الوقت- در حالی که شیوع کرونا در اروپا اختلافات در میان مرزهای اتحادیه اروپایی را تشدید کرده است روز گذشته «جوزپه کونته» نخست وزیر ایتالیا طرح گردشگری پیشنهادی کریدورهای سبز اتحادیه اروپا که برخی مقاصد معدود گردشگری را مجاز اعلام میکند را به بادانتقاد گرفت و تهدید کرد که این طرح ممکن است منجر به خروج کشورش از اتحادیه اروپا شود. طی سه ماه گذشته این دومین بار است که نخست وزیر ایتالیا وحدت اتحادیه اروپا را نشانه میگیرد. پس از شیوع کرونا ویروس وتبعات اقتصادی آن، گسلهای نهفته در اتحادیه اروپا در حال آشکارشدن است و به چالشی برای وحدت این اتحادیه تبدیل شده است.
اقتصاد و گردشگری اروپا پس از کرونا
هنوز یکماه از شیوع کرونا در اروپا نگذشته بود که آمارها و داده های موسسات اقتصادی خبر از یک تب بزرگ در اروپا میداد. صنعت توریسم یکی از مهمترین بخشهای اقتصاد اروپا بود که به سرعت آسیب پذیری خود را ازشیوع کرونا ویروس نشان داد.طی ماه اول شیوع کرونا گردشگری اروپا متحمل یک میلیارد یورو زیان شد.
ناشناخته بودن ویروس کرونا و عدم قطعیت در مهار آن شرایط را برای آینده اقتصاد اروپا که پس از آمریکا کانون دوم این ویروس است شدیدتر کرده است. کمیسیون اروپا در گزارش هفته گذشته خود ازکوچک شدن ۷.۷ درصدی اقتصاد منطقه اروپا در سال ۲۰۲۰ خبر داد. «پائولو جنیتلونی»، یکی از اعضای هیئت اقتصادی کمیسیون اروپا در این زمینه گفت: «اروپا در حال تجربه شوک اقتصادی است که از زمان رکود بزرگ در سال ۱۹۳۰ تا کنون، سابقه نداشته است. در این شرایط، هم شدت رکود اقتصادی و هم اقدامات لازم برای بهبود این وضع بسیار سخت و نامساعد خواهد بود.»
با این حال رکود اقتصادی در بین تمام اعضا این اتحادیه یکسان نیست کشورهای جنوبی نظیر ایتالیا و اسپانیا دچار آسیب شدیدتری شده اند.10 درصد تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا از گردشگری به دست میآید اما این رقم در ایتالیا و اسپانیا به 14 درصد می رسد. در هفته های ابتدایی شیوع کرونا میزان لغو رزرو هتل ها در برخی مناطق ایتالیا به 90 درصد رسید. فشار اقتصادی باعث شده تا بروکسل بستههای اقتصادی و پیشنهادات مختلفی برای عبور از بحران ارائه دهد اما پس از این پیشنهادات، هربار اختلافات اعضا به نوعی خود را نشان میدهد که باعث کند شدن تصمیمگیری و تردیدهایی در مورد آینده وحدت اروپا شود.
اختلافات اقتصادی و آینده وحدت اروپا
کشورهایی مانند فرانسه و آلمان، همواره بیشترین تلاش را برای حفظ انسجام اتحادیه اروپا به خصوص در دوران برگزیت انجام میدهند. با این حال این دو کشور قوی ترین اقتصادهای اروپا را دارند، پس از بحران کرونا تمایل کمتری برای پذیرفتن هزینه آسیب اقتصادی کل اعضا نشان میدهند.
