اما این تنها نشست آستانه نیست که افق پیش روی سوریه را روشن نشان میدهد بلکه مجموع تحولاتی در صحنه میدانی و تحولات سیاسی منطقهای حاکی از آن است که سوریه در حال ورود به مرحلهای جدید است.
نشست آستانه و حذف مرحلهای تنش
در نشست آستانه ۶ نیز بر روی منطقه کاهش تنش در ادلب یعنی جایی که شمار زیادی از گروههای مسلح در آن حضور دارند، توافق شد. ایران، روسیه و ترکیه در پایان ششمین نشست بینالمللی سوریه در آستانه مجددا بر حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه تاکید و در بیانیه مشترک خود بر ایجاد نواحی کاهش تنش در غوطه شرقی، در مناطقی از شمال استان حمص، در استان ادلب و مناطق مشخصی از استانهای همجوار آن (استانهای لاذقیه، حماه و حلب) و همچنین در قسمتهای مشخصی از جنوب سوریه با هدف تضمین آتشبس، تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و ادامه مبارزه علیه تروریسم تاکید کردند.
مدت این آتش بس در ابتدا 6 ماه اعلام شده اما در صورت موفقیت و رضایت طرفین قابل تمدید است. با این حال توافق بر کاهش تنش که در واقع به معنای جلوگیری از تحرکات گروههای شورشی و تروریستی در مناطق پرتنش سوریه میباشد در واقع مهمترین دستاورد نشست آستانه به شمار میرود و تاثیر بزرگتر آن بر تحولات و وضعیت پیش روی سوریه است. در این صورت میتوان انتظار داشت که دولت سوریه حداقل بعد از این با کاهش مناطق پرتنش خود اطمینان خاطر بیشتری را در راستای ایجاد ثبات بدست خواهد آورد.
تثبیت دولت مرکزی بشار اسد
وضعیت و موقعیت دولت مرکزی بشاراسد حتی قابل مقایسه با گذشته نیست. در حال حاضر در نشست آستانه بطور غیرمستقیم مشروعیت و ثبات دولت اسد مورد تائید و تاکید قرار گرفته شده و در بند چهارم آن تاکید شده ایجاد نواحی کاهش تنش تحت هیچ شرایطی حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه را خدشهدار نمیکند. امضای این بند از موافقتنامه توسط ترکیه در کنار ایران و روسیه به معنای آن است که حتی دولت ترکیه که پیش از این مهمترین مخالف ابقای دولت مرکزی دمشق به شمار میرفت، امروزه ثبات و بقای دولت فعلی بشاراسد در سوریه را هرچند بصورت غیرمستقیم، مورد تائید قرار داده است.
برخی دیگر از کشورهای اروپایی مانند فرانسه نیز اولویت خود را در سوریه مبارزه با داعش عنوان میکنند و چندان مانند گذشته مواضع خود را علیه دولت بشاراسد دنبال نمیکنند. در همین ارتباط نیز امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه در کنفرانس مطبوعاتی در پایان نشست گروه۲۰ که در تیرماه سال جاری در هامبورگ برگزار شد، عنوان داشت: قابل قبول نیست که خواهان تغییر این رهبر یا آن رهبر شویم مانند آن کاری که در عراق و لیبی کردیم و بعد از پنج یا ۱۰ سال با شرایطی بسیار بدتر از قبل مواجه شدیم. ماکرون پیشتر نیز گفته بود که هیچ جایگزین قانونی برای اسد وجود ندارد و فرانسه برکناری وی را پیش شرط نمیداند.
تضعیف گروههای شورشی معارض و بازگشت به راهکار سیاسی
در حالی که ارتش دولت مرکزی دمشق با حمایت روسیه و ایران طی یک سال گذشته و بویژه پس از آزادسازی حلب توانسته است به دستاوردهای میدانی قابل توجهی دست یابد، همزمان نقش گروههای معارض و شورشیان مسلح نیز در حال کمرنگ شدن است.
