الوقت - شهروندان ترکیه در 24 ساعت آینده در یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین انتخابات تاریخ این کشور شرکت خواهند کرد. برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری 24 ژوئن 2018 حدود که یک سال و نیم زودتر از موعد برگزار خواهد شد را می‌توان نقطه عطفی بزرگ در آینده سیاسی کشور ترکیه ارزیابی کرد. در واقع، شهروندان ترک باید نسبت به ابقای قدرت رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری کنونی ترکیه و حزب عدالت و توسعه در این کشور تصمیم بگیرند. بر اساس آمارهای منتشر شده در 24 ژوئن 59 میلیون شهروند کشور ترکیه واجد شرایط رای دادن هستند که از این تعداد سه میلیون نفر را رای دهندگان مقیم خارج کشور تشکیل می‌دهند. همچنین، آمارهای دولتی حاکی از آن هستند که از مجموع واجدان شرایط مقیم خارج از کشور، 1 میلیون و 228 نفر رای داده‌اند.
در مجموع، پس از آنکه رجب طیب اردوغان یک روز پس از دیدار با دولت باغچلی رئیس حزب حرکت ملی (MHP) در 18 آوریل 2018 (29 فروردین 1397) اعلام کرد که در تاریخ ۲۴ ژوئن امسال در این کشور انتخابات پیش از موعد ریاست‌جمهوری و پارلمانی برگزار خواهد شد، رقابت‌های انتخاباتی میان احزاب سیاسی و نامزدهای پست ریاست جمهوری در میان فضایی از التهاب آغاز شد. در این میان، 10 حزب سیاسی برای کسب 550 کرسی پارلمان ترکیه با یکدیگر رقابت خواهند کرد که از این احزاب 7 حزب دو ائتلاف انتخاباتی تشکیل داده‌اند. از یک سو، حزب عدالت و توسعه با حزب حرکت ملی و حزب اتحاد بزرگ ائتلاف کرده و مورد حمایت حزب مطالبه آزاد موسوم به هدی پار نیز می‌باشد.از سوی دیگر، حزب جمهوریخواه خلق به عنوان اصلی ترین حزب مخالف دولت نیز با حزب سعادت، حزب نیک و حزب دموکرات تشکیل ائتلاف داده است. با تمام این اوصاف، در آستانه برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاستی ترکیه چندین موضوع مهم طرح شده‌اند که بر حساسیت هر چه بیشتر انتخابات افزوده است و عرصه را به دوئلی بزرگ برای اردوغان و حزب عدالت و توسعه تبدیل کرده است.
احتمال کشیده شدن انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم
بر اساس نظرسنجی‌های انجام گرفته، رقابتی بزرگ و نفس‌گیر میان نامزدهای ریاست جمهوری در انتخابات 24 ژوئن در جریان است و احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم انتخابات وجود دارد؛ زیرا هیچ یک از نامزدهای ریاست جمهوری، رای 50 به علاوه یک را نمی‌توانند در دور اول کسب کنند. محرم اینجه، کاندیدای حزب مردم جمهوری خواه خلق، مارال آکشنر دبیر کل حزب خوب (نیک)، دوغو پرینچک دبیرکل حزب وطن، صلاح الدین دمیرتاش، کاندیدای حزب دموکراتیک خلق‌ها و تمل کرم‌اوغلو نماینده حزب سعادت در کارزار انتخابات ریاست جمهوری با اردوغان رقابت می‌کنند. در وضعیت جدید بیش از ان‌که انتخاباتی پارلمانی دارای اهمیت باشد، تمرکز رسانه‌ها و تحلیل‌گران بیشتر بر انتخابات ریاست جمهوری معطوف شده است؛ زیرا در فردای پس از انتخابات شاهد گذار از سیستم پارلمانی به ریاستی در ترکیه خواهیم بود و این شخص رئیس‌جمهور است که بیشترین قدرت را در اختیار دارد و نه پارلمان ملی ترکیه.
