الوقت- پس از ماه‌ها مذاکره سنگین و بارها برخوردن میز مذاکرات از سوی آمریکا و چین، روز گذشته کاخ سفید اعلام کرد که بلاخره این دو کشور به یک توافق تجاری تاریخی رسیده‌اند. به صورت کلی این توافق شامل اصلاحات ساختاری نظام اقتصادی و تجاری چین در زمینه‌های مالکیت معنوی، انتقال فناوری، کشاورزی، خدمات مالی، و مبادلات ارزی است. تعرفه های جدید قرار بود از 15 دسامبر/24آذر بر 160 میلیارد دلار کالای چینی اعمال شود که با این توافق عملیاتی نخواهند شد. خبر توافق جدید باعث واکنش مثبت بازار جهانی انرژی، طلا و سهام را در پی داشت. اما با توجه به سوابق جنگ تجاری و عهد شکنی های قبلی هنوز تردیدهایی در مورد یک توافق پایدار وجود دارد.
پیشینه مذاکرات
از آغاز جنگ تجاری از ژوئیه /تیر2018 تاکنون بیش از 13 جلسه دوجانبه برای گفتگو و مذاکره بین دو کشور انجام شده است. جنگ تجاری با وضع تعرفه 25 درصدی بر 34 میلیارد دلار کالاهای چینی آغاز شد. پس از آن ترامپ ترامپ 25 درصد بر فولاد و 10 درصد بر آلومینیوم وارداتی از چین تعرفه وضع کرد. آمریکا جنگ تجاری را در سپتامبر2018 به اوج خود رساند و بر بیش از بیش از 6 هزار کالای چینی تعرفه ده درصدی وضع نمود. این کالاها شامل عمدتا مصرفی و برخی مدارهای الکتریکی و ابزارهای اینترنتی انتقالِ داده می‌شد. کاخ سفید پس از آن تهدید کرد که این تعرفه 10 درصدی را به 25 درصد افزایش میدهد و یک مهلت 180روزه به چین داد.
درماه ژانویه در حاشیه نشست جی 20 گفتگوهایی بین سران دو کشور انجام شد و این تعرفه ها به تعویق افتاد. ازآوریل /اردیبهشت 2019 آتش بس جنگ تجاری با اعلام تعرفه ده درصدی 200 میلیارد کالا چینی پایان یافت. پکن نیز طی این مدت بر 110میلیارد دلارکالای چینی تعرفه های مختلفی تا 25 درصد اعمال نمود. تعرفه های چین شامل محصولات کشاورزی آمریکا و تعرفه هایی از ۵ تا ۱۰ درصد را بر ۷۵ میلیارد دلار از واردات آمریکایی و همچنین تعرفه‌های ۲۵درصدی واردات خودرو و ۵ درصدی واردات قطعات بود.
پس از مذاکرات دوازدهم و سیزدهم که بین ماه اوت تا سپتامبر انجام شد، دو کشور در مسائل مربوط به کشاورزی، حفاظت از مالکیت معنوی، نرخ ارز، خدمات مالی، همکاری تجاری، انتقال فناوری گفتگوهایی انجام دادند. بر این اساس آمریکا افزایش تعرفه ۲۵ به ۳۰ درصدی بر ۲۵۰ میلیارد دلار از کالاهای چینی را که قرار بود از میانه ماه اکتبر اجرایی کند تا دسامبر به تعویق انداخت. چین نیز قول واردات 50 میلیارد دلار کالای کشاورزی از آمریکا را داد.
جزئیات توافق جدید؛ راه حل چینی برای عهدشکنی ترامپ
قرارداد 86 صفحه ای جدید بین آمریکا و چین قرار است اول ژانویه امضا شود. «رابرت لایتهایزر» مذاکره کننده تجاری ارشد آمریکا گفت پکن توافق کرده طی دو سال آینده حداقل 200 میلیارد دلار کالا و خدمات بیشتر از آن مقداری که در 2017 می‌خرید، از آمریکا وارد کند طبق گزارش رویترز :«درصورت اجرایی شدن این توافق افزایش چشمگیری درصادرات آمریکا به چین روی خواهد داد زیرا درسال 2017 ، صادرات آمرکیا به چین 130میلیارد دلار بوده و 56 میلیارد دلار هم سرویس و خدمات به چین ارائه شده است.» ترامپ در تویئتر خود در این زمینه نوشت:« تعرفه ۲۵ درصدی قبلی به قوت خود باقی است، همراه تعرفه ۷.۵ درصدی برای سایر (کالاها)، اما چون ما به توافق رسیده‌ایم، تعرفه‌های تنبیهی که قرار بود از ۱۵ دسامبر اعمال شوند، اجرا نخواهد شد.» بنابراین در توافق جدید آمریکا همچنین تعرفه 112 میلیارد دلار از کالاهای چینی را از 15 درصد ۷.۵ درصد کاهش میدهد.