گروههای معارض سوری از یک طرف با پیشروی و تثبیت دولت دمشق روبرو هستند و از طرف دیگر با اختلافات داخلی و چنددستگی درونی دست و پنجه نرم میکنند. در همین ارتباط نیز رای الیوم چاپ لندن اعلام کرد که وزیر خارجه عربستان به مخالفان سوریه تأکید کرده، که موضوع برکناری بشار اسد رئیسجمهور سوریه منتفی شده و مخالفان باید شرایط سیاسی خود را با وضعیت موجود تطبیق دهند. این در حالی است که همزمان ریاض حجاب هماهنگکننده هیئت عالی گفتوگوهای مخالفان در واشنگتن اظهاراتی دارد که بیانگر مواضع تند و افراطی او است از جمله اینکه هیچ گونه نقش بشار اسد در دوره انتقالی را نمیپذیرد. این گونه اظهارات از سوی طرفهای معارض دولت سوریه نشان میدهد حداقل میان آنها وحدت نظری در مورد آینده سوریه وجود ندارد .
از طرف دیگر واشنگتن نیز این روزها در صحنه تحولات سوریه، حمایت تسلیحاتی و سیاسی خود را بیش از گروههای عربی وابسته به ریاض متوجه کردهای دموکراتیک سوریه در مناطق شمالی نموده است و به نظر میرسد پنتاگون نیز از سرمایهگذاری بر روی معارضان عربی نزدیک به عربستان ناامید شده است.
خبر پیوستن بیش از هزار فرد مسلح از جمله شماری از فرماندهان شورشی به ارتش سوریه که «مرکز روسی آشتی در سوریه» خبر آن را هفته جاری منتشر کرد نشان میدهد موقعیت شورشیان مخالفان بشاراسد تا چه حد در حال تضعیف است.
حذف تدریجی گروههای تروریستی
علاوه بر تضعیف گروههای معارض، گروههای تروریستی مسلح از جمله داعش و جبهه النصره نیز در سوریه بسیار آسیب پذیر شده و تحولات میدانی حاکی از حذف تدریجی گروههای تروریستی در این کشور است. از ماه گذشته محور سوریه، روسیه، ایران و حزب الله لبنان در حالی که با بخشی از معارضین سوری توافق حول مناطق “کم تنش” را به سرانجام رساندند، مناطق هم مرز با لبنان را نیز از وجود تروریست های داعش و جبهه “النصره” پاکسازی کرده و مناطق زیادی را در خطوط مرزی با عراق در کنترل خود گرفته اند و هم اینک از سه جبهه نیروهای خود را به منطقه “دیر الزور” برای شکست کامل داعش گسیل کرده اند. وضعیت جبهه جنگ در دیرالزور و عدم توان ارسال نیروهای کمکی داعش به این جبهه با توجه به قدرت برتر نیروهای سوری و متحدین آن هیچ راهی جز شکست داعش را ممکن نمی سازد و روز گذشته نیز شکستن حلقه محاصره این شهر که بخشی از آن هم در دست داعش است، اعلام شد. آزادی این شهر، که زمانی، قلب اقتصادی داعش بود، پیروزی بزرگی برای بشار اسد به حساب میآید و در عمل پرونده داعش را محدود به مناطقی کم وسعت از رقه خواهد نمود. در واقع شکست داعش در دیرالزور ضمن اینکه موقعیت روبه جلوی ارتش سوریه را بیشتر تقویت می کند به موازات آن می تواند پایانی بر رویای حکمرانی داعش در قلمرو تصرفی خود نیز باشد.
از طرف دیگر وضعیت النصره نیز چندان مساعد نیست و نتایج ششمین نشست آستانه که بر اساس آن گروههای معارض سوری با اظهارات نماینده روسیه مبنی بر مبارزه با دشمنان ارتش سوریه موافقت کردند، در عمل به معنای پایان کار النصره در سوریه است. همین مسئله نیز باعث شد تا "عماد الدین مجاهد" مسئول اطلاع رسانی گروه تروریستی النصره هدف از برگزاری نشست آستانه را تعلیق مبارزه با ارتش سوریه طی مراحل عنوان کرده و به شدت با آن مخالفت کند.
در این شرایط است که تمامی کارشناسان تأکید دارند که کار داعش و النصره در سوریه تقریباً تمام شده وآنها نفسهای آخر خود را می کشند.