الوقت- بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی که در سال 2020 روند عادی سازی روابط با کشورهای عربی را استارت زده بود، با بازگشت مجدد خود به هرم قدرت، این پرونده را دوباره به جریان انداخته تا اعراب بیشتری را به اردوگاه تل‌آویو وارد کند. درحالی که در ماه‍‌های اخیر همه نگاه‌ها به سمت عربستان سعودی دوخته شده بود تا پس از سالها همکاری مخفیانه با رژیم صهیونیستی، روابط سیاسی خود را با این رژیم علنی کند، اما دولت کودتایی سودان پیشمرگ این فرآیند تنش‌زا شد و با آغوش باز از صهیونیستها پذیرایی کرد.
در این راستا، الی کوهن، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی روز پنجشنبه (13 بهمن) به سودان سفر و با عبدالفتاح برهان رئیس شورای حاکمیت، علی الصادق وزیر خارجه و برخی مقامات این کشور دیدار کرد. وزارت خارجه سودان در بیانیه‌ای درباره نتایج این سفر اعلام کرد که با رژیم صهیونیستی در خصوص عادی‌سازی، توسعه و پیشبرد روابط در زمینه‌های مختلف به توافق رسیده‌اند. محور دیدارهای دو طرف، توسعه مناسبات دو کشور در زمینه‌های مختلف به‌ویژه کشاورزی، انرژی، بهداشت، آب و آموزش بود.
کوهن پس از بازگشت به تل‌آویو و با تأیید کامل شدن عادی سازی با سودان، گفت:«توافق صلح بین اسرائیل و سودان به امنیت ما کمک خواهد کرد و سه «نه» به «آری» به رسمیت شناختن اسرائیل و صلح بین مردم تبدیل خواهد شد». کوهن همچنین گفت:«تل‌آویو پس از امضای این توافقنامه در همه زمینه‌ها به سودان کمک خواهد کرد، علاوه بر این، منافع خارطوم در توافق با اسرائیل این است که درهای این کشور را به روی آمریکا و دیگر کشورهای غربی باز خواهد کرد».
دولت سودان در ژانویه 2021 از عادی سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی خبر داد و علیرغم مخالفت گسترده مردمی با این اقدام، قصد خود را برای پیشبرد روابط با تل‌آویو و توسعه آن در همه زمینه‌ها اعلام کرد اما گسترش بحران سیاسی و ایجاد هرج و مرج مانع از آن شد که مقامات سودانی بتوانند حلقه عادی سازی را تکمیل کنند. اکنون با ثبات نسبی که پس از توافق بین دولت نظامیان و گروههای سیاسی و مدنی سودان به وجود آمده است، کودتاچیان شرایط را برای نزدیک شدن به رژیم صهیونیستی مساعد می‌بینند. سودان پس از مراکش، دومین کشور عربی آفریقا است که به عادی‌سازی تن می‌دهد.
توافق دولت نظامی سودان با روند عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی واکنش تند سودانی‌ها را در پی داشت. بلوک جریان گسترده اسلامی که شامل 10 حزب اسلامی است در بیانیه خود اعلام کرد:«جریان گسترده اسلامی هرگونه رابطه با اسرائیل را با توجه به اشغال سرزمین فلسطین و هتک حرمت مقدسات مسلمانان رد می‌کند». حزب کنگره مردمی هم با اشاره به برقراری روابط دیپلماتیک با اشغالگران تاکید کرد که دولت انتقالی با نهادهای مختلف خود حق ندارد در مورد مسائل اساسی و حیاتی موضع گیری کند. هدف از این تلاش ناامیدانه و دیوانه‌وار این است که سودان با حمایت اسرائیل تحت حاکمیت نظامی باقی بماند که در تضاد با درخواست‌ها و ترتیبات رسمی برای دستیابی به گذار دموکراتیک است». نیروهای مردمی هم معامله عادی سازی را تحقیرآمیز و کاملاً جدا از ارزش‌های مردم سودان و تاریخ آن در برابر مشروعیت اشغالگری و اقدامات تروریستی آن توصیف کرد.
اانتظارات کودتاچیان سودان از عادی سازی
پس از روی کار آمدن نظامیان در سودان، کشورهای غربی تحریم‌های اقتصادی را علیه دولت کودتا اعمال کردند و راه کمکهای مالی از خارج قطع شد و همین مسئله شرایط سختی را برای مردم این کشور به وجود آورده است. بر اساس آمار سازمان خوار و بار جهانی، بیش از 70 درصد مردم سودان در وضعیت بد معیشتی قرار دارند و اگر کمکهای بین‌المللی ارسال نشود، وضعیت فاجعه‌بار خواهد شد. از اینرو، دولت نظامی سودان عادی سازی را حربه‌ای قدرتمند برای عبور از این شرایط می‌داند. دولت کودتا سعی دارد با عادی سازی روابط، از نفوذ صهیونیستها بهره‌برداری کرده و بتواند غرب و به ویژه آمریکا را به لغو تحریم‌ها متقاعد کرده و بخشی از مشکلات اقتصادی را حل کند.
کودتاچیان سعی دارند اینگونه وانمود کنند که روند عادی سازی به نفع سودانی‌ها بوده و با کمک صهیونیستها بحران اقتصادی از بین خواهد رفت و این در سایه تلاشهای دولت نظامیان به دست آمده است. رهبران نظامی به این حقیقت پی برده‌اند که افزایش فشار و خشونت دیگر کارساز نیست و ادامه این وضعیت بی‌ثباتی، اعتراضات مردمی را تشدید کرده و پایه‌های لرزان حکومت کودتا را بی‌ثبات‌تر از قبل خواهد کرد و این برای کودتاچیان که بر اریکه قدرت تکیه زده‌اند و حاضر به پایین آمدن از آن نیستند خبر مسرت بخشی نخواهد بود.
