الوقت_ رئیس جمهور تونس ضمن نادیده گرفتن درخواست احزاب و گروه های معارض، با صدور فرمانی از مردم این کشور خواست 25 ژوئن در همه پرسی قانون اساسی جدید شرکت کنند. احزاب اصلی تونس هشدار داده اند که در برابر تغییرات سیاسی یک طرفه می ایستند و اعتراضات را گسترش می دهند. اتحادیه کارگری تونس نیز که نفوذ زیادی در این کشور دارد، مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده است. در همین راستا، برای اطلاع از جزئیات همه پرسی و اوضواع امنیتی تونس الوقت، با جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل غرب آسیا و شاخ آفریقا گفتگو داشته است.
تونس از سال گذشته به دلیل اقدامات قیس سعید با تنشهای سیاسی زیادی مواجه است و در روزهای اخیر هم دولت تصمیم گرفته تا همه پرسی برای تغییر قانون اساسی را برگزار کند، هدف قیس سعید از برگزاری همه پرسی در شرایط کنونی چیست؟ جمهوری جدیدی که قیس سعید از آن دم می زند چه تغییراتی قرار است در تونس ایجاد کند؟
البته عنوان و تعابیری که قیس سعید برای تغییر ساختار سیاسی در تونس به کار می برد یعنی عبور از ساختار قبلی که نتوانسته مسائل کشور را حل کند و دستیابی به پولهایی که می تواند مشکلات کنونی را حل و فصل کند، درست نیست. واقعیت این است که هدف از این اقدام خلع ید از همه گروهها و احزاب سیاسی تونس است که تاکنون در این کشور نقش آفرین بودند و همچنین تلاش برای اسلام زدایی و به طور ویژه اخوان زدایی از این کشور است و دلیل مخالفت احزاب هم به این مسئله است. در پشت صحنه این اقدامات، رژیمهای امارات و عربستان سعودی قرار دارند که هزینه این تغییرات را متقبل شده اند و همچنین با دلارپاشی بین مقامات تونسی سعی دارند نظر آنها را برای ایجاد تغییرات سیاسی در این کشور جلب کنند. هم کشورهای غربی نگران اسلام گرایی در تونس و تسری آن به سایر کشورها هستند هم ارتجاع عربی از این مسئه احساس خطر می کنند. زیرا، تونس بعد از بیداری اسلامی به یک مدل دموکراسی در منطقه تبدیل شده بود و می توانست برای کشورهایی مثل لیبی، مصر و الجزایر الگو باشد و به همین منظور ارتجاع عربی نمی خواهند که یک دموکراسی به نام اسلام در تونس وجود داشته باشد. در قانون اساسی قبلی هم نوعی اسلام زدایی از تونس انجام شده بود و حزب النهضه هم که گرایشات اسلامی دارد، اسلام را از دخالت در امور سیاسی جدا کرده بود و اکنون این رویه قرار است با سرعت بیشتری انجام شود. کشورهای عربی و غربی تلاش می کنند تا سایه اسلام را از ساختارهای سیاسی تونس حذف کنند و از میان غربگرایان تونس یک نیروی قویتر ایجاد کنند تا این کشور را به طور کامل در اختیار خودشان بگیرند.
این روند تا چه حد احتمال موفقیت دارد و آیا تونسی ها به این همه پرسی رای مثبت خواهند داد؟
مردم تونس الان به چند گروه تقسیم شده اند. دسته اول، افرادی هستند که گرایشات حزبی دارند و طبیعتا با این طرح جدید مخالفت خواهند کرد و رهبران احزاب هم دنبال شکست همه پرسی هستند تا حضور مردم در همه پرسی کاهش پیدا کند. دسته دوم، افرادی هستند که تحت تاثیر تبلیغات گسترده داخلی و خارجی هستند که تلاش می کنند تا تغییرات قیس سعید را مثبت نشان دهند و ممکن است تحت تاثیر این تبلیغات به همه پرسی رای مثبت دهند. دسته سوم، باتوجه به کارنامه قیس سعید در یکسال گذشته که نتوانسته مشکلات اقتصادی را حل کند درباره توانمندی های او در عبور از مشکلات و اینکه قانون اساسی جدید واقعا بتواند در حل مشکلات کمکی کند، تردید دارند و این دسته از افراد رای نخواهند داد. با این وجود احتمال تقلب و دستکاری در آرای هه پرسی برای اینکه نشان دهند حداقل رای گیری برای تغییر قانون اساسی انجام شده است، وجود دارد و نیروهای پشت صحنه غربی- عربی درصدد هستند در صورتی که میزان مشارکت در این همه پرسی پایین باشد با رای سازی جعلی بتوانند این قانون را اجرایی کنند. زیرا تنها راهی که ارتجاع عربی می تواند تونس را تحت کنترل خود داشته باشد عبور از کانال انتخابات است. امارات و عربستان پیشتر تصورشان بر این بود که تونس را بدون مراجعه به آرای عمومی اداره کنند اما در یکسال گذشته به این باور رسیدند که بدون همه پرسی نمی توانند برنامه های خود را پیاده کنند. الان همه شانس امارات و عربستان این است که برای تسلط بر تونس یک تایید عمومی بگیرند و این کشور را به سمتی حرکت دهند که قبل از بیداری اسلامی در آن قرار داشت. در همین راستا، عربستان سعودی 5 میلیارد دلار به دولت قیس سعید کمک کرده و سرمایه گذاریهای کوتاه مدتی را هم در تونس انجام داد و ادامه همه این سرمایه گذاریها منوط به نتایج همه پرسی است، با این حال آنها منتظر نظر مردم نخواهند بود و تلاش خواهند کرد تا با رای سازی از این شرایط عبور کنند.
