الوقت- ائتلاف اشرف غنی و دکتر عبدالله در تشکیل دولت حاکم افغانستان الگوی جدیدی از اپوزیسیون و ترکیب جریانات داخلی در این کشور ایجاد کرده است. اگر چه معمولا چند تشکل مردم نهاد و طرفداران جریان عبدالله جریان اپوزیسون را بطور سنتی در اختیار گرفته بودند، لیکن با شکل گیری ائتلاف جدیدی به رهبری حامد کرزی، این روند معکوس شده است، به نحوی که ائتلاف وی بطور تدریجی و در سایه خلا بوجود آمده، در حال جلب همه گروه‌های مخالف هستند.
عبدالله رهبر ائتلاف جبهه ملی براساس یك توافق كه اعتباری دو ساله دارد، معاونت اجرایی را به عهده دارد و به دلیل عدم پاسخ به توقعات طرفدارانش آنان را از دست داد. از جمله این افراد یونس قانونی – عطا محمد نور والی بلخ - استاد سیاف - بسم الله خان محمدی وزیر سابق داخله و دفاع و..
احمد ضیاء مسعود - صبغت الله مجددی - گیلانی ها و برخ دیگر از طرفداران این جریان راه خود را از رئیس جمهور جدا كرده اند. با اینحال جریان طرفدار اشرف غنی بطور منسجم تر كار خود را دنبال كرده است.
رویكرد مثبت اشرف غنی به پاكستان كه در امضای موافقتنامه امنیتی به اوج خود رسید از مهمترین علل مناقشه میان رئیس جمهور فعلی اشرف غنی و سابق یعنی حامد كرزی به شمار می رود تا جایی كه برخی منابع نزدیك خبر از اختلاف جدی و جدایی این دو حكایت دارد.
حامد كرزی پس از اعلام مخالفت با اشرف غنی انگیزه بیشتری برای حضور در عرصه سیاسی پیدا كرده است از طرف دیگر تلاش می كند به عنوان ناجی افغانستان طیف پراكنده ای از جریانات سیاسی را به سمت خود جلب كند. برخی از طرفداران عبدالله همچنان كه اشاره شد با تمایل به سوی كرزی در حال هماهنگی برای حمایت از وی در آینده هستند.
حامد كرزی، اما اگر چه هیچگاه علنا ادعای مخالف خوانی نداشته است و تلاش می کند در مقامی فراتر از رقابت های حزبی و سیاسی جایگاهی ملی و بلامنازع را به خود اختصاص دهد با این وجود از فرصت موجود بخوبی بهره می برد و در تلاش است جریان قدرتمندی از تمامی مخالفان را به منظور استفاده در رقابت‌های آتی گرد هم آورد. در یك كلام به عنوان ناجی افغانستان مجددا شرایط را برای در اختیار گرفتن قدرت مهیا كند.
از سوی دیگر اما جریان طالبان که ظاهرا در ضعف و فاقد قدرت دموکراتیک است. راهبرد دوگانه ای را در پیش گرفته و در حال احیای موقعیت برتر خود در افغانستان است. طالبان که به اعتراف دولت افغانستان هم اکنون حکومت مناطق مهمی از افغانستان را در اختیار دارد در دو جبهه یعنی کسب قدرت و موقعیت برتر در داخل و کسب وجاهت سیاسی - دموکراتیک در سطح منطقه و بین الملل در حال فعالیت است. از یکسو با حوادثی همچون بمب گذاری مقابل پارلمان و فعالیت‌هایی که ماهیت تروریستی دارند سلطه و قدرت خود را به جریانات داخلی یادآوری می کنند و از طرف دیگر با مذاکره و گفتگوهایی که اغلب در کشورهای اروپایی دنبال می شود تلاش می کنند وجهه دموکراتیک و حزبی برای خود دست و پا کنند.
این دو راهبرد بعلاوه پشتیبانی مردمی که حاكمیت برخی شهرها و ولایت های شرقی و جنوبی را دراختیار دارند، می تواند احتمال برآمدن اپوزیسیونی قدرتمند را که بتواند جایگاه برتر را در دولت کسب کند بالامی برد. استقبال سیاستمداران افغانستان از بازگشت دموکراتیک طالبان نشانه اثربخشیِ فعالیتهای ایشان است. تلاش برای گفتگوهای ملی كه در قالب‌های غیر رسمی دنبال می شود از نشانه های استقبال سیاستمداران افغانی از حضور طالبان است.
درکنار موارد فوق توجه به رویکرد پاکستان و ارتش این کشور به استفاده از طالبان به عنوان یک برگ برنده در این کشور بسیاری از معادلات را توجیه می کند. ارتش پاكستان كه براساس موافقتنامه امنیتی تعهد داده بود اقدامات لازم را در جهت كاهش حضور طالبان انجام دهد؛ نه تنها به هیچیك از وعده هایش عمل نكرده، بلكه در مقابل امتیازات سنگینی كه از افغانستان دریافت كرده است، بخش زیادی از تروریستهای مستقر در پاكستان را به سوی افغانستان هدایت كرده است.
اكنون ارتش پاکستان به منظور نقش پررنگ تر در منطقه تلاش می كند بهره بیشتری از افغانستان ببرد و در این مسیر جریان طالبان از یکسو به دلیل پتانسیل فشار آورنده به دولت و از سوی دیگر رقیبی بالقوه در برابر قدرت حاکم مورد توجه بیش از پیش قرار گرفته است.
با توجه به 1- انتخابات پارلمانی پیش رو (كه حدود دوماه از زمان برگزاری آن گذشته است) 2- مشكلات اقتصادی - امنیتی داخل كشور 3- آشفتگی و اختلاف عمیق در بین جریانات سیاسی، نمی‌توان ثبات درازمدتی را برای دولت وحدت ملی افغانستان پیش بینی كرد. از سوی دیگر به دلیل حضور دكتر عبدالله در دولت، ضمن آنكه از زیان‌های قدرت برخوردار بوده از هیچیك از مواهب این موقعیت بهره‌مند نبوده و به همین دلیل این جریان درصورت شكست احتمالی (و قریب الوقوع دولت ) و برگزاری انتخابات مجدد، جایگاهی هم وزنِ گذشته پیدا نخواهد كرد. بنابراین جریان كرزی می تواند مقدمات حضور مجدد در قدرت را با در اختیار گرفتن رهبری مخالفان فراهم كند.
مهدی ادیبان
