الوقت- ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در سفری نادر شامگاه روز سه شنبه در میان استقبال گرم مقامات کره ای وارد پیونگ یانگ شد و در حالی که کم جونگ اون شخصاً برای مراسم استقبال به فرودگاه آمده بود دو رهبر پس از نمایش روابط دوستانه، سوار بر همان لیموزین به مهمانخانه دولتی کومسوسان رفتند.
این سفر دو روزه، اولین سفر یک رهبر روسیه به کره شمالی پس از 25 سال و دومین دیدار پوتین از پیونگ یانگ محسوب می‌شود و از این حیث دیداری پراهمیت در وهله زمانی کنونی اعلام شده است.
پوتین برای اولین بار در ژوئیه 2000، در نخستین دور ریاست‌جمهوری خود و زمانی که پدر کیم، کیم جونگ ایل، بر این کشور حکومت می‌کرد، از پیونگ یانگ بازدید کرده بود.
تصاویری که رسانه‌های کره ای از تزئین خیابان‌های پایتخت پیش از ورود رئیس جمهور روسیه نمایش دادند مملو از پرتره‌های پوتین و پرچم های روسیه بود از جمله نمای هتل ۱۰۱ طبقه هرمی ریوگیونگ با پیامی غول‌پیکر که نوشته بود «خوش آمدید پوتین». آماده‌سازی‌هایی که نشان می‌دهد این سفر برای کره‌ای‌ها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
روابط نزدیک به سمت نزدیکتر شدن
پوتین در نوشته‌ای که توسط رسانه‌های دولتی کره شمالی قبل از سفر منتشر شد، از حمایت پیونگ‌یانگ نسبت به مواضع روسیه در برابر اقدامات غرب در بحران اوکراین تشکر کرد و گفت که «دو کشور قاطعانه با جاه‌طلبی‌های غرب برای ممانعت از استقرار نظم جهانی چندقطبی بر اساس احترام متقابل به عدالت مقابله خواهند کرد.»
او در این مقاله که در صفحه اول روزنامه اصلی حزب حاکم کره شمالی به چاپ رسید، وعده داد که «تجارت جایگزین و سیستم‌های پرداخت جدید متقابل را، که توسط غرب کنترل نمی‌شود، توسعه دهد» و «معماری امنیتی برابر و غیرقابل تقسیم در اوراسیا ایجاد کند».
خبرگزاری دولتی کره شمالی (KCNA) نوشت: روابط کره شمالی و روسیه "به عنوان یک قلعه استراتژیک قوی برای حفظ عدالت، صلح و امنیت بین المللی ظاهر شده است."
اگرچه رسانه‌های غربی می‌خواهند اینگونه نشان دهند که نزدیکی کره شمالی و روسیه حاصل تحولات سالهای اخیر و عمدتاً ناشی از بحران اوکراین و مسائل مربوط به آن بوده است اما واقعیت آن است در ورای پیوندهای جدید رو به رشد دو کشور تاریخچه‌ای مهم نهفته است.
در دوران شوروی سابق پیونگ یانگ و مسکو دو متحد راهبردی کمونیستی بودند. کره شمالی کمونیستی در اوایل جنگ سرد با حمایت اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت. کره شمالی بعداً با کمک‌های گسترده چین و اتحاد جماهیر شوروی به مصاف نظامی با کره جنوبی و متحدانش، ایالات متحده و سازمان ملل متحد، در سالهای1950 تا 1953 رفت.
کره شمالی برای چندین دهه به شدت به کمک های شوروی وابسته بود و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه 1990 و درگیر شدن مسکو با مشکلات داخلی به بروز قحطی و بحران اقتصادی در کره شمالی دامن زد.
با فروپاشی شوروی و از آن سو در پیش گرفتن سیاست درهای باز چین، به عنوان دیگر متحد کونیستی پیونگ یانگ، در قبال سرمایه‌داری غرب، و به دنبال آن همراهی پکن و مسکو با سیاست‌های تحریمی آمریکا و غرب در شورای امنیت علیه بحران هسته‌ای در شبه جزیره کره پس از سال 2006، موجب به سردی گراییدن روابط کره شمالی با روسیه شد.
اما پس از آخرین آزمایش هسته ای کره در سال 2017، کیم اقداماتی را برای ترمیم روابط با روسیه انجام داد و در سال 2019 برای اولین بار در شهر ولادی وستوک روسیه با پوتین ملاقات کرد.