از سوی دیگر، دولت نظامی سودان در بین مردم مشروعیتی ندارد و در سه سال گذشته این کشور اعتراضات گسترده‌ای را به خود دیده است که با خشونت نیروهای امنیتی، صدها نفر در این اعتراضات کشته شده‌اند. لذا، عبدالفتاح برهان و دیگر مقامات نظامی سعی دارند با عادی سازی روابط، برای خود در خارج مشروعیتی کسب کرده و کمبودهای داخلی را در خارج از مرزها جبران کنند. افزایش حامیان خارجی سبب می‌شود تا نظامیان قدرت خود را حفظ کنند، هر چند دولت نظامی با رهبران سیاسی سودان برای انتقال قدرت توافق کرده اما در عمل نشان داده که حاضر نیست حکومت را به غیرنظامیان واگذار کند و تقویت روابط با رژیم صهیونیستی هم برای حکومت نظامیان یک نوع مزیت به حساب می‌آید.
منافع تل‌آویو از عادی سازی روابط با سودان
در پرونده عادی سازی روابط، همه چیز به نفع رژیم صهیونیستی بوده و در مورد سودان هم روال همینگونه است. در همین ارتباط، محمود حلمی، پژوهشگر مسائل غرب آسیا معتقد است که سودان از توافق عادی‌سازی جز با لغو برخی تحریم‌های اقتصادی و انعقاد قراردادهای تجاری محدود، سود چندانی نخواهد داشت.
حلمی در گفتگو با الخلیج اونلاین گفت:«بزرگترین ذینفع از توافق عادی سازی، رژیم اشغالگر اسرائیل به ویژه دولت نتانیاهو است که اعلام کرد برقراری روابط با کشورهای عربی در اولویت قرار دارد و این توافق به اسرائیل این امکان را می‌دهد که به طور طبیعی در سودان جای پای خود را تثبیت کند و به هرگونه حضور یا فعالیت جنبش فلسطینی حماس که خارطوم ایستگاه مهمی برای آن بود، پایان دهد». این درحالی است که جنبش حماس از چند دهه پیش توانسته نفوذ خود را در جامعه سودان افزایش دهد و اکنون یکی از گروههای پرنفوذ جریان گسترده اسلامی است و نشان می‌دهد مقاومت فلسطین تا شمال آفریقا هم امتداد پیدا کرده و این تهدیدی برای منافع رژیم اشغالگر اسرائیل است. لذا، تل‌آویو سعی دارد با کشاندن سودان به جبهه خود، قدرت حماس را در این کشور تضعیف کرده و یکی از کشورهای عرب حامی فلسطین را از سر راه خود بردارد.
محمود حلمی در ادامه تاکید کرد که رژیم صهیونیستی با سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی سودان، علاوه بر استفاده از حریم هوایی این کشور و صرفه‌جویی در زمان زیادی برای رسیدن هواپیماهایش به تمام کشورهای آفریقایی، از پس عادی‌سازی با سودان، سود اقتصادی نیز خواهد برد. از نظر این پژوهشگر، «اسرائیل با امضای توافقنامه عادی‌سازی با یکی از برجسته‌ترین کشورهای آفریقایی و عربی، به دستاورد مهمی دست خواهد یافت و امکان تأثیرگذاری بر دیگر کشورها با هدف عادی‌سازی را فراهم خواهد ساخت».
رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند در بخش حساس کشاورزی سودان سرمایه‌گذاری کرده و به دلیل نیاز شدید این کشور به مواد غذایی، تصویر مثبتی از خود در بین افکارعمومی سودان به نمایش بگذارد. کشاورزی در سودان در سالهای اخیر به فراموشی سپرده شده بود و مردم بیشتر به استخراج نفت و منابع زیرزمینی روی آورده بودند و رها کردن زمینهای حاصلخیز سبب بروز قحطی در این کشور شده است. لذا، به دست گرفتن نبض کشاورزی و اقتصادی سودان، به صهیونیستها این فرصت را می‌دهد که تحولات سیاسی و اقتصادی سودان را با سیاستهای خود همسو کنند.
از سوی دیگر، رژیم صهیونیستی سالهاست که برای عضویت ناظر در اتحادیه آفریقا تقلی می‌کند ولی به دلیل مخالفت برخی کشورهای عضو از جمله الجزایر، تاکنون نتوانسته به این هدف دست پیدا کند. تل‌آویو قصد دارد با کمک سودان وزن خود را در برابر کشورهای مخالف تقویت کرده و به این اتحادیه وارد شود. عادی سازی روابط با مراکش و سودان و ازسرگیری روابط دیپلماتیک با کشورهای چاد و گینه با هدف پذیرش رژیم صهیونیستی در اتحادیه آفریقا انجام می‌شود. باتوجه به اینکه کشورهای آفریقایی ظرفیتهای اقتصادی و منابع زیرزمینی زیادی را در اختیار دارند، صهیونیستها برای چنبره زدن به این قاره سیاه دندان تیز کرده‌اند. کشورهای درحال توسعه آفریقا به همراه کشورهای آسیایی در نظم جهانی آینده تاثیر شگرفی خواهند داشت و غربیها و روسیه و چین هم به این مسئله پی برده و نفوذ خود را در این قاره افزایش داده‌اند. رژیم صهیونیستی هم که سعی دارد خود را از انزوای منطقه‌ای خارج کند، توسعه روابط با آفریقایی‌ها را در دستورکار قرار داده تا متحدانش را در عرصه بین‌المللی افزایش دهد.
