تحلیل رویداد:
مهمترین محورهای اسناد تازه منتشر شده ویکی لیکس در رابطه با عربستان سعودی به شرح زیر است:
1.ویکی لیکس تاکید کرده است، رژیم آل سعود در عربستان به خطری برای کشورهای همسایه و خود عربستان(مردم عربستان) تبدیل شده است.
2. اسناد مربوط به عربستان پرده از نظام دیکتاتوری آن برداشته و اشاره می کند که ناقص حقوق بشر است. ویکی لیکس خاطر نشان کرده است، با اینکه عربستان در پرونده حقوق بشر با انتقاداتی روبروست، اما همچنان از جمله متحدان نزدیک آمریکا محسوب می شود.
4. بعضی از شخصیت های عراقی با عربستان علیه کشورشان هماهنگی می کردند.
5. مهمترین اسناد ویکی لیکس درباره عراق به بررسی امکان اعطای پناهندگی به وکیل صدام، حمایت از شخصیت های عراقی عامل تشویق خشونت ها، تلاش ریاض برای ارتباط با طرف های سنی در عراق و حمایت سازمان اطلاعات عربستان از جنبش اسلامی در کردستان عراق می پردازد.
6. سفیر عربستان در صنعا از همکاری بعضی کارشناسان نظامی با القاعده برای عملیات در یمن خبر داده است.
7. یکی از این اسناد، گزارش سفیر عربستان در قاهره از عملکرد شبکه الجزیره و نفوذ اخوان المسلمین در این شبکه داده است.
8. تلاش عربستان برای راضی کردن آمریکا به فروش سلاح به بحرین از جمله دیگر اسناد منتشر شده در پایگاه ویکی لیکس است.
9. طبق اسناد ویکی لیکس عربستان از شیوه پرداخت رشوه برای تقویت نفوذ خود در منطقه استفاده می کند.
10. هک کردن پایگاه اینترنتی سونی در سال گذشته از دیگر اسناد ویکی لیکس است در حالیکه این اقدام به حدی برای مدیران عالی این شرکت گران تمام شد که مدیرعامل وقت این شرکت از مسئولیتش استعفاکرد.
11. بر اساس اسناد منتشر شده در ویکی لیکس، الیاس المر و پطرس حرب دو نماینده مجلس لبنان از جریان چهاردهم مارس خواستار حمایت مستقیم سیاسی و مالی عربستان از خود شدند تا یک گروه مستقل تشکیل دهند.
12. سمیر جعجع رئیس حزب القوات اللبنانیه (فالانژها) از عربستان سعودی به بهانه مقابله با حزب الله لبنان پول دریافت می کند. بر اساس این سند، سفیر عربستان در بیروت بر لزوم دادن پول به سمیر جعجع با توجه به اینکه نقش بازدارندگی در برابر حزب الله در لبنان ایفا می کند، تاکید کرده است.
14. پایگاه ویکی لیکس گزارشی درباره تلگرامی منتشر کرد که در آن به زیر نظر گرفتن فعالیت های هشام قندیل نخست وزیر اسبق مصر در دوران حکومت محمد مرسی رئیس جمهور مخلوع مصر اشاره شده است.
16. بر اساس یکی از اسناد ویکی لیکس، محمد بن نواف بن عبدالعزیز آل سعود سفیر عربستان در لندن گزارش هایی را درباره فعالیت مخالفان بحرینی مقیم لندن برای وزارت امور خارجه این کشور ارسال می کند.
17. به نوشته ویکی لیکس، سیاست رسانه ای عربستان بر دو محور استوار است: بی‌طرف کردن رسانه ها و مهار کردن آنها. بی‌طرف کردن به این معنا است که برخی رسانه های عربی را مجاب می کند هیچ انتقادی متوجه عربستان نکنند. اما مهار کردن رسانه ها به این معنا است که آنها فقط از عربستان ستایش کنند و حتی هر طرفی را که به خود جرأت دهد و از عربستان انتقاد کند، مورد حمله قرار دهند.
18. یکی از اسنادی که اخیرا از سوی ویکی لیکس منتشر شده، به تلاش چند ساله مقامات این کشور برای توقف پخش العالم از ماهواره‌های مختلف اشاره دارد.