بهره‌گیری اردوغان و حزب عدالت و توسعه از ابزار تهاجم خارجی
یکی دیگر از ابعاد قابل توجه در آستانه برگزاری انتخابات ترکیه را می‌توان بهره‌گیری حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب اردوغان از ابزار جنگ خارجی جهت کسب آراء دانست. این سیاست قبل‌تر در زمان انتخابات پارلمانی ترکیه در سال 2016 کارآمدی خود را اثبات کرده بود. بر این اساس که در ابتدا، در انتخابات پارلمانی 7 ژوئن 2015 حزب عدالت و توسعه موفق به کسب 50 درصد آراء نشد و اردوغان پس از مواجه شدن با مشکل ایجاد کابینه جدید، دستور برگزاری انتخابات زودهنگام در 1 اکتبر 2015 را صادر کرد. در فاصله برگزاری این دو انتخابات، اردوغان سیاست معطوف کردن توجهات به جنگ خارجی با شبهه نظامیان پ‌ک‌ک را در پیش گرفت و این سیاست با نتیجه نیز همراه شد. در انتخابات 1 اکتبر این حزب توانست با کسب 49.48 درصد از آرای مردم، تعداد 317 کرسی، از مجموع 550 کرسی مجلس ملی و همچنین حق تشکیل دولت مستقل را به دست آورد. اکنون در وضعیت جدید نیز در ابتدای امر اردوغان به شهر عفرین در شمال غرب سوریه لشکرکشی کرد و 18 مارس 2018 موفق به کنترل این شهر نیز شد. همچنین، در ادامه تلاش‌های ترکیه بر حضور در شهر منبج در شمال استان حلب سوریه آغاز شد؛ در نهایت امر نیز توافقی بزرگ میان آنکارا و واشنگتن برای اداره این شهر به صورت مشترک حاصل شد.
همچنین، در جبهه دیگر، اکنون شاهد بودیم که در فاصله دو هفته مانده تا برگزاری انتخابات، حملات ترکیه به کوهستان‌های قندیل در شمال عراق نیز آغاز شد و بر اساس اعلام بینالی یلدیریم نخست وزیر ترکیه، نیروهای کشورش پیشرفتی را در عملیات نظامی علیه افراد مسلح کرد در شمال عراق محقق کرده و بر مساحت ۴۰۰ کیلومتری تسلط یافته‌اند. در میانه رقابت‌های انتخاباتی شاهد بودیم که حزب عدالت و توسعه و اردوغان از مساله هجوم خارجی و تامین امنیت در مرزها به عنوان ابزاری برای کسب رای بهر گرفته‌اند.
کاهش ارزش لیر؛ پاشنه آشیل اردوغان
از ابتدای به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه از سال 2002 تا کنون، مهم‌ترین وجهی که رهبران این حزب بر آن تمرکز داشته و از ان به عنوان موفقیت خود یاد می‌کنند، بهبود وضعیت اقتصادی، معیشتی و کنترل نرخ ارز در ترکیه است. با این وجود، در وضعیت جدید کشور ترکیه بر اساس گزارش‌های موجود، بهای هر دلار آمریکا در اوایل سال جاری میلادی 3.7 و بهای هر یورو 4.5 لیر بود، در معاملات روزهای اخیر هر دلار آمریکا به قیمت 4.70 لیر و هر یورو نیز به نرخ 5.50 لیر داد و ستد شد. وضعیت به‌گونه‌ای است که لیر ترکیه در 6 ماه گذشته یک چهارم ارزش خود را از دست داده است. این مساله در جریان رقابت‌های انتخاباتی اخیر به ابزاری بزرگ در دست مخالفان اردوغان تبدیل شده است و آنها از کنترل نرخ ارز به عنوان شعاری برای شکست اردوغان بهره می‌گیرند. در حقیقت می‌توان کاهش ارزش لیر و بی‌ثباتی در بازار ارزهای خارجی را همچون پاشنه آشیل رئیس‌جمهوری ترکیه ارزیابی کرد.