در صورتی که همه پرسی طبق پیش بینی قیس سعید انجام شود، اقدام بعدی دولت با مخالفان و به ویژه حزبالنهضه چگونه خواهد بود آیا به سمت تنش بیشتر خواهد بود یا کاهش تنشها؟
الآن دولت رهبر النهضه را ممنوع الخروج کرده و با این اقدامات نمایی از چشم انداز آینده را نشان می دهند و اگر در انتخابات همه پرسی موفق شوند با جرات بیشتری مخالفان را بازداشت و دستگیر می کنند. در واقع، یک کودتایی با پوشش آرای عمومی انجام می دهند و اقداماتی که بعد از کودتاها رخ می دهد را اجرا خواهند کرد و ممنوعیت فعالیتهای احزاب یکی از این اقداماتی است که عملی خواهد شد. همچنین انتخابات فرمایشی برای پارلمان و ریاست جمهوری برگزار خواهند کرد و اگر بتوانند رای مثبت را در همه پرسی به دست آورند با دستمایه آرای عمومی همه برنامه های خود را به پیش خواهند برد، از طرفی، در ظاهر سعی خواهند کرد به احزاب جدیدی که تاسیس خواهند شد آزادی نسبی بدهند و ساختار قبلی را برهم بزنند. الآن دو اتحادیه کارگری و اتحادیه مشاغل اهمیت به سزایی در روند همه پرسی دارند و مانع بزرگی در مقابل اقدامات قیس سعید هستند، اگر این دو اتحادیه در انتخابات مشارکت نکنند چالش بزرگی برای دولت خواهد بود و تاکنون هم نشانه ای از حضور آنها در همه پرسی دیده نمی شود و با این وجود احتمال شکست برنامه دولت وجود دارد.
ممنوع الخروج شدن راشد الغنوشی رهبر النهضه تونس در شرایط کنونی با چه هدفی انجام شده است؟
راشد الغنوشی در دوره ریاست جمهوری زین العابدین بن علی، به خارج از کشور رفت و توانست از بیرون حزب النهضه را رهبری کند و ممنوع الخروجی او در شرایط کنونی به این دلیل است که در صورت پیروزی دولت در همه پرسی، الغنوشی نتواند به خارج رفته و حزب خود را علیه دولت هدایت کند. بنابراین، این اقدام با هدف محدود کردن فعالیتهای سیاسی و حزبی او، و عدم کمک گرفتن از دیگر کشورها انجام می شود. همچنین، اگر الغنوشی در خارج از کشور باشد باتوجه به اطلاعاتی که در اختیار دارد قدرت افشاگری و مخالفتهایش با دولت بسیار افزایش می یابد و می تواند به راحتی آنچه که در صحنه سیاسی تونس رخ می دهد را با رسانه ها مطرح کند و چهره واقعی قیس سعید و حامیانش را نشان دهد.
قیس سعید واقعا می تواند حزب النهضه را با توجه به پایگاه مردمی که دارد تضعیف کند، اگر موفق شود واکنش النهضه به این اقدامات چه خواهد بود؟
حزب النهضه به تدریج قدرتش در سالهای اخیر کاهش یافته است و پس از انحلال پارلمان، گامهایی نیز برای انحال این حزب برداشته شده است و از آنجا که این حزب بدنه اسلامی دارد، دولت تلاش کرده تا این پایگاه مردمی را در شهرهای مختلف تضعیف کند و با فشارها فعالیت شخصیتهای این حزب را محدود کرده است. با این حال، جامعه اسلامی تونس، به گونه ای است که اگر چنانچه فضا مناسب باشد به فعالیتهای خود ادامه خواهند داد و از آنجا که هزارن نفر از طرفداران این حزب زندانی شده اند و تلاشها برای زندانی کردن رهبران آن هم در دستورکار قرار دارد، ممکن است فعالیتهای این حزب به صورت زیرزمینی ادامه پیدا کند. الان هم وضعیت به همین گونه است و طرفدارن و رهبران حزب النهضه پس از انحلال پارلمان از عرصه سیاسی حذف شده اند و باتوجه به اینکه الغنوشی در عرصه سیاسی دین را از سیاست جدا کرده است نتوانسته اجتماع لازم را برای دفاع از مواضع خود و تضمین اجرای خواسته هایش عملی کند.
در پایان ارزیابی شما از تحولات تونس چیست؟
استعمار در حال حاضر از مهره هایی استفاده می کند که به صورت وکالتی عمل می کنند، آنچه اکنون در تونس می گذرد سیاست غربی است که توسط امارات و عربستان اجرا می شود و غرب سعی کرده رد پایی از خودش برجای نگذارد. در تونس نیز یک حقوقدان را وسیله خودشان قرار دادند تا بتوانند برنامه های خود را به پیش ببرند. از آنجا که استعمار غربی تمایلی ندارد اسلام مجددا در آفریقا احیا شود، از افراد تحصیلکرده و کشورهایی مثل عربستان و امارات برای رسیدن به اهدافش استفاده می کند.
