الوقت- روابط سیاسی و اقتصادی ایران و سوریه در یک دهه گذشته بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته است و هر چند برخی کشورها این سطح از پیوندها را تلاش موقتی برای نابودی تروریستها میدانستند اما با وجود از بین رفتن هستههای اصلی تکفیریها، دو کشور روز به روز همکاریهای خود را در عرصههای مختلف سیاسی و به ویژه اقتصادی تقویت میکنند. در همین راستا، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در راس هیئتی روز شنبه برای دیدار با مقامات سوریه وارد دمشق شد. به گفته سخنگوی وزارت خارجه، هدف از این سفر بررسی مناسبات دوجانبه و تبادل نظر در خصوص مباحث منطقهای و بینالمللی است. باتوجه به اینکه تنشها بین ایران و رژیم صهیونیستی در ماههای اخیر به شدت بالا گرفته و از آن طرف، حملات اسرائیل به سوریه هم افزایش یافته است، لذا تهران و دمشق تلاش میکنند تا روابط خود را مستحکمتر از قبل کرده و در برابر تهدیدات خارجی موضع مشترکی اتخاذ کنند.
از سوی دیگر، سفر امیرعبداللهیان به دمشق در شرایط کنونی حاوی پیامهای مهم برای سایر بازیگران منطقهای نیز است که در سالهای اخیر همه ابزارهای خود را بکار گرفته بودند تا روابط دو کشور را برهم بزنند. از آنجاکه رسانههای غربی و عربی با فضاسازی و ایجاد موج تبلیغاتی در مورد شروع روند بازسازی روابط میان دمشق و کشورهای عربی، مدعی بودند که روابط تهران - دمشق پس از پیچیدن طومار تروریستها و پایان بحران 11 ساله سیر نزولی خواهد داشت، اما برخلاف این ادعاها، مقامات دمشق در سالهای اخیر نشان دادند که روابط با ایران ناگسستنی است و دو طرف به سرعت در مسیر تقویت همکاریها حرکت میکنند.
بشار اسد، رئیس جمهور سوریه بارها گفته که در روند بازسازی این کشور اولویت با کشورهایی است که در دوران اشغالگری تروریستها، در کنار دولت و ملت سوریه بودند که اشاره صریحی به روسیه و ایران دارد که با همه توان در کنار سوریها ایستادند و اجازه ندادند تروریستهای تحت حمایت غرب و صهیونیست برنامههای خود را برای تجزیه سوریه و تضعیف محور مقاومت عملی کنند.
همچنین با توجه به اینکه رژیم صهیونیستی تجاوزات خود به خاک سوریه را با ادعای مقابله با نفوذ ایران توجیه میکند، حتی برخی اعراب مدعی بودند که بشار اسد برای اینکه از موج حملات صهیونیستها به سوریه بکاهد، مجبور خواهد شد تا در مورد حضور نظامی ایران در خاک سوریه تجدیدنظر کرده و سیاست کاهش خصومت با صهیونیستها را در پیش گیرد. اما این سناریو نیز واهی از آب درآمد و تهران و دمشق روز به روز مواضع امنیتی خود را برای ضربه زدن به اسرائیل و مقابله با حملات آن هماهنگ میکنند.
اکنون که سوریه تا حد زیادی به ثبات نسبی سیاسی رسیده و خبری از یاغی گری تکفیریها نیست، در کانون توجه کشورهای عربی قرار گرفته است و امارات و عربستان سعودی سعی میکنند تا از دریچه اقتصادی وارد سوریه شده و بتوانند روابط خود را از سر بگیرند. هر چند این سیاستها با هدف ایجاد شکاف بین ایران و سوریه انجام میشود اما این تحریکا مثل گذشته با شکست روبرو خواهد شد. سفرهای مکرر هیئتهای ایرانی به سوریه در هفتههای اخیر با هدف تحکیم روابط اقتصادی نشان میدهد که مناسبات بین دو طرف در بالاترین سطح خود قرار دارد. توسعه همکاریهای اقتصادی و امنیتی بین ایران و سوریه، پس از سفر اخیر بشار اسد به تهران بیش از پیش در دستور کار قرار گرفته است و این سفر به حاکمان شیخ نشینهای عربی این پیام را داد که هیچ چیزی نمیتواند تهران و دمشق را از هم دور کند.
نکته مهم دیگری که در سفر امیرعبداللهیان میتوان به آن اشاره کرد بحث عملیات نظامی ترکیه است که احتمالا در هفتههای آتی انجام میشود. با توجه به اینکه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده که عملیات در شمال سوریه حتمی است و در زمان خاصی انجام میشود، به نظر میرسد امیرعبداللهیان حامل پیام آنکارا به دمشق نیز هست. همانگونه که امیرعبداللهیان در بدو ورود به دمشق هم به این مسئله اشاره کرد و در سخنانی گفت، نگرانیهای ترکیه را درک میکنیم و قویا مخالف هرگونه اقدام نظامی با هر توجیهی هستیم. در سفر امیرعبداللهیان به ترکیه که بیشتر با هدف رایزنی درباره تحرکات صهیونیستها علیه ایران انجام شد، دو طرف درباره تحولات سوریه نیز گفتگو کردند. لذا، سفر غیرمنتظره امیرعبداللهیان به سوریه که بلافاصله پس از بازگشت از ترکیه انجام شد نشان میدهد که مقامات ترکیه احتمالا از طریق میانجی ایرانی و از مسیر دیپلماتیک میخواهند به دولت سوریه این پیام را بدهند که در صورت ورود نیروهای ترکیه به سوریه، ارتش سوریه وارد عمل نشود تا از افزایش تلفات جلوگیری شود.
باتوجه به اینکه مقامات دمشق گفتهاند که عملیات نظامی ترکیه بازی با آتش است و پاسخ قاطعی به آن خواهند داد، بسیار بعید به نظر میرسد که حاکمان دمشق با این درخواست غیرمعقول اردوغان موافقت کنند. اما با این حال، ترکیه به خیال خود خواسته از طریق ایران سطح تنشها را کاهش داده و به اشغالگریهای خود در سوریه ادامه دهد. از طرفی، این درخواست جنجالی که جزئیات آن منتشر نشده است، درحالی است که روسیه هم به عنوان حامی سوریه از عملیات ترکیه به شدت نگران است و نسبت به جنگ افروزیهای اردوغان هشدار داده است. بنابراین، دولت سوریه در صورت ورود ارتش ترکیه به خاک این کشور از پشتیبانی روسها نیز برخوردار است و اخیرا نیز رزمایش مشترکی بین دو کشور با هدف مقابله با عملیات ترکیه انجام دادند.
به رغم تلاشهای عبری-عربی برای ایجاد شکاف بین ایران و سوریه با هدف تضعیف محور مقاومت، اما این توطئهها کار به جایی نخواهد برد و روابط دو طرف در همه عرصهها به گونهای بهم گره خورده که شکافتن آن ممکن نیست.