مساله لغو وضعیت اضطراری
یکی دیگر از موضوعات داغ در عرصه انتخابات ترکیه را می‌توان در ارتباط با موضوع امنیت داخلی ترکیه ارزیابی کرد. در واقع، مساله اعلام وضعیت فوق‌العاده و وعده برای لغو آن یکی از چالش‌برانگیزترین بحث‌ها در رقابت کاندیداهای ریاست جمهوری ترکیه بود. از زمان وقوع کودتای 15 جولای 2016 از سوی حزب حاکم عدالت و توسعه در کشور وضعیت فوق‌العاده اعلام شده و در آستانه انتخابات در18 آوریل 2018 (29 فرودین 1397)، برای هفتمین بار بعد از کودتای نافرجام این وضعیت تمدید شد. بر أساس آمارهای منتشر شده، در نتیجه وضعیت فوق‌العاده ۱۰۷ هزار کارمند دولت و سرباز اخراج و بیش از ۵۰ هزار نفر زندانی شده‌اند که از ماه ژوئیه سال ۲۰۱۶ تاکنون منتظر محاکمه هستند. در عرصه رقابت‌های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری به طور صریح از وضعیت فوق‌العاده به عنوان یک امر غیرقانونی و راهبردی برای کشیدن شدن ترکیه به سمت دیکتاتوری یاد کردند و وعده لغو این وضعیت را در صورت پیروزی سر دادند. در مقابل اردوغان نیز با توجه به حساسیت این موضوع برای شهروندان ترک وعده داد که در صورت پیروزی این وضعیت را لغو خواهد کرد.
قمار بزرگ و تاریخی اردوغان
با وجود تمامی موضوعات مورد چالش در انتخابات ترکیه، می‌توان روز 24 ژوئن را روزی تاریخی و سرنوشت‌ساز برای رجب طیب اردوغان و حزب عدالت وتوسعه ارزیابی کرد. تصمیم اردوغان برای برگزاری انتخابات پیش از موعد را می‌توان بزرگترین قمار سیاسی او طی دوران حیات سیاسی‌اش ارزیابی کرد؛ زیرا رئیس‌جمهوری ترکیه می‌داند در صورت شکست در این انتخابات تنها پست ریاست جمهوری را از دست نداده، بلکه جایگاه و قدرت حزب او در پارلمان نیز ضربه سختی خواهد خورد. به عبارت دیگر هدف از انتخابات پیش از موعد نیز اجرایی شدن همه‌پرسی تغییر قانون اساسی در ترکیه است و این امر بدین معنا می‌باشد که در فردای بعد از 24 ژوئن بخش اعظم قدرت در دستان رئیس‌جمهوری آینده تجمیع خواهد شد.
در وضعیت جدید صحنه بازی به‌گونه‌ای چیده شده که بخش غالب قدرت در دستان رئیس‌جمهور قرار دارد و تنها با از دست رفتن این پست از سوی آک پارتی، این حزب تمامی صحنه را وا خواهد نهاد؛ اگر چه همچنان اکثریت را در پارلمان در اختیار داشته باشد. واقعیت آن است که کسب حداقل 40 درصد از کرسی‌های پارلمان برای حزب عدالت و توسعه پیشبینی می شود اما در صورتی که اردوغان نتواند بیش از نیمی از آراء شهروندان ترک را برای ریاست‌جمهوری کسب کند، باید گفت که او بزرگترین رقابت حیات سیاسی خود را به رقبا باخته است. از این رو می‌توان برگزاری انتخابات پیش‌ازموعد در 24 ژوئن را قمار سیاسی بزرگ اردوغان ارزیابی کرد؛ قماری که می‌تواند هر آنچه را که از سال 2002 تا کنون برای خود کسب کرده، بر باد دهد.
