الوقت - اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه آغاز عصری جدید از سیاست‌ورزی را در ترکیه رقم زد. عصری که مهم‌ترین مولفه آن بازیگردانی شخصی قدرتمند به نام رجب طیب اردوغان، شخص اول عرصه سیاسی ترکیه در سال‌های بعد از 2002 تا کنون است. با این تفاوت که در سال‌های گذشته موانع قانونی و محدودیت‌های بزرگی در برابر او وجود داشت و اردوغان رسما موظف به اجرایی کردن و حرکت در مانیفستی بود که بنیانگذار ترکیه جدید یعنی کمال آتاترک نگاشته بود اما در عصر جدید این اردوغان است که در مقام سازنده و بنیانگذار، نظامی جدید را در کشور ترکیه ایجاد می‌کند. در حقیقت، اردوغان در شرایط جدید تنها یک عامل اجرایی و مقامی سیاسی نیست؛ بلکه او در نقش موسس مانیفست جدید سیاست در ترکیه ظاهر می‌شود.
اکنون با این اوصاف، در انتخاباتی که با میانگین مشارکت 87 درصد در ترکیه تاریخ‌ساز شد و حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان از شهروندان پاسخ مثبت گرفتند، این مساله مطرح می‌شود که این رویداد چه تاثیری بر سپهر سیاست ورزی در داخل ترکیه خواهد گذاشت و آینده سیاسی این کشور در سطح داخلی به چه سمتی پیش خواهد رفت؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان به چند مولفه اساسی اشاره داشت که در قالب عصر اردوغانیسم قابل تفسیر است.
رمز گشایی از نتایج اولیه انتخابات؛ پیروزی بزرگ اردوغان
بر اساس آخرین نتایج اعلام شده در انتخابات ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان ۵۲.۵۵ درصد آرا را کسب و جایگاه خود را در مقام رئیس جمهوری تثبیت کرد. همچنین نتایج اعلام شده نشان می‌دهد محرم اینجه از جناح مخالف توانسته ۳۰.۶۷ درصد، صلاح‌الدین دمیرتاش 8 درصد، مرال آکشنر 7 درصد، دوغو پرینچک 2/0 درصد و تمل کرم‌اوغلو 9/0 درصد آراء را کسب کرده‌اند. در سویی دیگر، بر اساس اعلام خبرگزاری آناتولی در انتخابات ریاست جمهوری نتایج آراء به صورت ذیل است:
«ائتلاف جمهور» (ائتلاف حاکم): ۵۳.۶۵ درصد
حزب عدالت و توسعه ۴۲.۵۴ درصد
حزب حرکت ملی ۱۱.۱۱ درصد
«ائتلاف ملت» (جناح مخالف): %۳۳.۹۶
حزب جمهوری خواه خلق ۲۲.۶۴ درصد
حزب خوب ۹.۹۷ درصد
حزب سعادت ۱.۳۵ درصد
حزب دموکراتیک خلق‌ها (وابسته به کردها) ۱۱.۶۹ درصد
سایر احزاب: %۰.۷
نتایج مذکور چند پیام مهم را به همراه دارد. از یک سو، اردوغان و حزب عدالت و توسعه همچنان در مقام قدرت بلامنازع در ترکیه باقی ماندند و برای تشکیل دولت جدید و انتقال نظام سیاسی از پارلمانی به ریاستی با مشکلی خاص مواجه نخواهد شد. از سوی دیگر می‌توان به کاهش آراء بزرگترین جریان رقیب حزب حاکم عدالت و توسعه یعنی حزب جمهوری خواه خلق اشاره کرد. علاوه بر این، موفقیت مجدد کردها برای ورود به پارلمان ترکیه را می‌توان یکی دیگر از مهم‌ترین رخدادهای انتخابات ترکیه دانست.
پایان میراث آتاترک
اولین و مهم‌ترین پیامد انتخابات 24 ژوئن 2018 ترکیه را می‌توان خداحافظی ترک‌ها با میراث 94 ساله کمال آتاترک، بنیاگذار جمهوری جدید ترکیه به عنوان بازمانده امپراطوری عثمانی دانست. آتاترک با بنیان نهادن کشوری سکولار و مبتنی بر ارزش‌های غربی با نظام سیاسی پارلمانی، میراثی بزرگ را ایجاد کرد که به مدت چندین دهه بر ترکیه حاکم بود. در این میان، مهم‌ترین ارزش‌های مورد تاکید که می‌توان آنها را در مقام سخن محوری آتاترک برای تاریخ معاصر ترکیه ارزیابی کرد بر مبنای دو اصلی نظام سیاسی پارلمانی و نوعی سکولاریسم نزدیک به لائیک است. به عبارت دقیق‌تر، جامعه سیاسی‌ای که کمال آتاترک بنیان نهاد قدرت اصلی را در دستان پارلمان گماشته و دین از بدنه سیاست و حتی بخش‌هایی از اجتماع رانده شده بود.
