علی رغم موضع گیری سرسختانه در مقابل مانع تراشی غربی‌ها برای آغاز عملیات آزادسازی ادلب، روسیه و ایران همچنان خواهان جلب همکاری ترکیه هستند چرا که علاوه بر موضوع سوریه، مسئله گسترش همکاری های اقتصادی (و حتی نظامی) برای مقابله با تحریم‌های آمریکا در مناسبات پیش روی سه کشور به چشم می‌خورد
الوقت- سرنوشت ادلب به عنوان آخرین پایگاه حضور گروه‌های تروریستی تکفیری و نیروهای مسلح معارض دولت سوریه به مهمترین بحث این روزهای بزرگترین بحران جهانی در قرن بیست و یکم تبدیل شده است که به دلیل جایگاه تعیین کننده، چگونگی رقم خوردن معادلات این استان در آینده سوریه و منافع متفاوت و بعضاً متناقض بازیگران خارجی ذینفع و تأثیرگذار بر صحنه جنگ می‌باشد. در واقع مهمترین علت پیچیدگی‌های سیاسی بیشتر عملیات آزادسازی ادلب، ترس جبهه مخالف دمشق نسبت به پایان بحران سوریه به صورتی است که توان چانه‌زنی آنها برای رقم زدن معادلات در آینده سوریه (و از رهگذر آن کل منطقه) به حداقل ممکن برسد که با تصرف ادلب توسط ارتش سوریه و متحدان آن این امر به وقوع خواهد پیوست. از دست رفتن کامل سوریه به معنای شکست کامل پروژه بازطراحی نظم منطقه‌ای غرب آسیا برای حفظ منافع استراتژیک غرب در آینده (تسلط بر منابع انرژی منطقه و تضمین امنیت اسرائیل با تضعیف محور مقاومت) پس از اعلام سیاست تغییر جهت (pivot) یا موازنه مجدد (re-balancing) به سوی شرق آسیا از سوی دولت آمریکا می‌باشد که از دوران اوباما کلید خورد و در دوران ترامپ با سیاست کاستن از بار هزینه‌ها و مسئولیت دفاع از متحدان پیگیری می‌شود.
در این خصوص می‌توان به سخنان 11 شهریور وزیر خارجه فرانسه اشاره کرد که در گفتگو با رادیو «فرنس اینتر» ضمن تاکید بر این موضوع که بحران سوریه باید از طریق گفت‌وگو و راه سیاسی پایان یابد، گفته بود: «باید این را بگوییم که اسد جنگ را برد، اما او صلح را نبرده است.» و حتی در صورتی که نظام سوریه بتواند شهر «ادلب» را از معارضین مسلح پس بگیرد، باز هم بحران پایان نخواهد یافت و باید از طریق گفت‌وگو این درگیری را پایان داد.
غرب در سودای مداخله نظامی
حضور گسترده گروه‌های تروریستی که عمده‌ترین آنها هیئت تحریر الشام (جبهه النصره سابق) است و از سوی سازمان ملل به عنوان گروه تروریستی شناسایی شده‌اند، از قدرت مانور کشورهای غربی برای ایجاد مانع قانونی در برابر عملیاتی که برای نابود کردن گروه‌های تروریستی می‌باشد کاسته است. لذا این کشورها به دنبال بهانه‌ای برای توجیه قانونی جلوه دادن ممانعت از تصرف ادلب توسط سوریه و متحدانش، تهدیدهای مکرری را در مورد مداخل نظامی مستقیم در صورت بروز فاجعه انسانی و یا حمله شیمیایی توسط ارتش ابراز داشته‌اند. در این رابطه علاوه بر هشدار ترامپ، نیكی هیلی سفیر آمریكا در سازمان ملل متحد، در مورد هرگونه حمله نظامی در ادلب هشدار داده است. بر اساس برخی اخبار، ایالات متحده روز جمعه آینده جلسه شورای امنیت سازمان ملل را در مورد ادلب رهبری خواهد كرد.
بر اساس اطلاعات برخی رسانه‌های آمریکایی، کارشناسان و مقامات نظامی این کشور ازهم اکنون فهرستی از اهداف مورد نظر در خاک سوریه را تهیه کردند که بعد از آنکه ارتش سوریه بار دیگر متهم به استفاده از سلاح شیمیایی علیه مردم این کشور و همچنین علیه به اصطلاح «مخالفان میانه‌رو سوری» گردید، به آنها حمله کنند.
