الوقت_ رجب طيب اردوغان سالهاست كه دنبال تغيير نظام سياسي تركيه است. او براي پياده سازي اين سناريو گام به گام عمل كرده و تلاش كرده فضا را براي عملي نمودن اين شرايط مهيا سازد. بر همين اساس وقتي در انتخابات رياست جمهوري اين كشور رجب طيب دوست و يار ديرين خود را كنار زد تا خود به عنوان رئيس قوه مجريه راهي كاخ چانكايا شود كمتر كسي از اين اقدام تعجب كرد. اما حالا آقاي رئيس جمهور به بخش سخت و دشوار ماجرا رسيده است .
طبق قانون اساسي تركيه لازمه ايجاد تغيير در چنين سطحي كسب دو سوم آراي پارلمان است. به اين معنا كه اگر اردوغان مي خواهد نظام نيمه پارلماني - نيمه رياستي تركيه را به رياستي تبديل كند بايد دو سوم ۵۵۰ نماينده مجلس تركيه به اين تغيير راي مثبت بدهند. طبيعي است كه كسب چنين اجماعي به سادگي صورت نمي پذيرد. اردوغان و عدالت و توسعه نه تنها در پارلمان فعلي از چنين جايگاه و حمايتي برخوردار نيست كه حتي كسب آن در انتخابات آتي هم قدري دشوار به نظر مي رسد .
انتخابات كليدي پارلماني
كمتر از دو هفته ديگر دور تازه انتخابات پارلماني تركيه برگزار مي شود و احزاب و گروه هاي مختلف سياسي تركيه مشغول رقابت براي كسب بيشترين كرسي در قوه مقننه آتي تركيه هستند. اما نكته حائز اهميت كه اين دوره از انتخابات را بيش از گذشته مهم جلوه مي دهد تصميم رجب طيب براي تغيير قانون اساسي است. عموم نظرسنجي ها نشان مي دهد كه عدالت و توسعه براي كسب دو سوم و حتي كمتر از آن براي تشكيل دولت غير ائتلافي هم با مشكلات جدي مواجه است و شايد مجبور باشد براي تشكيل دولت دست نياز به سمت ديگر احزاب دراز كند .
اما وقتي ماجرا به سمت تغيير قانون اساسي برود طبيعي است كه كار دشوارتر مي شود. اردوغان كه از ديرباز تلاش كرده بود چهره تازه اي از دولتمردان را نزد جريان هاي كردي شكل دهد گفتگوها صلح كردي را كليد زد و در اين مسير به پيشرفت هاي قابل توجهي نيز دست يافت. اما نتايج نظرسنجي ها نشان مي دهد كه حركت او به سمت كردها باعث شده تا وجهه اردوغان تا اندازه اي ميان جريان هاي ناسيوناليستي و دست راستي تركيه دچار خدشه شود. به نحوي كه بسياري از كاهش چشمگير آراي عدالت و توسعه در انتخابات آتي سخن بگويند .
با اين تفاسير آقاي رئيس جمهور براي پياده سازي موفقيت آميز ايده آل خود يك راه ديگر را برگزيده است و آن رفتن به سمت جريان هاي ناسيوناليست و دست راستي و ملي گراي تركيه است. اردوغان در چند هفته اخير ضمن زدن زير ميز گفتگوهاي كردي اذعان داشته چيزي به نام مسئله كردي در تركيه وجود ندارد. اين در حالي است كه او خود يكي از بانيان اصلي مذاكرات كردي با دولت بوده است. اردوغان با اين اقدام خود دوباره به وجهه عدالت و توسعه در سرزمين هاي كردي ضربه زد. اما از سوي ديگر برخي از ناظران سياسي معتقدند تصميم جديد رجب طيب مي تواند به بهبود چهره او در ميان جريان هاي دست راستي كمك كند. ضمن اينكه از سوي ديگر آقاي اردوغان به اين نتيجه رسيده شايد براي تحقق آرزوي ديرينه خود بتواند با كمك جريان هاي ناسيوناليست به دست آوردي دست يابد امري كه شايد انجام آن با كردها دشوارتر باشد .
با هر ترتيب اردوغان در شرايط دشواري قرار گرفته و تصميم او مي تواند در آينده سياسي خود و حزب عدالت و توسعه موثر باشد. بر همين اساس شايد خيلي نبايد تعجب كرد كه اظهارات اردوغان در چند هفته اخير تا اين اندازه متناقض باشد و واقع امر اين است نتايج نظرسنجي ها و آخرين تحليل ها به او براي تعيير خط حركتي عدالت و توسعه كمك مي كند .
البته نبايد عاملي به نام حزب جمهوري خواه خلق را هم در تحليل معادلات سياسي تركيه از نظر دور نگاه داشت. اين حزب چپ هر چند بيش از يك دهه است كه جايگه چنداني در ميان مردم اين كشور ندارد و حتي خط و ربط سياسي و انيشه اي اين جريان هم تا اندازه زيادي دستخوش تغيير شده است اما به هر ترتيب نقش سي.اچ.پ را به عنوان حزب اپوزوسيون نظام سياسي تركيه را نمي توان در تحولات سياسي تركيه ناديده گرفت. اما شايد در مقام تحليل نهايي نقش مولفه اي به نام عدالت و توسعه و شخص اردوغان بايد پررنگ تر از ديگر عوامل دانست. آن هم در شرايطي كه اقتصاد در تحليل سياسي انتخاباتي تركيه حرف اول و آخر را مي زند. حوزه اي كه رجب طيب با فاصله در صدر قرار دارد و هيچ يك از رقبا نمي توانند به پاي عدالت و توسعه برسد .