20. اسناد فاش شده در پایگاه اینترنتی ویکی لیکس از مکاتبات سری وزارت امور خارجه عربستان نشان می دهد این کشور تلاش گسترده ای برای جلوگیری از تشکیل دادگاه بین المللی درباره عراق انجام داده است تا از محاکمه هشت نفر از مفتی های وهابی به اتهام تشویق به خشونت در عراق جلوگیری کند.
21. بر اساس اسناد ویکی‌لیکس آمریکا برای بن لادن گواهی فوت صادر نکرده است. سرکنسول آمریکا در عربستان سعودی، درخواست پسر اسامه بن لادن مبنی بر صدور گواهی فوت برای رهبر شبکه تروریستی القاعده را 4 ماه پس از مرگ وی دریافت کرده بود.
22. بر اساس یکی از اسناد فاش شده در ویکی لیکس، رژیم آل سعود نخستین طرفی بود که جنگجویان عرب و خارجی را که در زندان های عربستان زندانی بودند به سوریه اعزام کرده است.
23. از جمله اسناد فاش شده مجوز وزارت کشور عربستان به اتباع این کشور برای ازدواج با دختران نوجوان سوری است که خانواده خود را در درگیریها در این کشور از دست داده اند.
24. در سند دیگری آمده است قطر 250 میلیون دلار به حمید الاحمر ( از بازرگانان یمنی ) برای ایجاد نا آرامی و خرابکاری در این کشور پول داده است.
25. در پیام دیگری مربوط به 2012 میلادی که از سفارت عربستان سعودی به ابوظبی ارسال شده، آمده است امارات عربی متحده فشارهای زیادی را به دولت جدید مصر وارد کرده است که از محاکمه حسنی مبارک رییس جمهور مخلوع مصر خودداری کند.
26. در یک سند نیز که تاریخ چهارم اوت 2008 و عبارت طبقه بندی شده و بسیار فوری بر روی آن نوشته شده است وزارت خارجه عربستان سعودی به سفارت این کشور در واشگتن هشدار داده است دهها دانشجوی عربستانی و تبعه دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به عنوان بخشی از برنامه درسی خود از سفارت اسراییل در آمریکا دیدن کرده اند.
جایگاه ایران در اسناد منتشر شده ویکی لیکس
- ویکی لیکس پیشتر سندی را منتشر کرده بود که طی آن پادشاه سابق عربستان سعودی (ملک عبدالله) از آمریکا خواسته بود که تاسیسات هسته ای ایران را بمباران کند و تصریح کرده بود که «سر این افعی را باید کوبید.» سایت مذکور مدعی شده که این عبارت، عین گزارش سفارت خانه های آمریکا در خاورمیانه به وزارت امور خارجه آمریکا است و مراد از آن نیز ضرورت حمله نظامی غرب و ایالات متحده به تاسیسات هسته ای کشورمان بود.
- بر اساس اسناد جدیدی که سایت افشاگر ویکی لیکس منتشر کرده است سفیر عربستان در ایران به مقامات سعودی پیشنهاد داده است که از شبکه های ماهواره ای و رسانه های اجتماعی برای براندازی نظام در ایران استفاده کند.
- «سعود الفیصل» وزیر خارجه وقت عربستان سعودی خطاب به پادشاه درگذشته عربستان، ملک عبدالله «جهت اطلاع» مدعی شد که «شیخ الازهر (احمد الطیب) به سفیر عربستان در قاهره گفته است که ایرانی ها برای موافقت با برگزاری نشست تقریب مذاهب اسلامی فشار آورده اند اما ما نمی خواهیم به تنهایی و بدون هماهنگی با پادشاهی سعودی تصمیمی در این باره بگیریم.
- سفیر عربستان در ایران با استناد به برخی از دلایل که در این سند ذکر می‌کند مدعی است که عربستان می‌تواند از شرایط موجود برای براندازی نظام ایران استفاده کند. سفیر سعودی برای این منظور راه‌کارهایی را به عربستان سعودی پیشنهاد می‌دهد که از جمله آنها استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای عربی و انگلیسی‌زبان است که عرب‌های جنوب و غرب ایران را هدف قرار خواهد داد.
