عربستان که در جنگ سه ساله با یمن ناکام از دستیابی به اهداف خود بوده و اکنون نیز تحت فشارهای سازمان‌های بین المللی برای پایان دادن به کشتار غیرنظامیان و محاصره غیرانسانی این کشور قرار دارد، در پی آن است تا از طریق کسب حمایت سایر دولت‌های عربی مربوط به دخالت ایران در حمله موشکی یمن به ریاض، تداوم رویکرد تجاوزکارانه به یمن را مشروع جلوه دهد.
الوقت- قاهره، پایتخت مصر روز یکشنبه 28 آبان میزبان نشست فوق العاده وزرای خارجه کشورهای عربی خواهد بود. تشکیل این نشست به درخواست عربستان سعودی بوده است. به طور کلی امروزه دولت‌ها به عنوان مهمترین و اصلی‌ترین بازیگر عرصه روابط بین الملل به منظور گسترش همکاری‌ها و حل و فصل اختلافات و مقابله با تهدیدات مشترک به تشکیل و عضویت در سازمان‌های بین المللی روی آورده‌اند. عمدتاً تلاش دولت‌ها برای ارجاع موضوعات مورد نظر خود به سطح سازمان‌های بین المللی، در جهت پیشبرد اهداف و منافع آنها از طریق کسب حمایت سایر بازیگران صورت می‌گیرد. در همین راستا مشاهده می‌شود عربستان سعودی نیز پس از آنکه نیروهای نظامی یمن موفق شدند بوسیله یک موشک بالستیک فرودگاه ملک خالد ریاض را هدف قرار دهند خواستار برگزاری نشست فوق العاده اتحادیه عرب شد.
اهداف عربستان از تشکیل اجلاس
ریاض در بیانیه صادره با موضوع درخواست تشکیل نشست فوق العاده وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه مدعی شده است که «نیروهای حوثی با موشک بالستیک ساخت ایران از داخل خاک لبنان، ریاض پایتخت عربستان را هدف گرفته اند» همچنین در بخش دیگری از این بیانیه ادعا می‌شود «آنچه ایران در منطقه عربی انجام می دهد نه تنها فقط صلح و امنیت را در این منطقه بلکه جهان را تهدید می کند». با توجه به این نکات می‌توان گفت مهمترین هدف سعودی‌ها از این اقدام، اجماع سازی بر علیه ایران و گروه‌های مقاومت منطقه از جمله حزب الله لبنان و انصارالله یمن است. در واقع عربستان که در جنگ سه ساله با یمن ناکام از دستیابی به اهداف خود بوده و اکنون نیز تحت فشارهای سازمان‌های بین المللی برای پایان دادن به کشتار غیرنظامیان و محاصره غیرانسانی این کشور قرار دارد، در پی آن است تا از طریق کسب حمایت سایر دولت‌های عربی مربوط به دخالت ایران در حمله موشکی یمن به ریاض، تداوم رویکرد تجاوزکارانه به یمن را مشروع جلوه دهد.
بخش دیگری از اهداف عربستان به موضوع دخالت آشکار این کشور در موضوع استعفای حریری و فرار از حجم انتقادات گسترده بین المللی علیه تلاش سعودی‌ها برای ایجاد بحران سیاسی در لبنان به منظور متزلزل کردن موقعیت مستحکم کنونی حزب الله در عرصه سیاسی این کشور حتی به بهاء ایجاد آشوب و جنگ داخلی ارتباط می‌یابد. در طول دو هفته گذشته از استعفای حریری روند تحولات به شکل مورد انتظار عربستان پیش نرفت و نه تنها علیه حزب الله بحرانی شکل نگرفت بلکه ریاض به دخالت در اوضاع سیاسی لبنان متهم می‌شود. از این رو سعودی‌ها امیدوارند اتحادیه عرب که پیشتر در مارس 2016 با فشارهای ریاض، حزب الله لبنان را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داده بود، بار دیگر در همسویی با عربستان ، عملکرد حزب الله و اعلام دخالت ایران را عامل اصلی استعفای حریری معرفی کنند.
شکاف در دولت‌های عربی و نتایج احتمالی
عملکرد اتحادیه عرب در طول سال‌های گذشته غالبا همراهی با مطامع و دیدگاه‌های تحمیلی عربستان سعودی بوده است لذا انتظار می‌رود که در این مورد نیز علی رغم عدم وجود اجماع میان دیدگاه اعضا، در نهایت بیانیه ای با مضمون وجود دخالت ایران و محکومیت اقدام انصارالله در انجام حمله موشکی و یا حتی حمایت از اقدامات مداخله‌‌جویانه سعودی‌ها در لبنان صادر شود. اما در مورد بیانیه نشست وزرای خارجه اتحادیه عرب قاهره باید به چند نکته توجه داشت.
نخست اینکه اتحادیه عرب اگرچه با هدف افزایش همگرایی میان دولت های عربی تأسیس شد اما به دلیل عمیق بودن اختلافات و شکاف‌ها در میان اعضاء، این سازمان ماهیت و نقش مورد انتظار خود را به میزان زیادی از دست داده است به صورتی که تصمیات و عملکرد این اتحادیه قادر به حل و فصل اختلافات نبوده و از این رو فاقد جایگاه معتبری در میان سازمان های مهم بین المللی می باشد. در همین راستا مشاهده می‌شود پس از آنکه عربستان خواستار تشکیل جلسه فوق‌العاده وزاری خارجه احادیه عرب شد، عراق اعلام کرد که در سطح وزیر خارجه در این اجلاس شرکت نخواهد کرد. در این میان وزیر خارجه دولت وفاق ملی لیبی با ارسال نامه‌ای به اتحادیه عرب عدم مشارکت خود در این نشست را اعلام کرد. لبنان نیز دیگر کشور عربی است که انتظار می‌رود به مخالفت با محکوم شدن حزب الله در بیانیه پایانی بپردازد. در نشست ماه مارس 2016 لبنان و عراق با تروریستی نامیدن حزب الله مخالفت کردند به صورتی که سعودی‌ها بیروت را تهدید به قطع کمک سه میلیارد دلاری وعده داده شده به این کشور کردند. همچنین انتظار می رود اختلافات قطر و عربستان نیز به موضوع متن درخواستی سعودی‌ها برای بیانیه پایانی اجلاس در محکومیت حزب الله و تداوم رویکرد بحران آفرین عربستان در لبنان و یمن نیز کشیده شود.
نکته مهم دیگر مربوط به اعتبار بیانیه می‌باشد. اساساً بیانیه ها در چنین نشستهایی فقط در حد اظهار نظر جمعی می‌باشند و جنبه الزام آور ندارند. به همین دلیل گاه برخی از اعضا حتی در تنظیم آن تعصب و حساسیت چندانی نداشته و یا قبل از تنظیم، اجلاس را ترک می نمایند. در چنین شرایطی ممکن است بیانیه پایانی نقطه نظر همه اعضاء نباشد ؛ حتی در مواردی برخی از اعضا نسبت به بیانیه پایانی معترض می گردند و یا نظر مخالف ابراز می نمایند.