این دو کشور همچنین درابتدای شیوع گسترده کرونا در ایتالیا و اسپانیا، بابستن مرزهای خود صادرات تجهیزات پزشکی و بهداشتی را ممنوع کردند. مقامات فرانسه و آلمان برای تصویب بسته های اقتصادی کمکی باعث انتقادات شدیدی از سوی اقتصادهای آسیب پذیر تر شده است. «ماریا خسوس» سخنگوی دولت اسپانیا که کشورش به همراه ایتالیا مدام برای بروکسل ضرب الاجلهای اقتصادی تعیین میکردند نبست به تعلل های بروکسل ابراز ناامیدی کرد وگفت: «اگر اعضای اتحادیه اروپا نتوانند به راه حلهای جدی و مشترک در مبارزه با کرونا برسند، شهروندان اتحادیه اعتماد را خود به این اتحادیه از دست خواهند داد. »
سرجیو ماتارلا، رئیس جمهور ایتالیا نیز شبیه همین انتقادات را به بروکسل وارد نمود. به زودی پرتقال نیز به جمع منتقدین پیوست. آنتونیو کوستا نخستوزیر پرتغال نسبت به باور عمومی به آینده اتحادیه اروپا هشدار داد و از سوی دیگر هلند را متهم به کارشکنی در تلاش همگانی برای برخوردای از مزیای ارز مشترک کرد. وزیر درایی هلند قبلا در توئیتی مخالفت خود را با اوراق قرضه مشترک اعلام کرده بود.
درمان مقطعی اقتصاد اروپا
بحث ها و جنجال های زیادی برای اختصاص بسته کمکی ۵۴۰ میلیارد یورویی بین رهبران اروپایی درگرفت که باعث تاخیری یکماهه برای تصویب آن شد. این بسته در سه بخش؛ کمک به شرکتهای کوچک و متوسط ، حمایت از تعدیل نیروی کار وپرداخت وام برای کشورهای آسیب دیده تصویب شد. با این حال اوراق قرضه مشترک اروپایی مورد موافقت اعضا قرار نگرفت.
اگر چه مرکل از تصویب بسته کمکی که کشورش سهم زیادی در پرداخت آن دارد ابراز رضایت کرد اما مکرون از نتیجه این نشست ابراز نارضایتی کرد تا بار دیگر اختلافات حل نشده داخلی را نشان دهد. پس از تصویب بسته مالی بزرگ اتحادیه اروپا که آنرا شبیه طرح مارشال پس از جنگ جهانی دوم ارزیابی میکنند، انتظار میرفت رضایت کشورهای جنوبی و اقتصادهای ضعیف اروپا که مدام وحدت اروپا را تهدید میکردند به دست آمده باشد. اما این بار اختلاف نظرها و رقابتها خود را در طرح کریدور سبز نشان داده است.
چهارشنبه گذشته مقامات اتحادیه اروپا اعلام کردند مرزهای ۲۷ کشور این اتحادیه که به دلیل شیوع کووید-۱۹ بسته شدهاند، به مرور برای ورود گردشگران بازگشایی میشود. در این طرح امکان بازدید از مکانهای گردشگری که شیوع ویروس در آنها مهار شده به صورت گزینشی و معدود مجاز میشود. دو روز قبل «مارگارت وستاگر» معاون کمیسیون اجرایی اتحادیه اروپا در توجیه این طرح گفت: «افکار ما اکنون به فصل تابستان و مکانهایی جلب می شود که دوست داریم به آن مکانها سفر کنیم. این به آن معناست که برای کمک به شروع مجدد سفرها مطابق با آنچه که علم به ما می گوید باید گامهای تدریجی و محتاطانه ای برداریم».
اسپانیا و ایتالیا که کانون شیوع بوده و از سوی دیگر با داشتن مکانهای تاریخی بیشتر، خود را بازنده طرح کریدور سبز در بخش گردشگری میدانند به سرعت نسبت به آن واکنش نشان دادند. جوزپه کونته، نخست وزیر ایتالیا، در یک کنفرانس خبری اعلام کرد: ما توافقات دوجانبه در داخل اتحادیه اروپا که منجر به ایجاد مسیرهای توریستی ممتاز شوند را نمی پذیریم. او با لحنی تهدید آمیز تاکید نمود: «نمیتوانید با توافقات دوجانبه برای گردشگری شرط و شروط بگذارید. در غیر این صورت ما از اتحادیه اروپا خارج خواهیم شد. ما هرگز اجازه به این اقدام نخواهیم داد.» با گذشت زمان، اقتصادهای ملی و منافع حیاتی اعضا، همگرایی در اتحادیه اروپا را بیشتر از قبل تحت الشعاع قرار میدهد و این مساله بار دیگر فلسفه وجودی این اتحادیه را با سوالات جدیدی مواجه میکند.