در این راستا طی روزهای گذشته ناوگان دریایی آمریکا اعلام کرد "زیر دریایی Navy Vessels" با عبور از تنگه "جبل طارق"به سمت دریای مدیترانه در حال حرکت است تا به ناوگان زیردریایی‌ها و کشتی‌های جنگی این کشور ملحق شود. در کنار این زیر دریایی دو زیردریایی دیگر به همره دو ناو شکن جنگی حامل موشکهای هوشمند " تام هاوک " است که با ورود به دریایی مدیترانه قرار است در نزدیکی آبهای سوریه مستقر شوند. پس از آن در اوایل هفته جاری زیردریایی «کلاس ترافالگار» بریتانیا در راستای آماده شدن نیروهای غرب برای حمله به نیروهای دولتی سوریه، در صورت اجرای حمله شیمیایی ادعایی در ادلب، وارد مدیترانه شده است. زیردریایی هسته‌ای بریتانیا توانایی حمل ۳۰ موشک تام‌هاوک را دارد و می‌تواند اهداف زمینی را هدف قرار دهد.
با این وجود حملات پیشین غربی‌ها به سوریه همچون حملات موشکی آوریل 2018 پس از طرح ادعای اثبات نشده استفاده از سلاح‌های شیمیایی در دوما، توان تغییر معادلات را نداشت و اکنون نیز با تضعیف بیشتر تروریست‌ها و تسلط ارتش سوریه بر عمده مناطق کشور، حمله غرب، کمکی به وضعیت شکست‌خورده معارضان مسلح، تروریست‌ها و حامیان بین المللی نخواهد کرد اما می‌تواند به طولانی شدن عملیات ادلب، تشدید وخامت اوضاع و در نهایت جلوگیری از پایان بحران بیانجامد.
ترکیه بر سر دو راهی
منافع و خواسته‌های ترکیه در موضوع ادلب با موضوعات کلی‌تری از جمله حفظ جایگاه تأثیرگذار در آینده معادلات سوریه که در پی چرخش به سمت همکاری با محور ایران و روسیه و از طریق مکانیسم‌های آستانه و سوچی برای اردوغان حاصل شده است، بعضاً در تقابل قرار گرفته است. در واقع ترکیه بر سر دوراهی تداوم حمایت از گروه‌های مسلح متحد آنکارا و همچنین حضور نظامی خود در شمال سوریه و یا تداوم روند اتحاد و همکاری‌‌های رو به پیشرفت با محور تهران- مسکو در شرایط افزایش تنش‌ها با غرب قرار گرفته است. از سوی دیگر آنکارا که هم اکنون میزبان حدود 3 میلیون آواره سوری در شرایط نامساعد اقتصادی است از اینکه با آغاز عملیات ادلب و به احتمال زیاد فرار تعداد پرشمار تروریست‌های خارجی همراه با خانواده‌های خود از این استان به سوی مرزهای ترکیه، علاوه بر تهدیدات امنیتی شاهد موج دیگری از آوارگان باشد، واهمه دارد.
از این رو پس از نشست تهران با حضور روسای جمهور سه کشور ایران، روسیه و ترکیه که با محوریت موضوع ادلب صورت گرفت، اردوغان با انتشار پیامی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد: «نمی‌توانیم شریک و نظاره‌گر بازی‌‌ای باشیم که در راستای منافع رژیم بشار اسد است». در پی این سخنان خبرها حاکی از ارسال تجهیزات سنگین نظامی ارتش ترکیه به سوی مرزهای سوریه است. اردوغان بر این موضوع تاکید دارد که چشم‌پوشی از ادلب موجب می‌شود کردها بار دیگر به تهدیدی برای امنیت آنکارا تبدیل شوند. به همین دلیل بر اساس اطلاعات به دست آمده، مقصد کاروان نظامی ترک‌ها مناطق تحت کنترل نیروهای ارتش ترکیه –تروریست‌های موسوم به ارتش آزاد سوریه در محدوده عملیات سپر فرات (جرابلس – الباب) و عملیات شاخه زیتون (عفرین) می باشد.