در سال 2022، روسیه و کره شمالی سفر با قطار را، که از زمان همه گیری کووید-19 قطع شده بود مجدداً از سر گرفتند که اولین محموله آن با انتقال 30 اسب اصیل، بسیار مجلل و نمادین بود تا شروع دوران جدیدی از تبادلات تجاری دو کشور را نمایش دهد.
کمی پس از آن، روسیه صادرات نفت به کره شمالی را از سر گرفت. به گفته کارشناسان، اکثریت قریب به اتفاق تجارت کره شمالی از طریق چین انجام می شود، اما روسیه یک شریک بالقوه مهم به ویژه برای تأمین نفت است. مسکو نقض تحریم‌های سازمان ملل در صادرات نفت به پیونگ یانگ را رد کرده است، اما سازمان ملل نفت‌کش‌های روسی متهم می‌کند که به دور زدن تحریم صادرات نفت به کره شمالی کمک کرده‌اند.
در این دوران بروز جنگ در اوکراین تحریم‌های شدید کشورهای غربی علیه اقتصاد روسیه، نقش مهمی در تسریع و تقویت بیش از پیش روند همکاری‌های میان دو کشور داشت. با شروع عملیات ویژه نظامی روسیه در اوکراین در فوریه 2022، کره شمالی در حمایت از دیدگاه‌های روسیه درباره بحران‌آفرینی غرب موضع‌گیری کرد.
این کشور همچنین یکی از معدود کشورهایی بود که همه پرسی استقلال مناطق جداشده از اوکراین را به رسمیت شناخت و از الحاق بخش‌هایی از اوکراین به روسیه حمایت کرد.
در سپتامبر 2023، پوتین مجدداً از کیم در تاسیسات پرتاب فضایی Vostochny در خاور دور روسیه استقبال کرد و به کره شمالی قول داد که در ساخت ماهواره به آنها کمک کند.
از زمان برگزاری این دیدار جلسات مشترک هیئت‌های نمایندگی بین دو کشور در همه چیز از امور اقتصادی و نظامی گرفته تا جنگل‌داری و کشاورزی و باغ‌وحش‌ها و فرهنگ برپا شده است.
در اوایل سال جاری، پوتین یک لیموزین گران‌قیمت Aurus Senat را برای کیم فرستاد و سپس در ماه مارس، روسیه قطعنامه تمدید سالانه هیئت کارشناسان نظارت بر اجرای تحریم‌های سازمان ملل علیه کره شمالی به دلیل برنامه‌های تسلیحات هسته‌ای و موشک‌های بالستیک این کشور را وتو کرد.
غربی ها این اقدام مسکو را گامی در جهت اجتناب شورای امنیت از بررسی دقیق موارد نقض تحریم تسلیحاتی پیونگ یانگ، برای تسهیل شرایط واردات تسلیحاتی از کره شمالی عنوان کرده اند.
این در حالی است که ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی، کره شمالی را به انتقال سلاح به روسیه برای استفاده علیه اوکراین متهم می‌کنند.
در ماه مارس گذشته، شین وونسیک، وزیر دفاع کره جنوبی گفت که کره شمالی تاکنون حدود 7000 کانتینر پر از مهمات و سایر تجهیزات نظامی را به روسیه ارسال کرده و متقابلاً پیونگ یانگ بیش از 9000 کانتینر از روسیه کمک دریافت کرده است.
همچنین اخیراً بازرسان سازمان ملل در گزارشی به کمیته شورای امنیت گفتند که بقایای موشکی که در شهر خارکف اوکراین در 2 ژانویه فرود آمد، از یک موشک بالستیک سری هواسونگ-11 کره شمالی بوده که از خاک روسیه پرتاب شده بود. اتهاماتی که روسها همواره آن را نادرست اعلام کرده اند.
پیش به سوی پیمان مشارکت استراتژیک
به گفته کارشناسان سفر روز گذشته پوتین و مواضع او قبل از انجام این سفر پوتین سیگنالی است مبنی بر اینکه روسیه، در حال ارزیابی مجدد کل رویکرد خود در قبال کره شمالی است بویژه اینکه رئیس جمهور روسیه در آستانه این سفر دستوری برای امضای "پیمان مشارکت استراتژیک جامع" با کره شمالی برای تقویت روابط دوجانبه صادر کرد که به گفته یوری اوشاکوف دستیار پوتین این توافق شامل مسائل امنیتی نیز می شود.