- بر اساس یکی دیگر از اسناد سری وزارت امور خارجه عربستان سعودی که در پایگاه اینترنتی ویکی لیکس منتشر شد، عربستان از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس خواسته است تا در صورتی که اتحادیه اروپا واردات نفت خام از ایران را تحریم کند، این کشورها کاهش صادرات ایران را جبران کنند.
- در یکی از این اسناد که به امضای معاون آسیای وزارت امور خارجه عربستان رسیده، تلاش ویژۀ مقامات عربستانی برای تشدید تحریمها علیه مقامات کشورمان آشکار است . به گزارش العالم در این سند آمده است: «با اشاره به پیام رییس دربار پادشاهی درباره تغییرات انجام شده توسط فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب ایران در مناصب فرماندهی، دیدگاه سازمان کل اطلاعات عربستان درباره هماهنگی با مقامات آمریکایی منعکس می شود تا اسامی فرماندهان سپاه ایران به عنوان شخصیت های ایرانی مشمول مجازات های بین المللی یا یک جانبه در زمینه ممنوعیت سفر و بلوکه شدن سپرده ها، افزوده شود؛ البته به گونه ای که عربستان طرف مستقیم در این موضوع نباشد .
در تحلیل اسناد فوق و سایر اسناد موجود در رابطه با ایران موضوعات زیادی به چشم می خورد که مهم ترین محورهای آنها به شرح زیر است:
1- نگرانی زیاد عربستان از توافق هسته ای با ایران.
2- نگرانی حاکمان ریاض از نزدیکی و عادی شدن روابط ایران و آمریکا و تماس های پیدا و پنهان تهران و واشنگتن . در یی از این اسناد که از سفارت عربستان در تهران به وزارت امور خارجه عربستان ارسال شده مدعی شده است تهران و واشنگتن پیام هایی را از طریق یک واسط ترک ردوبدل می کنند.
3- تلاش و هزینه بسیار زیاد عربستان برای مقابله با سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران.
4- تلاش عربستان برای حمایت از گروه ها و چهره های اپوزیسیون ایران.
5- متهم کردن دولت امارات به همکاری با ایران و روسیه برای دور زدن تحریم ها.
نگاهی با این اسناد نشان می دهد، اغلب اسنادی که ویکی لیکس اقدام- در رابطه با ایران- انتشار داده است و در آنها به صراحت از اقدامات و تلاش های عربستان در براندازی حکومت در ایران اشاره کرده است. در بخشی ازاین اسناد محرمانه، عربستان سعودی به حمایت از چهره های مخالف جمهوری اسلامی ایران در کشورهای دیگراشاره دارد.بطور که نظام سعودی با دعوت از آنها به ریاض این افراد را ترغیب به راه انداختن سایت های آنلاین در راستای براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران کرده است.
نتیجه گیری:
همانطور که در بحث اشاره شد، انتشار اسناد فوق در دو بخش عمومی و ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نگاهی به نتایج نشان می دهد مهمترین مباحث اساسی در اسناد منطقه ای می توان به مواردی همچون اختناق داخلی و دیکتاتوری نظام پادشاهی عربستان، تامین کننده مالی بسیاری از جریانات خشونت طلب و تروریسم، اقدامات رسانه ای در جهت قداست از نظام سعودی در منطقه، نفوذ در میان بسیاری از شخصیت ها در کشورهایی چون عراق با هدف ایجاد شکاف مذهبی، حمایت از مخالفان حکومت در کشورها ی سوریه، لبنان، عراق، یمن اشاره کرد.
در رابطه با ایران اسناد مذکور نشان می دهند اقداماتی همچون حمایت از طرح تحریم های اقتصادی، ترغیب و تشویق آمریکا در حمله نظامی به ایران، براندازی و شورش های داخلی، حمایت از جریانات قومی – مذهبی در اولویت سیاست های مخرب عربستان نسبت به ایران قرار داشته است. می توان گفت اکثر اسناد مذکور بطور مستقیم (مجموعه اقداماتی که مستقیمآ علیه منافع ایران) و غیرمستقیم (تلاش برای تضعیف کشورهای محور مقاومت(سوریه، لبنان، یمن) در تقابل با ایران متمرکز شده است. این مسئله نشان از یک تقابل راهبردی دارد.