اما از سوی دیگر اردغان به خوبی می‌داند که مقاومت در برابر انجام عملیات ادلب علاوه بر اینکه به روند همکاری‌ها با ایران و روسیه ضربه خواهد زد، از مشروعیت بین‌المللی و قانونی نیز برخوردار نیست چرا که دولت سوریه همواره بر این موضوع تاکید کرده است که عملیات ترکیه در خاک این کشور تجاوز کارانه می‌باشد. با در نظر داشتن این ملاحظات، اردوغان اگرچه خواهان عدم آغاز عملیات ادلب می‌باشد اما در عین حال در نشست تهران در مورد ضرورت نابودی گروه‌های تروریستی مورد شناسایی سازمان ملل و همچنین حفظ یکپارچگی سوریه با ایران و روسیه متفق القول بودند.
هشدار روس‌ها، آمادگی محور مقاومت برای پاسخ‌دهی به تجاوز
اما تهدیدات و مخالفت‌ها با آغاز عملیات آزدسازی ادلب در حالی است که سوریه و متحدین آن یعنی مسکو و تهران بر آغاز عملیات نابودی تروریسم در ادلب اصرار دارند. تداوم وضعیت بحرانی در سوریه به کشورهای غربی و متحدان منطقه ای آن مانند عربستان و دیگران فرصت خواهد داد تا بیش از پیش در این کشور مداخله نموده و منابع و زیر ساختهای آن را نابود سازند. وضعیتی که مسلماً بنفع اسرائیل خواهد بود. به همین دلیل سوریه و متحدین آن اصرار دارند که مسئله ادلب به هر قیمت و نحوی باید حل شود و کشورهای مخالف هم جز ایجاد یکسری چالشها و یا عملیاتهای محدود و نه چندان اثر بخش، کار دیگری را نمی توانند صورت دهند. امروز، بطور قاطع، ابتکار و میدان عمل در دست دولت این کشور و متحدان آن است و آنها به هیچ عنوان اجازه نخواهند داد تا چالشگری و عملیاتهای محدود و احتمالی آمریکا در حدی باشد که بخواهد دست آوردهای آنها را از چنگ خارج نماید. این مسئله برای هم دولت سوریه و هم متحدین آن بسیار حیاتی و حیثیتی می باشد.
در همین راستا پوتین در نشست تهران گفت: "ما فکر می‌کنیم این غیر قابل قبول است که (کسی) سعی در محافظت از تروریست‌ها به بهانه حفاظت از غیرنظامیان داشته باشد." روسیه هشدار داده است که این هدف با تلاش برای انجام حملات شیمیایی توسط نیروهای نزدیک به غرب (کلاه سفیدها) و تروریست‌ها پیگیری می‌شود.
لذا با توجه به بهانه تراشی‌ها برای جلوگیری آزادسازی ادلب و پایان بحران در سوریه همزمان با تهدیدات و تحرکات آمریکا و متحدان آن، مسکو نیز بزرگترین مانور نظامی با مشارکت ناوگان نظامی-دریایی و نیروهای هوا-فضای خود در منطقه دریای مدیترانه با توجه به وضعیت دشوار در استان ادلب سوریه در دست اقدام دارد که برای ممانعت از حمله مجدد آمریکا و متحدانش به سوریه انجام می‌شوند. اما علی رغم این موضع گیری سرسختانه در مقابل مانع تراشی غربی‌ها، روسیه و ایران همچنان خواهان جلب همکاری ترکیه هستند چرا که علاوه بر موضوع سوریه، مسئله گسترش همکاری های اقتصادی (و حتی نظامی) برای مقابله با تحریم‌های آمریکا در مناسبات پیش روی سه کشور به چشم می‌خورد. بنابراین شاهد پیشنهاداتی همچون ایجاد دالان های مطمئن برای خروج غیرنظامیان از ادلب به دیگر مناطق علاوه بر تاکید بر یکپارچگی سوریه و همچنین تاکید بر تسریع شرایط بازگشت آوارگان از سوی تهران و مسکو به آنکارا هستیم. در نهایت باید گفت این شرایط، وضعیت ادلب را در حال حاضر، بسیار پیچیده کرده است.