آقای اوشاکوف گفت که این توافق علیه هیچ کشور دیگری نخواهد بود، اما "چشم انداز همکاری بیشتر را ترسیم می کند".
رهبر روسیه در آغاز گفتگوهای خود با کیم در سخنانی که توسط خبرگزاری های دولتی روسیه، تاس و ریانووستی منتشر شد، گفت که "سند بنیادین جدید اساس روابط ما برای دورنمای طولانی را تشکیل خواهد داد."
این تغییر رویکرد پیشتر در جریان دیدارهای مقامات بلندپایه سیاسی و نظامی روسیه از کره شمالی نیز خود را نمایان کرده بود.
برای مثال در جریان سفر سرگئی شویگو، وزیر دفاع پیشین روسیه، به پیونگ یانگ در ژوئیه 2023، او پس از بازدید از نمایشگاه تسلیحاتی کره‌ای‌ها، با تاکید بر تمایل به تعمیق روابط، به رسانه ها گفت که مسکو در حال مذاکره برای برگزاری رزمایش مشترک با کره شمالی است.
شویگوگفته بود: «چرا که نه، اینها همسایگان ما هستند. یک ضرب المثل قدیمی روسی وجود دارد: شما همسایگان خود را انتخاب نمی کنید پس بهتر است با همسایگان خود در صلح زندگی کنید.»
مقامات روسیه، همچنین علیرغم قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل که چنین ترتیباتی را ممنوع می کند، آشکارا درباره «کار بر روی ترتیبات سیاسی» برای به کارگیری 20000 تا 50000 کارگر کره شمالی صحبت کرده اند.
به گفته کارشناسان، کره شمالی مشتاق فن آوری نظامی پیشرفته برای پیشبرد برنامه های هسته ای، موشکی، ماهواره‌ای و زیردریایی های هسته ای خود است.
نگرانی آمریکا از «تعمیق» روابط روسیه و کره شمالی
همانطو رکه انتظار می‌رفت سفر پوتین به کره شمالی و مواضع او برای امضای توافقات همکاری با پیونگ یانگ به مذاق غربی‌ها خوش نیامد.
مقامات آمریکایی که این سفر را پیامی از سوی پوتین مبنی بر ناتوانی غرب در به انزوا کشاندن مسکو می‌دانند از "تعمیق" همکاری بین روسیه و کره شمالی ابراز نگران کردند، بویژه اینکه این سفر در زمانی صورت گرفته که مسکو مجدداً توانسته دور جدیدی از پیشروی‌ها و موفقیت‌های نظامی را به دست آورد.
سرلشکر پاتریک رایدر، سخنگوی پنتاگون به خبرنگاران گفت: «تعمیق همکاری بین روسیه و کره شمالی چیزی است که باید نگران کننده باشد، به ویژه برای هر کسی که علاقه مند به حفظ صلح و ثبات در شبه جزیره کره است».
همچنین، جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا مدعی شد: «ما می‌دانیم که موشک‌های بالستیک کره شمالی هنوز برای هدف قرار دادن اهداف اوکراینی استفاده می‌شود و ممکن است در اینجا برخی اقدامات متقابل وجود داشته باشد که می‌تواند بر امنیت شبه جزیره کره تأثیر بگذارد».
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز گفت سفر آقای پوتین نشان داد که او چگونه به رهبران اقتدارگرا "وابسته" است.
آقای استولتنبرگ گفت: نزدیک‌ترین دوستان آنها و بزرگترین حامیان تلاش‌های جنگی روسیه، کره شمالی، ایران و چین هستند.
ایالات متحده و متحدانش که در دو سال گذشته میلیاردها دلار بسته تسلیحاتی و مالی و سایر کمک‌ها را روانه اوکراین کرده اند تا مانع از پیروزی روسیه در جنگ شوند، پیونگ یانگ را به ارائه موشک‌های بالستیک و گلوله‌های توپخانه‌ای به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین می‌کنند و نسبت به امکان کمک‌های متقابل روسیه به برنامه موشکی و هسته‌ای کره شمالی شکایت دارند.
