین آنها ثبت بایومتریک رای دهندگان در جهت صیانت از آرا و جلوگیری از تقلب بود .همچنین حضور نهادهای ناظر در انتخابات تا حدودی اعتماد مردم را جلب کرده بود البته هنوز هم برخی از صاحب نظران افغان نگرانی هایی را در مورد انتخابات و میزان سلامت آن یا مهندسی آرا مطرح می کنند که باید منتظر بود و در پایان انتخابات نسبت به آن اظهار نظر کرد .
با توجه به اینکه شاهد حملات انتحاری متعددی بودیم شرایط امنیتی در برگزاری انتخابات چگونه بود؟ اهداف حمله کنندگان چیست و چه گروه هایی هستند؟
با توجه به پیچیدگی های شرایط امنیتی افغانستان و با توجه به تهدید طالبان به اینکه روند انتخابات را مختل می کند و علی رغم حملات و اقدامات تروریستی که تا این ساعت صورت گرفته است، می توان گفت که شرایط امنیتی نسبتا قابل قبول بوده است . مسئولیت حملات را گروه طالبان بر عهده گرفته است و هدف طالبان هم کاملا روشن است . طالبان می داند که برگزاری موفق انتخابات؛ نیازِ دولت کابل برای تقویت مشروعیت و کمک به تشکیل ساختارهای قانونی برای حکومت است همچنین برگزاری موفق این انتخابات می تواند مقدمه ای برای برگزاری انتخابات آینده ریاست جمهوری در اوایل سال آینده باشد ، لذا در شرایطی که طالبان به دنبال مذاکره مستقیم با آمریکاست و برای دولت افغانستان مشروعیتی قائل نیست، طبیعتا نمی تواند تقویت مشروعیت دولت کابل را که با برگزاری یک انتخاباتِ - حتی نسبتا موفق- تقویت می شود، تحمل کند و همه تلاش خود را معطوف آسیب زدن به این روند می کند .
نقش حضور نیروهای خارجی در تامین امنیت انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نیروهای خارجی حتما نقش مستشاری در برقراری امنیت انتخابات دارند. همچنین نفس حضور آنها در برخی مناطق، برای گروههای مخالف دولت افغانستان محدودیت در حملات را ایجاد می کند. اما نیروهای خارجی نقش مستقیمی در برقراری امنیت در انتخابات و حفاظت از حوزه های انتخاباتی را ندارند و وزارت کشور افغانستان حدود 70 هزار نیروی امنیتی افغان را برای حفاظت از حدود 21 هزار صندوق انتخابات به کار گرفته است.
علاوه بر اوضاع نامناسب امنیتی طی یکسال اخیر، وجود مشکلات اقتصادی بخش عمده دیگری از وضعیت کنونی افغانستان می باشد. به نظر شما نتایج انتخابات و تغییرات احتمالی در میان نمایندگان چه تاثیراتی میتواند بر اوضاع امنیتی و اقتصادی افغانستان داشته باشد؟
برای پاسخ به این سئوال توجه به این نکته ضروری است که مجلس کنونی سه سال است که دوره قانونی اش تمام شده ولی همچنان به کارش ادامه می دهد . نفس جایگزینی چنان مجلسی، با مجلس جدید که اکنون مردم به نمایندگان آن رای می دهند و به شکل قانونمند روی کار می آید می تواند، اعتبار و قدرت مجلس جدید را به دنبال داشته باشد . البته این امر به نحوه برگزاری انتخابات و اقناع گروههای موثر در سپهر سیاسی افغانستان و مهمتر از آن اقناع مردم نسبت به روند انتخابات و سلامت آن و در نتیجه معتبر دانستن نمایندگان منتخب در مجلس جدید بستگی دارد که این امر در روزهای آینده بیشتر مشخص می شود. به هر حال نفس برگزاری این انتخابات و حضور مردم پای صندوقها نشان می دهد که حداقل بخش قابل توجهی از مردم افغانستان به این روند و تاثیر آن در بهبود شرایط عمومی امنیتی و اقتصادی خودشان امید بسته اند . با این وصف اگر مجلسی مورد اعتماد و مورد حمایت مردم و تشکلهای سیاسی ایجاد شود ، می تواند در روند انتخاب وزرا و نظارت بر دولت و اصلاح ساز و کارها و ساختارهای مختلف سیاسی- امنیتی در افغانستان نقش ایفا کند ، میزان این نقش و درصد توفیق مجلس جدید به میزان سلامت این انتخابات و باور مردم و گروههای موثر سیاسی نسبت به این سلامت بستگی دارد .بدیهی است با روشن شدن نتایج انتخابات و موضع گیری های پس از آن می توان ارزیابی دقیق تری از این امور ارائه داد .