یکی از نگرانی های آمریکا در جنگ تجاری آسیب به بخش کشاورزی است. طی جنگ تجاری صادرات محصولات کشاورزی آمریکا به چین از 24میلیارد دلار به 9 میلیارد دلار کاهش پیدا کرده بود. رابرت لایتهایزر، نماینده تجاری آمریکا نیز گفت:« پکن متعهد شده طی دو سال آینده 32 میلیارد دلار محصولات کشاورزی بیشتری خریداری کند که معادل سالانه 16 میلیارد دلار است. مبنای این افزایش خرید 24 میلیارد دلار خرید محصولات کشاورزی توسط چین در 2017 است.»
چین هنوز جزئیات دقیقی منتشر ننموده اما معاون وزیر کشاورزی چین گفت این کشور بیشتر گندم، ذرت و برنج از آمریکا وارد می‌کند. محصولات کشاورزی ارزانتری برای چین در آمریکای جنوبی وجود دارد. چین در حال حاضر قراردادی برای خرید دانه‌های سویای برزیل و آرژانتین در نیمه اول 2020 دارد. پکن در سالهای گذشته جزو رتبه‌های سوم و چهارم خرید ذرت و سویا از آمریکا بوده است. در بحبوحه جنگ تجاری چین 33 درصد عوارض بر واردات دانه های سویا وضع کرد که مهمترین محصول صادراتی آمریکا به چین است. آمریکا همچنین به بازار پروتئن چین نیز چشم دوخته است. پکن ممنوعیت 5 ساله واردات گوشت مرغ از آمریکا را ماه گذشته برداشته بود.در حال حاضر چین 72 درصد نیز بر واردات گوشت خوک از آمریکا تعرفه بسته است. لایتهایزر گفت اهداف خاصی برای خرید چین وجود دارد ولی منتشر نمی شود تا از بروز اختلال در بازار جلوگیری شود.
در واکنش به اعلام مرحله اول توافق چین و آمریکا، متوسط بهای سهام ۳۰ شرکت صنعتی برتر آمریکا، در معاملات روز جمعه بورس نیویورک ۱۳۵ واحد رشد کرد .همچنین بهای هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت ۵۹ سنت افزایش یافت و به نزدیک ۶۰ دلار رسید. اما در بازارطلا هر اونس طلا بیش از ۱ دلار افزایش یافت و به هزار و ۴۷۰ دلار و ۵۰ سنت رسید.ترامپ تلاش بسیاری کرد تا در حین رقابتهای انتخاباتی توافق جدید تجاری با چین را انجام دهد او روز گذشته در این زمینه گفت: «به جای منتظر ماندن تا برگزاری انتخابات ۲۰۲۰، فورا مذاکرات خود را در مورد فاز دوم توافق آغاز خواهند کرد. این یک توافق عالی برای همه است.» اما چین نیز تلاش کرد از میل ترامپ به پیروزی در رقابتهای انتخاباتی بیشترین استفاده را کند تا امتیازهای کمتری بدهد.
چین در مذاکراتی که بعد از ماه سپتامبر انجام شد تمایل به توافق مرحله به مرحله داشت اما آمریکا با این رویکرد مخالف بود؛ مایکل پیلزبری مشاور ترامپ، ماه گذشته در این زمینه گفت:« توافق خاصی برای لغو مرحله ای عوارض وجود ندارد. طرف آمریکایی در مورد اینکه کدام عوارض و چه زمانی برداشته شوند، مردد است. چینی‌ها افکار باطلی دارند و سعی می کنند تندرویان داخلی خود را با امید لغو عوارض آرام کنند». اما «گائو فنگ »سخنگوی وزارت بازرگانی چین گفت لغو عوارض یک شرط مهم برای هر قراردادی است. وی اضافه کرد که هر دو کشور باید همزمان برخی عوارض بر کالاهای یکدیگر را لغو کنند تا به مرحله اول این قرارداد برسند. بنابراین چین با توافق مرحله ای نگرانی کمتری از عهدشکنی ترامپ دارد.
