الوقت- هفته ی گذشته و با ارسال دعوتنامه ی رسمی از سوی ملک سلمان بن عبدالعزیز،پادشاه عربستان سعودی برای شیخ تمیم بن حمد آل ثانی،امیر قطر،جهت شرکت در چهلمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در ریاض،گمانه زنی ها در خصوص احتمال سفر شیخ تمیم به ریاض و گشایش در روابط قطر با عربستان سعودی و امارات متحده عربی و بحرین شکل گرفت.
این گمانه زنی ها زمانی بیشتر تقویت شد که محمد بن عبدالرحمن آل ثانی،وزیر امور خارجه قطر،روز جمعه در رم اعلام کرد گفت و گوهایی میان قطر و دولت عربستان در جریان است.
نکته ی قابل توجه دیگر آنکه دعوتنامه ی رسمی از امیر قطر با دستخط شخص ملک سلمان بن عبدالعزیز،پادشاه عربستان سعودی بوده است.
با وجود ریاست امارات متحده عربی بر چهلمین نشست سالانه مجلس همکاری شورای همکاری، محل برگزاری این نشست از ابوظبی به ریاض منتقل شد.
این نشست روز دوشنبه آغاز شد و نماینده ی قطر در این اجلاس یک روزه سلطان بن سعد المریخی،وزیر دولت قطر در همکاری های خارجی بود.
اما مهم ترین بخش نشست شورای همکاری خلیج فارس که نشست سران می باشد و در روز سه شنبه برگزار شد،توجه همه ی رسانه ها را به خود جلب کرده بود،اهیت این نشست به دلیل امکان حضور امیر قطر در آن بود.
همزمان بازخوانی روابط قطر و عربستان سعودی از ماه ژوئن سال 2017 تا کنون که با محاصره ی این کشور توسط عربستان و سه کشور دیگر عربی و قطع روابط آنها با دولت قطر همراه بوده است در دستور کار رسانه ها قرار گرفت.
آنچه به عنوان نقطه ی عطفی در روابط عربستان و قطر به شمار می رفت،میانجگری های امیر کویت و البته اظهارات اخیر وزیر خارجه ی قطر مبنی بر وجود گفت و گو هایی ما بین دولت این کشور و عربستان سعودی بود.
البته آنچه احتمال سفر امیر قطر به ریاض را بیش از پیش افزایش می داد، توجه به سوابق روابط دو کشور در طول بحران در روابط دو جانبه است، چرا که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی طی ماه های گذشته در یک کنفرانس اقتصادی در عربستان علی رغم وجود بحران در روابط این کشور با قطر و با در نظر داشتن این نکته که وی در سفرش به مصر با تحقیر قطر،اهمیت این کشور را با خیابانی در قاهره مقایسه کرده بود، به یکباره دست به تمجید از اقتصاد قطر و آینده ی بهتر پیش روی این کشور می زند!
نکته ی مهم تر آنکه در همان ایام که مصادف با به قتل رسیدن جمال خاشقچی،منتقد میانه روی عربستانی،در کنسولگری عربستان در استانبول بود و برخی از فشارهای امریکا بر عربستان جهت بهبود روابط با قطر خبر میدادند،چهره های رسانه ای نزدیک به دولت قطر در شبکه های اجتماعی خبر از وقوع حوادثی در آینده ی نزدیک می دادند که نارضایتی امارات متحده عربی را در بر دارد.
لذا از همان زمان تا کنون به نظر می رسد عربستان سعودی مذاکرات پشت پرده ای را با دولت قطر آغاز کرده است که در زمان فعلی با میانجگری کویت در اینباره به بهترین نتایج در طول دوران این مذاکرات رسیده است.
روز سه شنبه و با مشخص شدن عدم سفر امیر قطر به ریاض و برعهده داشتن ریاست نمایندگی قطر در اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس توسط شیخ عبدالله بن ناصر بن خلیفه آل ثانی،نخست وزیر و وزیر امور داخلی قطر که با استقبال گرم ملک سلمان بن عبدالعزیز در فرودگاه مواجه شد،طبعا دلیل عدم سفر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی به ریاض مورد سوال قرار می گیرد.
یکی ازنکات قابل توجه در پاسخ به این سوال را می توان در سخنان سامح الشکری،وزیر امور خارجه مصر، در نشست روز جمعه در شهر رم پیدا کرد،وزیر امور خارجه مصر که دولتش از کشورهای محاصره کننده ی قطر است، می گوید:تا این لحظه هنوز هیچ تغییری در رفتار حمایت آمیز قطر از تروریسم دیده نشده است.
علاوه بر آن تغییر محل اجلاس از ابوظبی به ریاض هم حامل نکته ی قابل تاملی است،چرا که به نظر می رسد دولت قطر دستکم به صورت مستقیم هیچ گفت وگویی با اامارات نداشته است و همچنان خصومت قبل در روابط دو کشور وجود دارد،این امر زمانی بیشتر به چشم می آید که برخی منابع نزدیک به دولت قطر که نخواسته اند نامشان فاش شود به رسانه های عربی گفته اند که یکی از دلایل عدم شرکت امیر قطر در اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس،ادامه پیدا کردن حملات رسانه ای امارات به قطر است.
اختلاف قطر با امارات وقتی بیشتر به چشم می آید که در سفر اخیر برادر امیر قطر به جزیره ی ابوموسی،وی در صفحه ی شخصی خود در اینستاگرام با قرار دادن پرچم ایران در کنار تصویری از جزیره ی ابوموسی خبر از سفر خود به این جزیره ی ایرانی در خلیج فارس می دهد،درحالی که امارات بارها مدعی اماراتی بودن این جزیره شده بود.
بنابراین عدم شرکت امیر قطر در اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس و همزمان سفر وی به روآندا مطلب عجیبی نمی باشد،چرا که بنابر آنچه گفت شد شرایط موجود منجر به ادامه یافتن محاصره ی قطر از سوی کشورهای محاصره کننده می باشد و این ترک محاصره مهم ترین دلیل عدم حضور امیرقطر در اجلاس مذکور است.
لذا هرچند روندی برای حل بحران روابط قطر با کشورهای محاصره کننده خصوصا عربستان سعودی آغاز شده اما به نظر می رسد این روند هنوز به نتایج مورد دلخواه قطر منجر نشده است، اما بی تردید روند گفت وگوهای قطر با عربستان سعودی جهت دستیابی به یک توافق مورد رضایت طرفین ادامه خواهد یافت.
نکته ی حائز اهمیت و تاثیرگذار در نتیجه ی گفت و گوهای سعودی- قطری، این است که قطر چه طرحی برای حل مشکل خود با سه کشور دیگر بویژه مصر و امارات طراحی کرده است و باید دید که قطر با این کشورها نیز وارد گفت و گوی مستقیم خواهد شد و یا چشم به حل مناقشه با محوریت عربستان دوخته است؟
گفتنی است که کشورهای عربستان سعودی-مصر-بحرین و امارات متحده ی عربی از 5 ژوئن 2017 با قطع روابط خود با قطر به محاصره ی این کشور پرداختند.
این کشورها قطر را به حمایت از تروریسم و دخالت در امور داخلی دیگر کشورها متهم می کنند و شروطی 13 گانه من جمله قطع حمایت از اخوان المسلمین و تعطیلی شبکه ی الجزیره را برای از سرگیری روابط با این کشور طرح کرده اند،این در حالیست که قطر با تکذیب ادعای دولت های محاصره کننده،اقدامات و درخواستهای آنان را با هدف دخالت در امور داخلی قطر و تحت تاثیر قرار دادن استقلال این کشور می داند.