این دو اصل طی دهه‌های بعد از 1924 که ترکیه جدید بنیان نهاده شد؛ در مقام اصولی غیر قابل تغییر نگریسته می‌شدند و در مقاطعی که این ارزش‌ها با تهدید مواجه می‌شدند؛ مطابق وصیت کمال آتاترک، نظامیان برای حراست از ارزش‌های کمالیسم وارد عرصه می‌شدند و با انجام کودتا به طور موقت زمام امور را در دست می‌گرفتند. مجموع این روند موجب شد که از ابتدای تاسیس ترکیه جدید تا سال 2002 که حزب عدالت و توسعه به قدرت رسید، چهار کودتا در تاریخ‌های می1960، مارس 1971، سپتامبر 1980 و فوریه 1997 اتفاق بیافتد.
با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه با مدیریت رجب طیب اردوغان، گامهای آرامی برای اصلاح و تغییر اصول کمالیسم در ترکیه برداشته شد و در بُعد اول اردوغان موفق شد رویه لائیسیته حاکم بر نظام آموزش و جامعه ترکیه را اندکی تغییر دهد و در مباحثی همچون کشف حجاب اجباری در ادارات و دانشگاهها تغییراتی را ایجاد کند. در ادامه این روند اردوغان بعد از پایان دو دوره نخست وزیری، با حضور در مقام رئیس‌جمهوری به حضور خود در صحنه قدرت ترکیه ادامه داد و بتدریج زمزمه‌های را مبنی بر تلاش برای تغییر نظام سیاسی به ریاستی مطرح کرد. همین امر موجب شد که بار دیگر ارتش رویکرد انجام کودتا را در پیش بگیرد و در 15 جولای 2016 کودتایی نافرجام را علیه اردوغان ترتیب داد.
متعاقب شکست این کودتا، اردوغان روندی از تسویه حساب‌های سیاسی را در داخل کشور ترکیه آغاز کرد و در نتیجه آن ۱۰۷ هزار کارمند دولت و سرباز اخراج و بیش از ۵۰ هزار نفر زندانی شدند. در نهایت اردوغان پتک نهایی را بر پیکر میراث کمالیسم با اتخاذ تصمیم برای تغییر نظام سیاسی از پارلمانی به ریاستی، وارد کرد. وی پس از برگزاری همه‌پرسی تغییر نظام سیاسی اجرایی شدن آن را به اکتبر 2019 موکول نمود. با این وجود، در 18 آوریل 2018 (29 فروردین 1397) اردوغان پس از دیدار با دولت باغچلی رئیس حزب حرکت ملی، تاریخ ۲۴ ژوئن (3 خرداد ) سال جاری را به عنوان روز برگزاری انتخابات پیش‌از موعد تعیین کرد. در واقع، اجرایی شدن تغییر نظام سیاسی به ریاستی یک سال و نیم زودتر از موعد اجرایی شد و با رای مردم به اردوغان و حزب عدالت و توسعه، رسما ترکیه فرازی جدید از تاریخ را آغاز کرد که وجه بارز آن در عرصه داخلی ترکیه، یکه‌تازی اردوغان و حزب متبوعش در تمامی حوزه‌ها می‌باشد.
دستان باز حزب عدالت و توسعه و اردوغان در عرصه اعمال تغییرات سیاسی- اجتماعی
عصر جدید در ترکیه را که می‌توان با عنوان عصر «اردوغانیسم» مورد خطاب قرار داد بر مبنای دو اصل اساسی است. از یک سو، اردوغان در مقام قدرت بلامنازع ترکیه در تمامی امور نظامی، اجتماعی و قضایی کشور توانایی اعمال دستور برای تغییرات بزرگ را دارد. از سوی دیگر، حزب عدالت و توسعه که در قالب ائتلاف «جمهور» با حزب حرکتی ملی در انتخابات 24 ژوئن موفق به کسب ۵۳.۶۵ درصد آراء انتخاباتی شدند، اکنون اکثریت قاطع پارلمان را در اختیار دارد و برای تصویب و اصلاح قوانین جدید با هیچ‌گونه مانعی مواجه نیست.
در سطحی دیگر، علاوه بر اینکه حزب عدالت و توسعه اکثریت پارلمانی را در اختیار دارد، به نظر می‌رسد اردوغان در آینده مخالفان را بیش از گذشته حذف و محدود خواهد کرد. در این میان، جریان فتح‌الله گولن و کردهای وابسته به حزب کارگران کردستان (PKK) مهم‌ترین جریان‌هایی هستند که مورد تسویه حساب اردوغان قرار می‌گیرند. همچنین، به نظر می‌رسد در سطح اجتماعی ترویج و فراگیر شدن ارزش‌های اسلامی مورد نظر حزب عدالت و توسعه، در کشور ترکیه در دستور کار اردوغان قرار خواهد گرفت.
نماد بارز برنامه‌های عصر جدید از تاریخ سیاسی ترکیه را می‌توان در اظهارات رجب طیب اردوغان،بعد از اعلام نتایج انتخابات مشاهده کرد. او طی سخنرانی خود اظهار کرد: با خرابکاران و خائنان مبارزه کردیم، پاسخ کسانی را که در انتظار زانو زدن ترکیه بودند همه با هم دادیم. ترکیه راهکار مبارزه قاطعانه با گروه های تروریستی از فتو گرفته تا پ.ک.ک را برگزیده است. این اظهارات به وضوح نماد برنامه سیاسی اردوغان برای تداوم حذف مخالفان خود از عرصه است و به نظر می‌رسد او به سرعت روند اجرایی کردن برنامه های مورد نظر خود را در پیش خواهد گرفت.
